پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
الجزیره الجزایر
الجزیره پایتخت و بزرگترین شهر کشور الجزایر است که در شمال قاره آفریقا واقع شده است.براساس سرشماری سال ۱۹۹۸ جمعیت شهر مرکزی الجزیره ۵۷۰/۵۱۹/۱ نفر برآورد شده که با احتساب الجزیره بزرگ به ۶۳۰/۱۳۵/۲ نفر می رسد.
شهروندان الجزیره، نیز به تاسی از شهروندان بسیاری از شهرهای بزرگ جهان نام هایی اختصاری را برای این مرکز تجمع انسانی برگزیده اند؛ نام هایی نظیر البهجه یا الجزیر لابلاش (الجزیره سفید).این نام آخر در واقع به دلیل رنگ سفید نمای ساختمان های شهر انتخاب شده است. این شهر در بخش غربی خلیجی واقع در سواحل دریای مدیترانه قرار دارد. نام شهر نیز در واقع از تپه ماهورهایی که الجزیره بر آنها استوار گشته گرفته شده است.بخش مدرن شهر بر سطح مسطح در کنار ساحل بنا شده در حالی که بخش کهن در نواحی کوهستانی قرار گرفته است. قلعه ای نیز در بالای تپه زینت بخش شهر است که اعراب الجزایری آن را کاباش می نامند، این قلعه در ارتفاع ۴۰۰ پایی از سطح دریا قرار دارد.
● تاریخ
الجزیره در ابتدا از پایگاه های تجاری فنیقی ها محسوب می شده و ایکاسیم نام داشته است پس از آن و در پی فتوحات رومی ها نام این شهر تغییر یافته و به ایکاسیوم بدل می شود. مقر دریایی شهر امروز در جایی قرار دارد که روزگاری شهر رومی بنا شده بود.در واقع خیابان دریایی، در همان مسیر خیابان رومی احداث شده است. امروزه نیز می توان بقایای قبرستان رومی را در محله های باب الاود و باب اذون مشاهده کرد. در این شهر قوانین رومی حاکم بود.
اما الجزیره امروزی توسط بولوغین ابن زیری در سال ۹۴۴ بنا شد. ابن زیری مؤسس سلسله زیری سنحاجا بود. این سلسله در سال ۱۱۴۸ به دست روجر دوم پادشاه سیسیل منقرض شد. البته زیریدها پیش از آن تاریخ شهر الجزیره را در نبرد دیگری از دست داده بودند. در سال ۱۱۵۹ نیز شهر به تصرف نیروهای تحت امر سلاطین المحده در آمد و در قرن سیزدهم نیز سلاطین عبدلودیدی از سلسله طلمسن بر شهر تسلط یافتند، به عنوان بخشی از قلمرو سلطانی طلمسن حکام الجزیره با استقلال نسبی حکومت می کردند. در حالی که بندر بزرگ اوران تحت تسلط کامل سلاطین سلسله یاد شده قرار داشت، اسپانیایی ها نیز در سال ۱۳۰۲ میلادی جزیره کوچک مشرف به الجزیره موسوم به پنون را به تصرف خود در آوردند. در سال ۱۵۱۶ امیر سلیم تئومی فرمانروای الجزیره از برادران عروج و خیرالدین- دو سردار مسلمان برای بیرون راندن اسپانیایی ها از جزیره مذکور- دعوت به عمل آورد. این آخری (خیرالدین ملقب به ریش قرمز) تحت فرمان عثمانی ها عمل می کرد. عروج به الجزیره آمد اما نه برای اجابت خواست سلیم که برای به قتل رساندن امیر.پس از به قتل رسیدن سلیم، عروج بدون اندک مقاومتی شهر را به تصرف خویش درآورد. خیرالدین نیز پس از موفقیت عروج در فتح شهر اسپانیایی ها را طی نبردی از جزیزه پنون بیرون راند.او (خیرالدین) نظام جدید حکومتی تحت امر عثمانی و به نام پاشالیک را در الجزیره تأسیس کرد، این نظام حکومتی بعدها به دیلیک تغییر نام داد.از این زمان به بعد الجزیر به تعبیری به یکی از عمده ترین پایگاه های دزدان دریایی بدل شد. در سال ۱۵۴۱ امپراتور شارل اول اسپانیا تصمیم به فتح شهر گرفت، اما ناوگان اسپانیا بر اثر بروز یک توفان دریایی شدید متلاشی شده و تعداد زیادی از کشتی های دریایی این کشور غرق شدند. پیاده نظام اسپانیا متشکل از ۳۰ هزار نظامی نیز در برابر نیروی حسن پاشا در نبردی زمینی مغلوب شدند. از قرن هفدهم الجزیره رسماً تحت حاکمیت مستقیم عثمانی درآمد و به محیط پیرامونی محدوده های تجاری عثمانی و اروپا بدل شد. اما الجزیره به شدت به دریای مدیترانه که توسط کشتی های اروپایی کنترل می شد، وابسته بود.از همین رو و برای بقای اقتصادی، دزدان دریایی از الجزیره کشتی های اروپایی را مورد تهاجم قرار دادند. تلاش های زیادی نیز از سوی کشورهای متعددی برای متوقف کردن تعدی و دست درازی دزدان دریایی به کشتی های تجاری انجام گرفت.
در سال ۱۸۱۶ الجزیره توسط ناوگان دریایی بریتانیا و با کمک سربازان هلندی گلوله باران شد. در جریان این حمله شدید و خصمانه، ناوگان مستقر در بندر الجزیره به طور کامل از میان رفت. در چهارم ژوییه ۱۸۳۰ فرانسوی ها تحت فرماندهی ژنرال دبورمون شهر را مورد حمله قرار دادند.از این سال به بعد تاریخ الجزایر با روابط خاص این کشور با فرانسه آمیخته شد.در سال ۱۹۶۲ و پس از تلاش خونین برای کسب استقلال الجزایر که در جریان آن صدها هزار الجزایری کشته شدند (یک میلیون، به نقل از منابع رسمی تاریخی الجزایر)، الجزایر نهایتاً استقلال خود را از سلطه استعمار فرانسه کسب کرد.به رغم آن که از آن زمان بخش زیادی از جمعیت اروپایی الجزیره به خارج مهاجرت کردند شهر هم از نظر جمعیتی و از نظر وسعت گسترش چشمگیری یافت. الجزیره در حال حاضر قریب سه میلیون نفر جمعیت معادل ۱۰ درصد جمعیت کل الجزایر را در خود جای داده است.
● معماری محلی
شهر الجزیره دارای ساختمانها و بناهای تاریخی بسیار زیبایی است که از آن میان می توان به قلعه کاباش، ساختمانهای دولتی (محل استقرار کنسولگری سابق بریتانیا)، مسجد کچوا، کلیسای جامع نوتردام آفریقا، موزه باردو(که پیش از این و در زمان تسلط امپراتوری عثمانی به عنوان اقامتگاه از آن استفاده می شد)، کتابخانه قدیمی الجزیره که کاخی عثمانی است و طی سال های ۱۷۹۹ تا ۱۸۰۰ بنا شده است، اشاره کرد.
● کتابخانه ملی جدید
بنای اصلی ترین ساختمان واقع در قلعه کاباش در سال ۱۵۱۶ در محل ساختمان بنای قدیمی آن آغاز شد، این بنا به عنوان کاخ حکام دیی که تحت امر عثمانی ها بر الجزیره حکم می راندند تا زمان تهاجم فرانسوی ها، مورد استفاده قرار می گرفت.از زمان تهاجم فرانسوی ها به بعد بنای قلعه رو به ویرانی گذاشت و فرانسوی ها با ساختن جاده ای ساختمان اصلی را به دو نیم کردند، مسجد قلعه نیز تخریب شد. البته همچنان بقایایی از مناره و برخی از طاقی ها و ستون های مرمرین مسجد به چشم می خورند.
