آهی بلند شد زنهاد گزاره ها

بررسی مجموعه شعر «گزاره ها» سروده محمدرضا طهماسبی

«گزاره ها» عنوان دفتر شعر محمدرضا طهماسبی متولد سال ۱۳۵۵ است که مجموعه ای از غزلیات و قصاید خود را در قالب ۱۴۴ صفحه، در قطع رقعی و با قیمت ۳۶۰۰ تومان به خوانندگان شعر و ادب فارسی تقدیم نموده است، چاپ اول این مجموعه توسط انتشارات سوره مهر، در شمارگان دو هزار و ۵۰۰ نسخه، به بازار کتاب عرضه گردیده است.

گزاره ها شامل ۶۴ غزل و ۲قصیده است که حاصل طبع آزمایی شاعر در حوزه مضامین آیینی، پایداری، تغزلی و عامیانه می باشد.

اولین غزل این دفتر با این ابیات آغاز شده است:

آهی بلند شد زنهاد گزاره ها

بیچاره می شدند از این داغ چاره ها

ابراز چهار سمت گریبان درید و بعد

بارید روی بغض همه چارپاره ها

از بس نمک به زخم غزل ها گذاشتند

تا سکته ای ملیح زدند استعاره ها

همان طور که دیدیم در نظر داشتن ریزه کاریهای کلام و آفرینش های شاعرانه با پرهیز از آوردن واژه هایی دور از ذهن، به خلق شعری روشن و دلنشین انجامیده است که به دور از هر تکلف و تصنعی تعابیری بکر و زیبا که حاصل تخیل و اندیشه ای ژرف و عمیق است را به تصویر کشیده است. در این میان استعمال استعاره، تشبیه و دیگر صناعات ادبی شعر وی را دلنشین تر نموده است. اما از طرفی می توان گفت که گاه این معانی آنقدر ژرف، عمیق و درونی می شود که نوعی دیریابی و دیرفهمی برای مخاطب ایجاد می کند و خواننده بیش از آن که از فرایند هنری شعر لذت ببرد، درگیر رمزگشایی و درک و فهم بیشتر جهت پیدا کردن مضمون اصلی شعر می شود که این از آفات بلاغت و فصاحت کلام است.

چشم انداز ادبی شاعر به دنیای شعر و شعور، بازتابی از اعتقادات و آموزه های ناب و خالص دینی و مذهبی وی است که در قالب زبان و بیانی پخته، وزین و پرمحتوا به منصه ظهور رسیده است. تسلط و چیرگی شاعر برگنجینه زبان و لغات فارسی و هنر چینش و پردازش صحیح، مناسب و دلپسند واژگان، باعث خلق و ایجاد اشعاری موزون، عمیق و پرمحتوا شده که می توان گفت در نوع خود کم نظیر است. این شاعرانگی کلام، مخاطب را در لذتی توام با شگفتی و تحسین فرو می برد که نتیجه آن ماندگاری شعر و کلام شاعر است:

ای بی خبر از لذت این درد کجایی

تا چند به دنبال دوایی و شفایی

جان طایر قدس است که در بند زمین است

ای خاک چه می خواهی از این مرغ هوایی

در گور خودت خفتی و در صور دمیدند

عالم همه در شور و تو در خواب چرایی

فواره صفت در سفر از خویش به خویشی

ترسم نرسی عاقبت ای دوست به جایی

در کاسه سر حکمتت ار، نیست بیفتد

آن کاسه سر سفره دونان به گدایی

چون پنجره بی پرده به خورشید نظر کن

وقتش شده تا باز سوی خویش بیایی

یکی دیگر از شاخصه های اشعار تغزلی این دفتر، تسلط و آگاهی شاعر بر ادبیات کلاسیک و آموزه های آن است. چنانچه این پشتوانه ادبی و قرابت معنایی، محتوایی و ساختاری با ادبیات کلاسیک، بر اصالت و استواری کلام شاعر افزوده است.

بخش پایانی این دفتر نیز به قصاید اختصاص یافته است که شاعر در دو موضوع مدح و ثنای پیامبر اکرم(ص) و عشق به وطن و خاک ایران طبع آزمایی نموده است و می توان گفت در هر دو سروده حق مطلب را ادا نموده و جزالت، فخامت و استواری کلام وی متناسب با موضوع سروده هاست. در این سروده ها شاعر با آوردن تلمیح وتضمین اثرش را به یک فرهنگ غنی تاریخی و اسلامی گره زده و از یک سلسله ذخایر ارزشمند استناد کرده است. وی با آوردن اصطلاحاتی خاص نشان می دهد که بر ذخایر فرهنگی، تاریخی و دینی مسلط است و آگاهی خوبی در این زمینه ها دارد.

فهیمه بافنده