آیه انفاق

در طول تاریخ تفسیر و قرآن پژوهی، برخی از آیات قرآن كریم به سبب ویژگی خاصی كه داشتند، شهرت بیشتری یافته و مورد توجه قرار گرفته اند. این آیات را آیات نامدار می نامند در این سلسله …

در طول تاریخ تفسیر و قرآن پژوهی، برخی از آیات قرآن كریم به سبب ویژگی خاصی كه داشتند، شهرت بیشتری یافته و مورد توجه قرار گرفته اند. این آیات را آیات نامدار می نامند در این سلسله مقالات كوتاه برآنیم تا در هر هفته با نام، مشخصات و نكات مهم یكی از این آیات آشنا شویم.

آیه انفاق: آیه ۲۷۴ سوره بقره به ستایش كسانی پرداخته كه در شب و روز و نهان و آشكار انفاق می كنند و برخی آن را «آیه انفاق» گفته اند(۱) «الذین ینفقون اموالهم بالیل والنهار سرا وعلانیه فلهم اجرهم عند ربهم ولاخوف علیهم و لاهم یحزنون» كسانی كه دارایی های خود را در شب و روز، و نهان و آشكارا، انفاق می كنند، پاداش آنان نزد پروردگارشان برای آنان خواهد بود، و نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین می شوند.» این آیه در شأن امام علی(ع) نازل شد، چرا كه از چهار درهم دارایی اش، درهمی را در شب، درهمی در روز، درهمی به نهان و درهمی را آشكارا انفاق كرد.(۲) البته نزول آیه در مورد خاص، مفهوم آن را محدود و شمول حكم را درباره دیگران نفی نمی كند.

به گفته برخی از مفسران، انفاق كنندگان باید در انفاق خود هنگام روز یا شب، پنهان یا آشكار، جهات اخلاقی و اجتماعی را درنظر بگیرند. از آن جا كه دلیلی برای اظهار انفاق به نیازمندان نیست، آن را پنهان سازند تا هم آبروی آنان حفظ شود و هم خلوص بیشتری در آن باشد و از آن جا كه مصالح دیگری مانند تعظیم شعایر و تشویق دیگران در كار است و انفاق، جنبه شخصی ندارد تا هتك احترام كسی شود (مانند انفاق برای جهاد و بناهای خیر و امثال آن) و با اخلاص نیز منافات ندارد، آشكارا انفاق كند.(۳)

۱- الغدیر، ج۵، ص.۴۲۱

۲- اسباب النزول، واحدی، ص۸۰، الدرالمنثور، ج۲، ص۱۰۰ و ۱۰۱، مجمع البیان، ج۲، ص۶۶۷

۳- نمونه، ج۲، ص۲۶۷