امتحان

اضطراب امتحان حاصل استرس های محیطی, فشارهای روانی منفی و ضعف خودپنداری دانش آموز درباره استعداد و توانائی یادگیری او است که موجب عدم تمرکز, آشفتگی ذهنی, ارزیابی غلط, واکنش های ناخوشایند جسمانی و افت تحصیلی او می شود

امتحان.. امتحان، باز هم امتحان شروع شد، اغلب دانش‌آموزان در ایام امتحانات چنان دچار اضطراب، تشویش، نگرانی و هیجانات ناخوشایند می‌شوند که برخی از آنان مبتلا به آشفتگی معده، سرگیجه، بی‌اشتهائی، بی‌خوابی، حالت تهوع، تپش قلب، ضعف و تنگی نفس می‌گردند. همچنین، در مواردی که امتحان به‌صورت شفاهی از دانش‌آموز گرفته می‌شود، ممکن است علائمی از لکنت‌زبان‌های عصبی، خشکی دهان و عرق کردن بیش از اندازه را نیز به همراه داشته باشد.

به‌طور کلی، اضطراب امتحان حاصل استرس‌های محیطی، فشارهای روانی منفی و ضعف خودپنداری دانش‌آموز درباره استعداد و توانائی یادگیری او است که موجب عدم تمرکز، آشفتگی ذهنی، ارزیابی غلط، واکنش‌های ناخوشایند جسمانی و افت تحصیلی او می‌شود.

● شیوع اضطراب امتحان

کودکان از ابتدای ورود به مدرسه و زمانی‌که کلاس اول را شروع می‌کنند، هیچ ترس و دلهره‌ای از امتحان و آزمون‌های کلاس ندارند و روز امتحان برای آنها هیچ تفاوتی با دیگر روزهای مدرسه ندارد، اما متأسفانه برای آنها هیچ تفاوتی با دیگر روزهای مدرسه ندارد.

اما متأسفانه والدین، مربیان، آموزگاران، هم‌کلاسی‌ها و دیگر اطرافیان هسند که کودکان را نسبت به امتحان آشفته و پریشان می‌کنند، تا حدی که در سال‌های بعدی تحصیلی دچار چنان اضطرابی می‌شوند که گاهی از درس و کلاس و مدرسه هم بیزار می‌گردند. داشتن کمی اضطراب در روزهای امتحان لازم و طبیعی است، زیرا موجب حرکت، نشاط، پویائی و انگیزه دانش‌آموز برای یادگیری و درس خواندن می‌شود.

اما اگر این اضطراب و نگرانی از حد عادی خود تجاوز کند، باعث نا توانی و ضعف دانش‌آ‌موز، فراموش‌کاری‌های زودگذر، خطاهای ادراکی، حواس‌پرتی، درگیری‌های ذهنی، عدم تمرکز، هیجان بیش از اندازه و به دنبال آن کاهش عملکرد تحصیلی او می‌شود. اضطراب امتحان معمولاً بین سنین ۱۱-۱۰ سالگی، یعنی زمانی که دانش‌آموزان در مقطع ابتدائی درس می‌خوانند، آغاز می‌شود و چنانچه درصدد مقابله و رویاروئی با آن برنیایند، با بالا رفتن مقطع تحصیلی آنان، افزایش می‌یابد.

● عوامل به‌وجود آورنده اضطراب امتحان

به‌طور کلی، سه عامل اصلی در بروز اضطراب امتحان در دانش‌آموزان مؤثر هستند:

۱) عوامل فردی:

انتظار بیش از توان خود، ضعف اعتمادبه‌نفس، کم بودن انگیزه موفقیت، تفکر منفی درباره توانائی‌ها و استعدادهای خود، احساس رقابت بیش از اندازه، عدم آمادگی و برنامه‌ریزی لازم برای امتحان و عدم تمرکز و درس خواندن.

۲) عوامل خانوادگی:

مثل سختگیری‌های بیش از اندازه، عدم حمایت و تشویق کودکان، داشتن الگوها و والدینی مضطرب و پرشی، تأثیر اختلافات و نابسامانی‌های خانوادگی در روزهای امتحان، ایجاد رقابت‌های غیرمنطقی بین فرزندان خانواده و تهدیدهای بی‌مورد والدین.

۳) عوامل مدرسه‌ای:

مثل انتظارات بالای آموزگاران، محیط مناسب امتحان، مقررات خشک و رسمی جلسات امتحان، نوع سؤالات و پرسش‌های امتحانی، ایجاد رقابت‌های ناسالم بین دانش‌آموزان و توجیه نکردن دانش‌آموزان درباره نحوه امتحان گرفتن.

● روش‌های کاهش اضطراب امتحان

والدین و مربیان می‌توانند به‌منظور کاستن از شدت نگرانی و اضطراب امتحان در دانش‌آموزان، نکات و موارد زیر را به آنها گوشزد نمایند:

▪ وقت خود را تنظیم کنند، خوب یاد بگیرند، خوب تمرین کنند و از تنبلی، دفع وقت و خیال‌پردازی بپرهیزند.

▪ مطالعه زیاد و جنبی درباره موضوعات درسی، موجب اعتمادبه‌نفس آنان می‌شود. همچنین ‌اگر مطالب بیشتری درباره مفاهیم و محورهای اصلی درسشان یاد بگیرند، به سؤالات امتحان با اطمینان بیشتری پاسخ خواهند داد. اعتمادبه‌نفس خودشان را از طریق مطالعه مستمر در طول سال تحصیلی و نه پرخوانی‌های شب امتحان تقویت کنند.

از روش‌های آرام‌سازی و کاهش اضطراب، مثل آرام‌سازی عضلانی، حساسیت‌زدائی منظم و مثبت‌اندیشی برای حفظ آسودگی خود استفاده کنند (خدمات مشاوره‌ای دانشگاه بوفالو، ۰۴/۲۰)

● عوامل مؤثر در کاهش اضطراب امتحان

۱) مطالعه مؤثر:

دانش‌آموزان باید به‌گونه‌ای مطالعه کنند و درس بخوانند تا هر زمان که به آن مطلب احتیاج داشتند بتوانند به را حتی آن را به خاطر بیاورند.

۲) عوامل محیطی:

محیطی که دانش‌آموز در آنجا قصد مطالعه و آموختن درس‌های را دارد، تأثیر زیادی بر روند و چگونگی یادگیری از می‌گذارد. محرک‌های اطراف فرزندانتان را با توجه به موقعیت، باید کنترل کرد که شامل صدا، محرک‌های گرمای اتاق، فضای اتاق، راحتی اتاق و وسایل موردنیاز است.

۳) اقدامات پیشگیرانه قبل از امتحان:

فقط یک قدم تا روز امتحان فاصله است. از مضطرب شدن او جلوگیری کنید اجازه ندهید نگرانی، او را به ترس و وحشت بیندازد و تأثیری منفی بر روند کار و فعالیت وی بگذارد. نگران بودن، هیچ کمکی به فرزندتان نمی‌کند.

۴) روز امتحان:

صبحانه مقوی و سبک برای فرزندتان فراهم کنید. روز امتحان آرامش فکری او را فراهم کنیم. او باید کمی زودتر از خانه خارج شود تا به مدرسه برسد و نگران دیر رسیدن به جلسه امتحان نشود. به او توصیه شود با همکلاسی که موجب تشویش و نگرانی او می‌شود روبه‌رو نگردد. اگر احساس می‌کند تا شروع امتحان دچار اضطراب خواهد شد، مجله یا روزنامه بخواند. جائی را برای نشستن انتخاب کند که محرکات کمتری داشته باشد. برای مثال صندلی‌های ردیف جلوئی با کناری (مرکز مشاوره‌ای دانشگاه ایلی نویز، ۲۰۰۳).

۵) هنگام امتحان دادن:

به فرزندتان توصیه کنید قبل از آنکه پاسخ دادن را آغاز کند، چند لحظه صبر کند و سپس شروع نماید. کلیه سؤال‌ها را مرور کند. ابتدا برای نوشتن پاسخ‌ها نکات مهم را یادداشت کند. برای پرسش‌های چندگزینه‌ای تمام موارد را با دقت بخواند و مناسب‌ترین را علامت بزند. مدام از یک سؤال به سؤال دیگر نبرد. ساعتی همراه داشته باشد تا متوجه گذر وقت باشد. اگر هنگام امتحان دادن دچار اضطراب شد، از روش‌های کاهش اضطراب استفاده کند.

مثال، ورقه امتحان را برگرداند و چشم‌هایش را ببندد یا آهسته نفس بکشد و تا ده بشمارد. نقش را آهسته رها کند یا مدام جملات دلگرم‌کننده به خودش بگوید (داونز ۲۰۰۲).

۶) مقابله با هیجانات درونی و دست‌پاچه شدن:

به فرزندتان بگوئید که اجازه ندهد ترس او را فرا گیرد. مصمم و جدی باشد. تفکرات مثبت را جایگزین تفکرات منفی کند. قدری آب بنوشد سؤال بپرسد.

۷) دستیابی به هدف:

به فرزندتان اجازه دهید که هدف‌هایش را، خود انتخاب کند. بهتر است هدف‌هائی برای خودش در نظر بگیرد که خواست خود او باشد، زیرا موجب انگیزه، حرکت و پویائی او برای دستیابی به آنها می‌شود، این کار بخشی از زندگی او است.هدف‌هایش را بر روی یک تکه کاغذ بنویسد و آنها را در کشوی میزش قرار دهد. با خواندن هر روزه آنها، انگیزه او برای فعالیت و فراگیری، بیشتر می‌شود.هدف‌های قابل دسترس، ولی نه خیلی راحت، انتخاب کند. هدف‌های خوب هدف‌هائی هستند که موجب تحول و تلاش او می‌شوند.

منابع: DOWNS>CECELH< OVERCOMINGTESTANXIETY.