عبور از هفت خوان خانه تکانی

شما از آن گروه خانم هایی هستید که کم کم کارهایشان را انجام داده اند یا از گروهی که هنوز دست به کار نشده شاید هم اضطراب ناشی از انبوه کارها و فشار عصبی آن باعث شده خانه تکانی در نظرتان غولی عظیم جلوه کند

شما از آن گروه خانم‌هایی هستید که کم‌کم کارهایشان را انجام داده‌اند یا از گروهی که هنوز دست به کار نشده؟ شاید هم اضطراب ناشی از انبوه کارها و فشار عصبی آن باعث شده خانه‌تکانی در نظرتان غولی عظیم جلوه کند؟....

اگر خانه‌دارید و مسوولیت نگهداری از بچه را هم به عهده دارید، بدون برنامه‌ریزی صحیح برای خانه‌تکانی موفق نخواهید شد. شما باید بدانید چه کارهایی را و با چه ترتیبی باید انجام دهید. بعضی‌ها اصلا نمی‌دانند باید چه کارهایی بکنند. تمام کارهایی که باید انجام شود به ترتیب اولویت بنویسید. مثلا بنویسید آشپزخانه، نظافت کاشی‌ها، کابینت‌ها، پنجره، شستن پرده و تمیزکردن هواکش و لوستر. اتاق خواب، نظافت و شستن پرده و ملحفه‌ها. تمیز و مرتب‌کردن کمدها و جمع‌آوری لباس‌های گرم و همین‌طور تا آخر. حالا برای انجام هر قسمت از کار، روز خاصی را برنامه‌ریزی کنید، اما صبر کنید؛ قبل از شروع باید اصولی را در نظر بگیرید تا بتوانید بدون اینکه سلامت خود و خانواده?تان به خطر بیفتد با خانه?ای زیبا به استقبال بهار بروید.

● چـگـونـه از کـودکـان بـرای خـانـه‌تـکـانـی کـمـک بـگـیـریـم؟

دکترمیترا حکیم شوشتری

روانپزشک کودک و نوجوان عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

۱ نباید اجازه دهید خانه‌تکانی روال معین زندگی شما و برنامه خواب و خوراک بچه‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد چون علاوه بر اینکه باعث بدخلقی آنها می‌شود، بازگرداندن آنها به برنامه منظم قبلی شما را با مشکل مواجه می‌کند.

۲ حوصله کودکان هنگام خرید بیرون از منزل یا هنگامی که چند ساعت متوالی بدون توجه به آنها مشغول کارهای خود می‌شوید، سر می‌رود. از طرف دیگر، وقتی مشغول و سرگرم هستید، بچه‌ها فرصت را برای هر نوع شیطنت و رفتار ناپسند غنیمت می‌شمارند و زمینه عصبانیت شما را فراهم می‌کنند. راه‌حل این مشکل، روش مشارکت است. باید با توجه به سن او و توانایی‌هایش، کارهایی به او محول کنید. وقتی این کار را به شکل بازی درمی‌آورید، از یاد می‌برد مدت‌هاست به شما کمک می‌کند و حداقل با بازیگوشی‌نکردن فرصت خوبی را در اختیارتان می‌گذارد تا به کارتان برسید.

۳ اگر می‌توانید از دیگران کمک بگیرید، بهتر است در ایام خانه‌تکانی یا انجام برخی کارها را به آنها بسپارید یا نگهداری از کودک و خودتان مشغول کارهای خانه شوید. اگر قرار است خانه را رنگ کنید یا پرده‌های پر از خاک و غبار را درآورید و بشویید، بهتر است بچه‌ها را از محیط دور کنید تا دچار حساسیت و بیماری نشوند. به خصوص اگر کودک نوپا یا شیرخواری دارید، چون روی زمین چهاردست و پا می‌رود یا تازه راه افتاده، در معرض آلاینده‌های سنگین و با تراکم بیشتر در سطح زمین است.

۴ سعی کنید خانه‌تکانی را با برنامه‌ریزی و منظم اجرا کنید. بعضی‌ها عادت دارند همه وسایل اتاق‌ها و آشپزخانه را یکباره بیرون بریزند، با این کار خانه منظره‌ای شبیه خانه زلزله‌دیده پیدا می‌کند و نامرتب و ناامن می‌شود. این بی‌نظمی‌ها می‌تواند سلامت جسمی و روانی بچه‌ها را تهدید و در دسترس بودن وسایل خطرناکی که همیشه در محفظه‌های خاص بوده‌اند، توجه و کنجکاوی‌شان را تحریک ‌کند. لازم است کابینت‌ها را یکی‌یکی خالی و تمیز کنید و بعد سراغ کابینت‌ها و قفسه‌های بعد بروید. در مورد اتاق‌ها هم همین‌طور.

۵ هدف اصلی از خانه‌تکانی را فراموش نکنید. شما قرار است محیط خانه‌، به‌خصوص قسمت‌هایی که کمتر در طول هفته و ماه‌های گذشته تمیز کرده‌اید، مرتب کنید تا در کنار خانواده در خانه‌ای شاد، تمیز و زیبا به استقبال بهار بروید. پس اگر ملحفه‌ها ۲ روز دیرتر شسته شوند یا نظافت یک اتاق ۲ روز طول بکشد، اتفاق مهمی نمی‌افتد. مهم این است که از وجود بچه‌ها و شاد بودن کنار هم لذت ببرید.

۶ از بچه‌ها کمک بگیرید تا لباس‌های گرم و زمستانی شما و خواهر و برادرشان را تا کنند و داخل چمدان بگذارند. با این کار مشغول می‌شوند، حتی اگر هیچ کمکی به شما نکنند. فراموش نکنید برای انجام هر کاری، باید خوشحالی کنید و هورا بکشید و از آنها تشکر کنید که به شما کمک می‌کنند. حتی بچه‌های خیلی کوچک و نوپا می‌توانند در این به اصطلاح بازی و تمیزکاری شریک شوند. سبدهای رنگی که مخصوص اسباب‌بازی است، در اختیار آنها قرار دهید و یادشان بدهید با شعر و بازی، اسباب‌بازی‌ها را جمع کنند. کودک یکی، دو ساله شما از این بازی لذت می‌برد و بر مهارت‌هایش افزوده خواهد شد. حتی می‌توانید از او عکس بگیرید و لحظات مشارکت او را در اولین خانه‌تکانی زندگی‌اش ثبت کنید.

● توجـه بـه نظافـت را از حد نگذرانـیـد

دکتر محمدرضا خدایی

روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

خانه‌تکانی یکی از سنت‌های پسندیده ما ایرانی‌ها است که دوست داریم با نظافت و پاکی به استقبال سال جدید برویم اما متاسفانه برخی خانم‌ها در تمیز‌کردن منزل خود، بیش از حد وسواس به خرج می‌دهند. این افراد از مرزهای تمیزی می‌گذرند و به مرز وسواس می‌رسند. از نظر پزشکی، هر کاری که از حد متعادل و طبیعی خود خارج شود و اختلال عملکردی را در فرد، زندگی او و روابط بین ‌فردی‌اش به وجود بیاورد، نوعی اختلال تلقی می‌شود. تمیز‌کردن خانه یا سایر وسایل هم از این قانون کلی مستثنی نیست؛ یعنی اگر خانه‌تکانی در حد متعادل و متعارف جامعه باشد، هیچ اشکالی ندارد و کار خوبی است. حد متعارف تمیزی، در حدی است که سایر اعضای خانواده یا نزدیکان مانند خواهر و برادر یا همسایه و دوستان آن را رعایت می‌کنند. حالا ممکن است در برخی از شرایط مانند ورود به سال نو، بخواهیم تمام گوشه و کنار خانه را تمیز کنیم. این کار هم اگر با همکاری تمام اعضای خانواده انجام شود، اشکالی ندارد، اما اگر خانم خانه، تمیزکاری کسی جز خودش را قبول نداشته و تمام زحمت‌ها را خودش به دوش بکشد، حتما در حال نزدیک شدن به مرزهای وسواس است و باید از همان ابتدای امر، جلوی پیشرفت چنین اختلالی را بگیرد تا بعدها به دردسر بیشتری نیفتد.

گاهی خانم‌ها یا حتی آقایان، خود را در تمیز‌کردن خانه به تکرار و اجبار وادار می‌کنند. این کار هم نوعی اختلال به شمار می‌رود. منظور از تکرار و اجبار این است که فردی با علم به تمیز بودن میز، بازهم هنگام عبور از کنار آن، دستمال گردگیری را برای تمیزتر شدن، روی شیشه آن بکشد.

برخی افراد هم خود را مجبور به انجام کاری می‌کنند و در خانه‌تکانی آدابی را برای خود قائل می‌شوند، مثلا معتقدند اگر ۵ بار روی میز را دستمال نکشند، میز تمیز نمی‌شود. یا اگر ۴ بار روی قالی را جارو نزنند، قالی تمیز نخواهد شد یا اگر هم تمیز بشود، حتما اتفاق بدی طی روزهای آینده برای آنها خواهد افتاد. احساس اجبار، در نظرگرفتن آدابی خاص برای نظافت منزل (مانند همین شماره‌گذاری در تمیز کردن) و تفکرات جادویی هم نوعی وسواس محسوب می‌شود. در چنین شرایطی خانواده فرد باید حتما به او در از بین بردن اینگونه افکار کمک کنند و اگر احساس کردند خودشان از پس این کار برنمی‌آیند با یک روان‌پزشک یا روان‌شناس برای حل چنین مشکلی مشورت کنند.

● ۷ تـوصـیـه بـرای پـیـشـگـیـری از کـمـردرد در خـانـه‌تـکـانـی

● دکتر مسعود خدیوی

جراح و متخصص مغز و اعصاب

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

بزرگ‌ترین مشکلی که خانم‌های خانه‌دار هنگام خانه‌تکانی با آن مواجه می‌شوند، کمردرد است. برای پیشگیری از این مشکل لازم است اصول صحیح کارکردن را رعایت کنید و بهداشت ستون فقرات را در نظر بگیرید. بهداشت ستون فقرات عبارت است از رعایت مسایلی که انجام ندادن آنها یا بد انجام دادن آنها باعث صدمه ستون فقرات می‌شود. نشستن، ایستادن، راه‌رفتن، خوابیدن، ورزش و همه کارهای روزمره، باید صحیح انجام شوند. برای این کار به این نکته‌ها توجه کنید:

۱ بیشتر خانم‌ها وقتی مشغول کار می‌شوند و به کار مورد علاقه‌شان، یعنی تغییرات دکوراسیون می‌پردازند، آنقدر در آن غرق می‌شوند که یادشان می‌رود چطور با هل دادن یک مبل یا کمد سنگین، فشار شدیدی به کمر و پاهای خود وارد می‌کنند و به ستون فقراتشان آسیب می‌زنند.

۲ این روزها کسی از جارودستی استفاده نمی‌کند اما خانم‌ها جاروبرقی را هم بدون رعایت اصول به کار می‌برند. بد می‌ایستند، بیش از حد به جلو و عقب خم می‌شوند و با فشار زیاد گویا قصد دارند با کشیدن جارو برخلاف جهت پرزهای فرش، آن را برق بیندازند. اگر روزانه فقط یک‌ربع با این فشار برخلاف جهت پرز فرش‌، آن را جارو بکشید، آسیب جدی به دیسک‌هایتان می‌زنید. اگر هم از جارودستی استفاده می‌کنید، باید بنشینید و جارو کنید. با حالت خم به جلو و قوزکرده این کار را انجام نمی‌دهند.

۳ وقتی مشغول نظافت و شستشوی ظروف می‌شوید، حواستان به زمان باشد. از ایستادن‌های طولانی‌مدت بپرهیزید چون نه فقط به ستون فقرات بلکه به پاهایتان هم صدمه می‌زنید. برای این کار یک زیرپایی یا چهارپایه کوچک به ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر زیر پای خود قرار دهید و هر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه یک بار پای راست یا پای چپ خود را روی آن قرار دهید و جابجا کنید تا خم ستون فقرات تغییر کند و فشار یکسان و مداوم به کمر و پای شما صدمه نرساند. خوب است کمی به خود زمان بدهید و قدم بزنید و کار دیگری انجام دهید تا خون در سیاهرگ‌های پایتان به جریان بیفتد و دچار مشکل نشوید.

۴ از نشستن‌های طولانی‌مدت هم بپرهیزید؛ بلند شوید، کمی حرکت کنید و دوباره بنشینید. یکی از کارهای معمول در خانه‌تکانی، خم شدن و برداشتن وسایل مختلف از روی زمین است. هرگز نباید این کار را انجام دهید و برای برداشتن اجسام (چه سبک و چه سنگین) آنها را در آغوش بکشید. سعی کنید بین شما و جسم فاصله‌ای نیفتد چون کمر مانند یک اهرم عمل می‌کند و در اثر خم‌شدن و حمل اجسام صدمه می‌بیند.

۵ جابجاکردن اجسام به شیوه صحیح، باعث می‌شود از عضلات پاها کمک بگیرید، نه ستون مهره‌ها. هرگز اجسام سنگین را هل ندهید و برای جابجایی آنها حتما از یک یا دو نفر دیگر کمک بخواهید.

۶ اگر قصد دارید در مدت کوتاهی، مثلا یک روزه خانه‌تکانی را به سرانجام برسانید شک نکنید خود را در معرض انواع و اقسام دردهای عضلانی و اسکلتی قرار می‌دهید یا با درد ناشی از مشکلات دیسک و ستون مهره سال جدید را آغاز خواهید کرد. اگر حس کردید مدتی طولانی در یک حالت خاص ایستاده یا نشسته‌اید، کمی قدم بزنید، کمی میوه بخورید یا آب بنوشید و استراحت کوتاهی داشته باشید. کمرتان را روی زمین بگذارید و پاها را در شکم خم کنید. انجام همه کارها در یک روز آن هم به قیمت از دست دادن سلامتتان منطقی نیست.

۷ هر روز صبح که می‌خواهید کارهای خانه را شروع کنید، حرکت‌های نرمشی و کششی انجام دهید. شاید به نظرتان این ۱۰ دقیقه نرمش بی‌تاثیر باشد اما با همین گرم کردن بدن، از کمردردها، گرفتگی ناگهانی عضلات گردن و پشت و بسیاری از مشکلات دیگر پیشگیری می‌کند. آب نوشیدن حین کار و خانه‌تکانی را از یاد نبرید. فعالیت بدنی و تعریق باعث از دست رفتن آب بدن می‌شود و اگر آب کافی ننوشید، به بدنتان صدمه می‌زنید.

● اول دسـتـکـش، بـعـد کــار

دکتر امیرهوشنگ احسانی

متخصص پوست و مو

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

معمولا برای تمیز کردن سطوح مختلف در خانه از محصولات شوینده، ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده استفاده می‌شود. مواد سفیدکننده و ضدعفونی‌کننده، یا قلیایی هستند یا اسیدی که هر دو نوع در پوست اثر سوزانندگی و تحریک‌کنندگی دارند. مثلا ترکیب‌های پاک‌کننده کلره قلیایی هستند و سد دفاعی پوست را تحریک می‌کند و احتمال بروز واکنش‌های حساسیتی را افزایش می‌دهند. این نوع ترکیب‌ها ممکن است خودشان مستقیم حساسیت ایجاد نکنند، اما با تخریب سد دفاعی پوست، باعث نفوذ باکتری‌ها، قارچ‌ها و محرک‌های دیگر می‌شوند و احتمال خطر را افزایش می‌دهند.

مثلا این مواد خودشان اگزما ایجاد نمی‌کنند اما با تخریب سد دفاعی پوست، ممکن است باعث شوند که پوست حتی در اثر تماس با گرد و خاک دچار اگزما شود.

تماس با این مواد باید غیرمستقیم باشد و پوست به‌طور مستقیم با این مواد تماس پیدا نکند.

برای این کار لازم است هنگام کار با این محصولات از دستکش‌های دولایه استفاده کرد. دستکش‌های پلاستیکی که هنگام استفاده از آنها پوست دست عرق می‌کند، چندان مناسب نیستند.

هنگام استفاده از ترکیب‌های تمیزکننده قوی، باید مراقب پوست صورت بود. گاهی حتی ریختن یک قطره از این مواد روی پوست صورت می‌تواند باعث تحریک پوست دور چشم شود.

به همین دلیل رعایت فاصله و استفاده از ماسک مناسب هنگام کار با این مواد توصیه می‌شود.

برخی افراد برای کاهش اثر تحریک‌کنندگی محصولات ضدعفونی‌کننده، مقداری از آن را با آب رقیق می‌کنند اما هرچند با رقیق‌شدن این مواد اثر تحریک‎کنندگی‌شان کاهش پیدا می‌کند، اما مشکل کامل برطرف نمی‌شود و در این مورد نیز برای مراقبت از پوست باید از دستکش استفاده کرد.

● قـبـل از نـظـافـت سـرویـس بـهـداشـتـی بـخـوانـیـد

دکتر حمید سهراب‌پور

فوق تخصص بیماری‌های ریه استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

برخی خانم‌ها به دلیل وسواس و حساسیت زیاد در تمیز کردن سطوح، انواع شوینده ها را با هم مخلوط می کنند.اسیدکلریدریک را با مواد شوینده ترکیب می‌کنند یا به طور مستقیم آن روی سطوح می‌ریزند. این کار باعث متصاعد شدن گاز کلر می‌شود که استنشاق این گاز، التهاب مخاط تنفسی را در پی دارد. استنشاق گاز کلر گاهی باعث بروز علایم خفیفی مانند آبریزش بینی، آبریزش چشم و سوزش مخاط تنفسی می‌شود و گاهی هم شرایط اورژانسی برای فرد پیش می‌آورد و درمان جدی لازم است. مهم‌ترین توصیه این است که به هیچ‌وجه این مواد را با هم مخلوط نکنید. افرادی که سابقه حساسیت پوستی و تنفسی دارند، نباید خودشان برای تمیز کردن سطوح اقدام کنند و حتما باید از دیگران کمک بگیرند. اگر در فضای بسته مانند حمام و دستشویی از این مواد استفاده می‌کنید، در و پنجره‌ها را باز بگذارید و حتما ماسک بزنید و زمان تماس با مواد را به حداقل برسانید. توصیه می‌شود محصولات کم‌خطر و ملایم‌تر را انتخاب کنید. معمولا موادی که برای جرم‌گیری توالت، دستشویی و سرویس‌های بهداشتی مصرف می‌شوند، قدرت نفوذ بیشتر و درنتیجه حساسیت‌زایی و تحریک‌کنندگی بیشتری دارند. نکته مهم اینکه در تمیز کردن نباید وسواس به خرج داد چون این حساسیت‌های بی‌مورد می‌تواند باعث ایجاد عوارض جدی شود. بهتر است از ۲ یا ۳ لایه ماسک استفاده شود. قرار دادن مقداری گاز استریل خیس‌شده با آب نمک داخل ماسک هم باعث می‌شود قدرت جذب ماسک بالا برود و غلظت مواد محرک در دستگاه تنفسی کاهش یابد. ضمن اینکه نباید باز کردن در و پنجره‌ها و تهویه مناسب محیط را فراموش کرد.

● راه هــوا را بــاز بـگــذاریــد

دکتر لیدا عطارد

فوق تخصص آسم و آلرژی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

این روزها که به بهار و نوروز نزدیک می‌شویم، استفاده از شوینده‌های مختلف برای نظافت خانه و خانه‌تکانی هم رواج پیدا کرده است. بخارهای ناشی از سفیدکننده‌ها یا ترکیب‌های شوینده حاوی الکل، یکی از خطرناک‌ترین مواردی هستند که می‌توانند از چنین ترکیب‌هایی متصاعد شوند و راه‌های هوایی و تنفسی را به شدت تحریک کنند. متاسفانه این بخارها می‌توانند از ماسک هم عبور کنند و برای فرد مصرف‌کننده مشکلات تنفسی ایجاد کنند.

به همین دلیل به تمام افرادی که قصد استفاده از چنین ترکیب‌هایی را دارند، توصیه می‌شود که راه‌های هوایی مناسب برای ورود و خروج هوای آزاد را باز کنند. یعنی اگر محلی که قرار است تمیز کنند، مجهز به تهویه هوا یا در و پنجره است، حتما در و پنجره‌ها را باز نگه دارند یا تهویه را روشن کنند.

ضمنا استفاده از دستکش و ماسک هم برای پیشگیری از ایجاد حساسیت‌های تنفسی یا پوستی هنگام استفاده از شوینده‌های مختلف توصیه می‌شود. مواد شوینده و سفیدکننده خاصیت سوزانندگی هم دارند بنابراین باید تماس پوستی با آنها را به حداقل برسانید. اگر چنین موادی با پوست یا چشم شما تماس مستقیم پیدا کردند، حتما محل تماس را با آب فراوان بشویید و سپس به پزشک مراجعه کنید.

توصیه دیگر این است که شوینده‌ها و پاک‌کننده‌ها را حتما به صورت رقیق‌شده استفاده کنید و آنها را مستقیم روی سطوح نریزید. این کار از تصاعد بالای بخار شوینده‌ها و ایجاد مشکلات تنفسی پیشگیری می‌کند.

● ایـن ۷ گـیـاه را نـخـریــد

دکترمحمدحسین صالحی سورمقی

متخصص فارماکوگنوزی، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران

۱ دیفن باخیا: این گیاه از خانواده آراسه (ARACEAE) و گیاه آپارتمانی دائمی است. موطن اصلی آن برزیل و هند غربی است ولی آن را در نقاط دیگر هم پرورش می‌دهند. ارتفاع گیاه گاه تا ۲ متر می‌رسد. در صورتی که برگ‌های آن خورده شود، مخاط دهان و زبان ملتهب و قرمز می‌شود و شروع به سوختن می‌کند که گاهی دردناک است. در موارد شدید مسمومیت، حتی ممکن است حرف زدن چند روزی دچار اختلال شود. در بیشتر موارد مسمومیت با گیاه شدید نیست مگر اینکه مقدار زیادی از آن خورده شود.

۲ زاتیدشیا: علائم مسمومیت آن به دیفن باخیا بسیار شبیه است.

۳ آزالیا: این گیاه با نام عمومی آزالیا از خانواده ERICACEAE است. در گل، میوه، برگ، ساقه، برگ و شهد گل آن ترکیبی به نام استیل آندرومدول وجود دارد که سمی است.

۴ بنت فتنسول: گیاه آپارتمانی زیبایی که برگ‌های سبز و قرمز دارد. در صورت خوردن چند برگ از این گیاه، علائمی از جمله مشکلات روده‌ای معده‌ای و تب بالا ظاهر می شود. مثلا در فردی ۶۶ ساله که در گلخانه این گیاه کار می‌کرده، پس از ۱۰ روز سروکار با بنت فتنسول، بالارفتن درجه حرارت بدن و تورم بازو و سینه دیده شده است که بعد از بررسی مشخص شد این عوارض نوعی حساسیت به گیاه است.

۵ کروتون: این گیاه آپارتمانی می‌تواند در بعضی افراد باعث حساسیت پوستی و اگزما شود. خوردن آن باعث سوختگی در دهان و التهاب مخاط دهان می‌شود.

۶ تولیپ: وطن اصلی آن ایران و آسیاست و به دیگر نقاط دنیا گسترش یافته است. گاهی تماس با این گیاه باعث حساسیت پوستی می‌شود.

۷ پریمولا: از خانواده پامچال است. در پرزهای این گیاه موادی وجود دارد که در تماس با پوست باعث التهاب می‌شود.

فرزانه فولادبند

نسیم تقوی

الهه رضاییان

ندااحمدلو