تحول و بازنگری در کوله پشتی آموزش ابتدایی

نگاهی به طرح تعطیلی پنج شنبه ها در مدارس ابتدایی

آنچه آموزش و پرورش ما را شکل می دهد، آموزه های دینی و هویت ملی ماست. فلسفه آموزش و پرورش باید مبتنی بر دین و هویت ملی تبیین شود، زیرا دانش آموز که پس از یک دوره فارغ التحصیل می شود، خروجی این نظام محسوب می گردد و طبق دیدگاه رهبر معظم انقلاب این فرد تحصیل کرده و خارج شده از نظام آموزشی کشور باید دارای شجاعت، حس کنجکاوی، توانمند و... باشد و طرح تحول بنیادین در آموزش و پرورش نیز در همین راستا طی چند سال گذشته اجرا می شود.

بی تردید طرح تعطیلی روز پنج شنبه مدارس ابتدایی که در روزهای آغازین اسفندماه سال گذشته در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب شد از جمله طرح هایی است که از هفته گذشته در مدارس سراسر کشور به صورت اختیاری به مرحله اجرا درآمده و از مهرماه سال تحصیلی آینده نیز به صورت اجباری باید اجرا شود و امید می رود اجرای طرح فوق ارتقای سطح آموزشی را به دنبال داشته باشد.

وزارت آموزش و پرورش در بیانیه ای به تبیین اهداف و مقاصد نهایی طرح مذکور پرداخته و این طور ذکر کرده که هدف نهایی از تعطیلی مدارس ابتدایی در روز پنج شنبه و تصویب این طرح در شورای عالی آموزش و پرورش نه تنها اعلام تعطیلی مدارس ابتدایی در روزهای پنج شنبه نیست، بلکه اهدافی همچون ارتقای انگیزه تحصیلی در دانش آموزان از طریق فراهم سازی محیطی شاداب و بانشاط در مدارس ابتدایی و دانش افزایی معلمان است و در راستای تجربیات جهانی، بازنگری در نحوه کلاس داری، بودجه بندی دروس این دوره را براساس پشتوانه علمی و تجربی جهانی دنبال می کند و ظاهرا از همین روست که این طرح عنوان «ساماندهی ساعات آموزشی در روز های پنج شنبه» را به خود اختصاص داده است.

اما بدون تردید اجرای هر طرح جدیدی تا رسیدن به اهداف متعالی و بلندمدت خود نیازمند زمان است و طبیعی است در این بین موافقان و مخالفانی را هم به همراه داشته باشد و اجرای طرح تعطیلی روز پنج شنبه در مدارس ابتدایی نیز از این قاعده مستثنی نیست. ضرورت اجرای طرح و بیان دیدگاه ها و نقطه نظرات کارشناسان و صاحب نظران موافق و مخالف طرح نیز سوژه دو شماره گزارش پیش رو است.

● موافقان و مخالفان چه می گویند؟

موافقان کمتر شدن روزهای مدرسه رفتن ابتدایی ها معتقدند: ساعت کار آموزگاران ابتدایی زیاد است. ابتدایی ها ۲۸ ساعت در هفته به مدرسه می روند، در حالی که در مقاطع راهنمایی و متوسطه ساعت کار ۲۴ ساعت در هفته است. آنها همچنین اعتقاد دارند اجرای این طرح به رفع تبعیض میان معلمان مقاطع تحصیلی منجر می شود و رضایت شغلی را در میان آموزگاران و شاغلین در دوره ابتدایی بالا می برد و موجب می شود تا علاقه مندی به آموزگاری و تدریس در مقطع ابتدایی بیشتر گردد.

اما مخالفان طرح با تأکید بر اینکه برنامه ریزی های راهبردی آموزش و پرورش باید به گونه ای باشد که فکر تعطیلی و کاستن ساعات حضور دانش آموزان در مدرسه نباشند می گویند: بدون شک طرح به سود معلمان و آموزگاران ابتدایی است و خیلی به سود نظام آموزشی و دانش آموزان نیست.

خانم فاطمه الیگودرزی که سابقه ۱۶ سال تدریس در مقطع ابتدایی در دبستان هاجر در یکی از مناطق تهران را دارد، در گفت وگو با گزارشگر کیهان نقطه نظرات خود را در خصوص نقاط قوت طرح مورد بحث این طور بیان می کند: «یکی از مهم ترین اهداف این طرح آن است که ما معلمان ابتدایی فرصت مطالعه بیشتر و ارتقای سطح تحصیلات خود را پیدا می کنیم و از این طریق زمان مطالعه دقیق تری را در اختیار خواهیم داشت ضمن اینکه با اجرای این طرح جایگاه تحصیلی هم ارتقا پیدا کرده و نشاط و شادابی در این مقطع افزایش می یابد.»

اما ح- نرگسی که در دبستانی در منطقه ۵ آموزش و پرورش تدریس می کند، برخلاف نظر همکار خود به گزارشگر کیهان می گوید: «میزان تعطیلات رسمی و غیررسمی و نابهنگام در ایران فی نفسه زیاد است و اجرای چنین طرح هایی به دور شدن دانش آموزان از فضای مدارس کمک می کند.»

وی همچنین اضافه می کند: «البته تعطیلی پنج شنبه ها به نفع معلمان است و نباید با آن مخالفتی داشته باشیم، اما نباید به قضایا نگاه یکسویه داشت و منافع همه باید مدنظر قرار گیرد.»

● ارتقای سطح دانش نیاز به تعطیلی ندارد

فرهاد میررکنی که کارشناس فرهنگی است و سال های متمادی درخصوص مسائل فرهنگی کارهای تحقیقاتی انجام داده است، دلایل مخالفت خود را با طرح مذکور، با اشاره به اینکه بیش از یک سوم زنان در شهرهای بزرگ شاغل هستند و روزهای پنج شنبه نمی توانند تمام وقت در کنار فرزندان خود باشند، اجرای این طرح را افزودن دغدغه ای بر نگرانی های خانواده ها می داند و می گوید: «عدم نظارت و همراهی اولیاء و تنها ماندن کودکان در منزل موجب می گردد تا آنان بیشتر در معرض آسیب های اجتماعی و رفتاری قرار بگیرند.»

وی همچنین استدلال می کند: «۱۵درصد مدارس کشور به صورت دونوبته اداره می شوند و افزایش ساعت کار مدارس نوبت صبح تا ساعت دوازده ونیم مشکلاتی را برای معلمان و دانش آموزان نوبت عصر بخصوص در ایام زمستان به همراه خواهد داشت».

میررکنی اضافه می کند: «راه سبک سازی فعالیت معلمان ابتدایی و بانشاط سازی مدارس و تقویت روحیه مطالعه و پژوهش در معلمان لزوما از مسیر تعطیلی نمی گذرد بلکه نیازمند بسترسازی جهت برخورداری مدارس از برنامه های شاد و جذاب، تولید محتوای جدید آموزشی، توجه به ارتقای جایگاه حرفه ای معلمان و کاستن از دغدغه های معیشتی و اقتصادی شان می باشد.»

● ۷۸ درصد والدین موافق اجرای طرح هستند

هر چند که تعطیلی مدارس ابتدایی در روز پنج شنبه مزایای زیادی دارد و از سوی دیگر برخی از کارشناسان فرهنگی هم نظرات خود را در این خصوص مطرح کرده اند، اما شنیدن صحبت های خانواده هایی که بعضا مخالف این طرح هستند، خالی از لطف نیست و البته آنها هم دلایلی دارند که نیازمند آسیب شناسی این ایده ها از سوی مسئولان آموزش و پرورش است. البته ناگفته نماند که براساس آمار رسمی اعلام شده از سوی وزارت آموزش و پرورش ۷۸ درصد والدین موافق اجرای طرح تعطیلی پنج شنبه ها هستند و این مسئله موید این نکته است که طرح فوق پس از بررسی های دقیق و در مرحله اول به صورت اختیاری و صرفا برای رفع نواقص و کم وکاستی ها در دو ماه باقیمانده از سال تحصیلی به مرحله اجرا درآمده است و ان شاءالله از مهرماه به صورت اجباری در مدارس سراسر کشور به منظور ارتقا سطح دانش و آگاهی معلمان و دانش آموزان اجرا می شود.»

عباس خطیب زاده که مهندس نقشه کشی صنعتی و پدر دو فرزند ۹ و ۱۶ ساله است و همسر وی کارمند شرکت بیمه می باشد، درخصوص معایب طرح تعطیلی مدارس ابتدایی در روز پنج شنبه به گزارشگر کیهان می گوید: «اگر مسئولان آموزش و پرورش به فکر استراحت بیشتر بچه ها در روزهای پنج شنبه و جمعه هستند و با تعطیلی مدارس این فرصت را برای خانواده ها به وجود آورده اند، باید بگویم این طرح فقط برای خانواده هایی خوب است که فقط یک فرزند محصل داشته باشند، اما ما که دو فرزند دانش آموز در مقاطع مختلف تحصیلی داریم عملا از تعطیلی پنج شنبه ها نمی توانیم استفاده کنیم، ضمن اینکه اغلب خانم ها مثل همسرم در شرایط فعلی جامعه شاغل هستند و نمی توانند کنترل و نظارت دقیق و تمام وقتی بر فرزندان خود داشته باشند و این مسئله یک نگرانی دیگر بر نگرانی های مادران شاغل اضافه می کند.»

این مهندس نقشه کش می گوید: «یک مشکل دیگر این است که برخی از مدارس دوشیفت هستند و اگر قرار باشد بچه ها زمان بیشتری را در طول هفته در مدرسه باشند و به جای آن پنج شنبه تعطیل شوند، در زمستان بچه ها و والدین در مدارس شیفت بعدازظهر با سختی های زیادی روبه رو می شوند.»

● پررنگ کردن تربیت خانوادگی، هدف اصلی تعطیلی پنج شنبه ها

اما علی رغم نظر مخالفان، این طرح با امضای نهایی رئیس جمهور برای اجرا و با توجه به نقاط قوت آن به مسئولان آموزش و پرورش ابلاغ شده است و این پرسش که به راستی هدف غایی و قابل حصول آموزش و پرورش از این تعطیلی چیست، سؤالی است که از خانم فاطمه قربان معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش وپرورش پرسیدم. که وی در گفت وگو با گزارشگر کیهان این طور پاسخ می دهد: «پررنگ کردن تربیت خانوادگی در بین دانش آموزان ابتدایی هدف اصلی ماست. قطعاً اثرات مثبت آن هم برای خانواده ها و هم برای اولیای مدارس و نیز جامعه روشن خواهد شد، به طوری که شاید پس از مشاهده اثرات مثبت، به پایه های دیگر تحصیلی نیز تسری یابد. همچنین اگر بتوانیم برنامه هایی را تدوین کنیم که مدارس فعالیت های فوق برنامه نیز داشته باشند و همچون آموزشگاه های آزاد، کلاسهای فوق برنامه برگزار کنند، در روزهای پنج شنبه خانواده هایی که هر دو والدین آنها شاغل هستند می توانند از این فوق برنامه ها استفاده کنند.»

خانم قربان می گوید: «همچنین تقویت انگیزه و نشاط دانش آموزان برای فرگیری بیشتر دروس، گسترش فعالیت های پرورشی و فوق برنامه برای رشد همه جانبه تربیتی دانش آموزان و انطباق بیشتر برنامه های آموزشی و تربیتی با شرایط سنی و ویژگی های روانی دانش آموزان از دیگر اهداف این طرح به شمار می رود.»

از معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش وپرورش سؤال می کنم پس مدیران مدارس باید برای تعطیلی پنج شنبه ها چه مواردی را درنظر بگیرند و ساعت آموزشی نیز چه تغییراتی می کند که در پاسخ می گوید: «مدیرانی که مایل به اجرای طرح مذکور باشند باید مجوز لازم را دریافت کنند، چون با اجرای این طرح مدارس ابتدایی از شنبه تا چهارشنبه روزانه ۵ساعت آموزش خواهند داشت و باتوجه به رویکرد قرآنی در آموزش ابتدایی، یک ساعت در هفته به آموزش قرآن تمام پایه های ابتدایی افزوده می شود و در تنظیم برنامه هفتگی باید برنامه آموزش تربیتی مدارس در قالب ۲۵جلسه آموزشی برای کلیه پایه های تحصیلی و منحصراً در پنج روز هفته ساماندهی و اجرا شود و زمان هر جلسه برای پایه اول و دوم ۴۵دقیقه و برای پایه های سوم- چهارم و پنجم ابتدایی ۵۰دقیقه تعیین شده است.»

خانم قربان اضافه می کند: «برای پایه های اول و دوم بعد از هر جلسه آموزشی ۲۰دقیقه و برای پایه سوم تا پنجم نیز ۱۵ دقیقه زمان استراحت درنظر گرفته شده است و براساس این طرح روزانه ۱۵دقیقه به مراسم آغازین و ۲۰دقیقه به اقامه نماز جماعت در مدارس اختصاص می یابد و تلفیق زمان دو جلسه آموزش و حذف زمان استراحت مجاز نیست.»

وقتی به او می گویم، باتوجه به تمام برنامه ریزی های دقیق انجام شده از سوی مسئولان آموزش وپرورش، اما همچنان بسیاری از والدین شاغل نگران تعطیلی پنج شنبه ها هستند، خاطرنشان می کند: «تعطیلی پنج شنبه های مدارس ابتدایی اثرات بسیار مثبتی دارد و از جنبه های مختلف از جمله تربیت خانوادگی بسیار بااهمیت است، ضمن آنکه در بررسی این طرح وضعیت مادران شاغل درنظر گرفته شده است و براساس آمار ۱۴درصد از مادران شاغل هستند که فقط حدود نیمی از آنها ممکن است دانش آموز مقطع ابتدایی داشته باشند، ضمن اینکه مادران شاغل نباید نگران تعطیل شدن روز پنج شنبه مدارس ابتدایی باشند، تعریف مدرسه به عنوان «کانون فرهنگی محله» پیش از این در دستور کار وزارت آموزش وپرورش قرار گرفته است و مدارس در روزهای پنج شنبه به روی دانش آموزان بسته نیست و براساس برنامه ریزی های انجام شده خانواده های شاغل که نمی توانند فرزند خود را در خانه یا کنار اقوام خود بگذارند، بنابراین می توانند فرزند خودرا به همان مدرسه فرستاده و از آموزش های غیررسمی دایر در مدرسه استفاده کنند.»

از وی درخصوص مدارس دو شیفته هم که مشکل برخی از خانواده ها است سؤال می کنم و خانم قربان می گوید: «از هم اکنون ساماندهی نیروی انسانی و فضای آموزشی در سال تحصیلی ۹۱-۹۰ در دستور کار استان و مناطق استان قرار می گیرد و درصورتی که قرار باشد آموزشگاهی به صورت دو نوبته با دو دوره تحصیلی متفاوت فعالیت کند، تأکید می شود، نوبت صبح به دوره دبستان اختصاص داده شود. چون این مصوبه از مهرماه سال جاری به صورت سراسری در تمام مدارس ابتدایی کشور اجرا می شود و لازم است از هم اکنون برنامه ریزی مناسب در این خصوص انجام گیرد، ضمن اینکه وزیر آموزش وپرورش هم بر این موضوع تأکید دارد که به سمت یک شیفته شدن مدارس پیش برویم و ان شاءالله تمام مدارس فقط به صورت شیفت صبح کار می کنند.»

● ساماندهی زمان آموزش در اولویت است

لزوم مطرح ساختن تعطیلی پنج شنبه ها طرح ساماندهی زمان آموزش در دوره ابتدایی است، زمان آموزش به عنوان یک مؤلفه مؤثر در فرایند یادگیری و یاددهی نقش بسزایی در اثربخشی نظام آموزشی دارد و به عنوان یک مؤلفه مورد بررسی کارشناسان قرار گرفته است.

مهندس مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش وپرورش در گفت وگو با گزارشگر کیهان با بیان مقدمه فوق با اشاره به اینکه میزان طول سال تحصیلی، زمان آموزش در طول هفته و اینکه هر هفته چند ساعت باید به این امر اختصاص یابد، از مهمترین محورهایی است که تحقیقات گسترده ای روی آنها در آموزش وپرورش صورت گرفته است، خاطرنشان می کند: «نکته مهم که در اکثر تحقیقات به آنها اشاره شده این است که مدیریت بهینه زمان آموزش بیش از طول زمان آموزش در ارتقا کیفیت و آموزش و تعلیم و تربیت اثر دارد و از همین منظر شورای عالی آموزش وپرورش، زمان آموزش ابتدایی را مورد بازنگری قرار داد و براساس مصوبات قبلی شورا، طول سال تحصیلی دوره ابتدایی ۲۰۰روز و هر روز ۴جلسه آموزشی پیش بینی شده بود که در طول سال جمعاً ۸۰۰ جلسه در پایه اول و دوم با هر جلسه ای ۴۵ و پایه سوم تا پنجم ۵۰دقیقه بود، اما در عمل متأسفانه تمام این میزان زمان به آموزش اختصاص پیدا نمی کرد.»

نوید ادهم در ادامه با بیان توضیحات بیشتری درمورد دلایل این امر، این طور توضیح می دهد: «براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی از سال ۷۳ تاکنون آغاز سال تحصیلی مهر و پایان آن اردیبهشت ماه منظور شده است که در این مدت ۱۹۲ روز آموزشی در اختیار داریم و اگر در هر روز ۴جلسه تشکیل شود، این رقم در مجموع فقط ۷۶۸ جلسه آموزشی می شود که براساس مصوبه جدید و با تعطیلی روزهای پنج شنبه و اضافه شدن ساعات تدریس در طول هفته مقرر شده است که در هر هفته ۵روز آموزش و در هر روز ۵جلسه آموزشی داشته باشیم که درا ین صورت به آن رقم ۸۰۰جلسه دست خواهیم یافت.»

دبیرکل شورای عالی آموزش وپرورش اضافه می کند: «از طرف دیگر درا ین طرح از فرصت نیمه اول خردادماه برای مقطع آموزشی استفاده می شود و چون ارزشیابی ها، توصیفی است ۱۵روز نیمه اول خرداد هم جزو برنامه های آموزشی و تکمیلی محاسبه می شود و در نتیجه طول مدت سال به ۸۵۰جلسه آموزشی افزایش می یابد و این شبهه که با تعطیلی پنج شنبه ها ساعات آموزشی کاهش پیدا می کند، کاملاً رد می شود ضمن اینکه پنج شنبه فرصت بسیار مناسبی است که مدیران و معلمان مدارس بهتر بتوانند به فوق برنامه هایی مثل اردو، بازدیدهای علمی و فعالیتهای ورزشی بپردازند.»

نوید ادهم به امتیاز دیگر طرح فوق اشاره می کند و می گوید: «معلمان دوره ابتدایی که اکثراً خانم هستند، از حضور ۶روز در هفته در مدارس گله مند بودند، و این گله مندی در دو سه دهه گذشته همواره از سوی آنها مطرح بود و اینکه اغلب از فعالیت های خانوادگی، فردی و آموزشی و تحقیقی باز می مانند و نمی توانند در کلاس های آموزش ضمن خدمت شرکت کنند، اما الان با اجرای این طرح این فرصت برای تمام معلمان فراهم شده تا راحت تر بتوانند دانش علمی خودرا ارتقا دهند و به فعالیت های جنبی بیشتری بپردازند.»

خاطرات ثابت دانش آموزان سه دهه گذشته، تعطیلی های دوست داشتنی روزهای زمستانی است. روزهایی که ناگهان ۷ صبح رادیو اعلام می کرد، مدارس فلان مقطع به دلیل برف و یخبندان تعطیل هستند که البته این تعطیلی ها امروزه در زمستان های بی برف و گرم هم اتفاق می افتد و آلودگی هوا هم به آن افزوده شده است. با این حال نسل های گذشته، باید از سال تحصیلی آینده، به نسل جدید رشک ببرند. مدارس ابتدایی در دو ماه باقیمانده به صورت اختیاری و از سال تحصیلی آینده روزهای پنج شنبه به صورت اجباری تعطیل هستند. این تصمیمی است که آموزش و پرورش دولت دهم به موازات طرح های دیگری که به تحول نظام آموزش عمومی می انجامد، پیش می برد.

اما نکته ای که در این میان وجود دارد، میزان موافقان برای تعطیلی روزهای پنج شنبه مدارس ابتدایی است. اگر چه تعدادی از نمایندگان مجلس و کارشناسان مستقل آموزشی با تحول ناگهانی در نظام آموزش عمومی مخالفند و به هر نحوی و با دلایل مختلف تلاش دارند سرعت آموزش و پرورش را در تحول بنیادین کم کنند تا کارشناسی تر شده و دقیق تر این اتفاق بیفتد، اما درمقابل معلمان ابتدایی و بخش دیگری از کارشناسان مسائل آموزشی با توجه به مزایای زیاد طرح فوق کاملاً موافق تعطیل شدن روزهای پنج شنبه مدارس ابتدایی هستند و وزیر آموزش و پرورش هم با اطمینان کامل اعلام کرده است که ۷۸ درصد خانواده ها با تعطیلی روزهای پنج شنبه موافقند.

● تعطیلی در فصل بهار، تمرینی برای سال تحصیلی آینده

حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش تعطیلی روزهای پنج شنبه در فصل بهار را تمرینی برای دانش آموزان و مسئولان مدارس برای یک نوبته کردن مدارس از سال آینده ذکر کرده و با تاکید بر این پیش بینی که اکثریت قابل توجهی از مدارس ابتدایی، داوطلب تعطیلی پنج شنبه ها هستند، خاطرنشان می کند: «به نظر می رسد که این طرح ۷۰ درصد با موفقیت اجرا می شود و اجرای سراسری و اجباری این طرح از اول مهرماه صورت می گیرد، اما در فصل بهار چون طول مدت روز بلند است. اجرای این طرح راحت تر است و از سویی یک نوع تمرین برای یک نوبته کردن مدارس محسوب می شود.»

حاجی بابایی در ادامه تاکید می کند: «این تعطیلی در فصل بهار برای این است که دانش آموزان عادت بیشتری به شرایط پیدا کرده ومعلمان نیز برنامه درسی خود را بهتر تنظیم کنند، ضمن اینکه اجرای طرح در دو ماه باقیمانده در سال تحصیلی جاری به عهده مدیران مدارس گذاشته شده است تا اگر مدرسه ای مشکل خاص یا برنامه ویژه ای دارد، تحت اجبار قرار نگیرد.»

وزیر آموزش و پرورش می گوید: «کار تعطیلی روزهای پنج شنبه دبستانها در مدارس روستایی تمام شده است چرا که از اول مهرماه سال تحصیلی جاری، طرح اجرایی شده است و در حال حاضر نیز ادامه دارد.»

● ابهامات مطرح شده در تعطیلی پنج شنبه ها از سوی مخالفان

آن طور که از سخنان وزیر آموزش و پرورش استنباط می شود و تعدادی از نمایندگان مجلس درکمیسیون آموزش و تحقیقات در سخنانی مطرح کردند، ظاهراً قبل از به تصویب رسیدن این طرح اعضای کمیسیون نیز از جزییات تعطیلی روزهای پنج شنبه خیلی مطلع نبودند و کماکان با اجرای طرح مذکور و این تعطیلی مخالفند. دکتر طیبه صفایی ، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و نماینده مردم تهران در گفت و گو با گزارشگر کیهان با بیان این مطلب که من هم مثل شما از طریق رسانه ها از تعطیلی مدارس ابتدایی در روز پنج شنبه ها مطلع شدم، در توضیحاتی به دلایل مخالفت خود با اجرای طرح ساماندهی ساعات آموزشی در روزهای پنج شنبه اشاره می کند و می گوید: «باورم این است که هر نوع تغییر و تحول در برنامه های جاری آموزش و پرورش باید هدفمند و برپایه منطقی مستدل و مستند پایه ریزی شود. بنده به صورت غیررسمی مطلع شدم هدف از اجرای طرح، ادامه تحصیل معلمان است و به صورت رسمی از سوی آموزش و پرورش شنیدم این تعطیلی بخاطر ارتقای کیفیت آموزشی صورت می گیرد.»

دکتر صفایی می گوید: «یکی از مطالبات رهبر معظم انقلاب طرح تحول بنیادین در آموزش و پرورش است و این طرح بنیادین با یک روز تعطیلی در مدارس ابتدایی ایجاد نمی شود.»

نماینده مردم تهران اضافه می کند: «همچنین مراجعه کنندگان زیادی از سوی خانواده ها در تهران و شهرستانها به کمیسیون آموزش و تحقیقات برای اعلام مخالفت با این طرح داشتیم، ظاهراً این طرح آرامش را در خانواده ها به هم ریخته و آنها را با نگرانی های زیادی مواجه ساخته است. بنابر این لازم است مطالعه عمیق تری در خصوص اجرای طرح از سوی مسئولان آموزش و پرورش صورت گیرد و اهداف تعطیلی پنج شنبه ها به شکل منطقی به اطلاع کمیسیون آموزش و تحقیقات رسانده شود.»

● افزایش علاقه مندی معلمان برای تدریس، نقطه قوت طرح

علی عباسپور تهرانی فرد، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات و نماینده مردم تهران در گفت و گو با گزارشگر کیهان در پاسخ به این سؤال که تعطیلی پنج شنبه ها چه فایده ای برای دانش آموزان و معلمان دارد، این طور می گوید: «یکی از نقاط مثبت این طرح افزایش علاقه مندی معلمان برای تدریس در مقطع ابتدایی است، متاسفانه هم اکنون معلمان علاقه کمتری برای تدریس در دوره ابتدایی نشان می دهند، چرا که ساعات موظفی آنها بیشتر از ساعات تدریس در دوره های راهنمایی و دبیرستان است، اگر بتوانیم ساعات روز پنج شنبه را نه به صورت فشرده بلکه به صورت بازتر به پنج روز دیگر هفته اضافه کنیم مانند کاری که در بسیاری از کشورها انجام می شود، تعطیلی روز پنج شنبه می تواند هم برای معلمان و هم دانش آموزانی که خردسال هستند مؤثر باشد، اما باید دقت شود که از کیفیت تدریس در اثر اینکه ساعتها به روزهای دیگر منتقل می شود، کاسته نشود و به مسائل آموزشی لطمه نخورد.»

رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس همچنین به معایب و ابهاماتی که در این طرح وجود دارد هم اشاره می کند و می گوید: «دو شیفته بودن مدارس نیز یکی از موانعی است که برای رسیدن به اهداف واقعی طرح پیش روی مسئولان است، مخصوصاً در مدارس دخترانه در روزهای کوتاه زمستان برای شیفت بعد از ظهر اغلب خانواده ها با مشکل رو به رو می شوند، البته آقای وزیر اعلام کردند که مدارس از سال تحصیلی آینده یک شیفته می شوند اما با توجه به آمار بالای مدارس دو شیفت، تهیه مکانی مناسب برای فضاهای آموزشی به راحتی امکان پذیر نیست.»

عباسپور تهرانی فرد در ادامه با اشاره به اینکه اگر یک ساعت به زمان تدریس یک دانش آموز ابتدایی اضافه شود، از نظر روحی و جسمی به کودک فشار وارد می شود، خاطرنشان می کند: «اجرای این طرح به یک کار کارشناسی دقیق تری نیاز دارد و ابهامات موجود نیز باید رفع شود.»

رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات می گوید: «وقتی یک سیستم گسترده آموزشی که روی ۱۴میلیون دانش آموز تأثیرگذار است برای هر نوع تغییر نیاز به بررسی دقیق تری دارد تا تبعات منفی آن به حداقل و مزایا به حداکثر برسد، این گونه کارها نباید عجولانه صورت گیرد.»

● کارنامه درخشان آقای وزیر

تغییر کتابهای درسی پایه اول ابتدایی در سال تحصیلی آینده، اجباری شدن ورزش شنا برای پایه سوم دوره ابتدایی، بحث شش ساله شدن دوره ابتدایی، ساخت ۳۲ مدرسه در مرکز هر استان و در مجموع اجرایی کردن ۷۰ موضوع در آموزش و پرورش در سال گذشته و همچنین اجرا کردن همین تعداد در سال تحصیلی آینده همه از زحمات وزیر آموزش و پرورش در دولت دهم خبر می دهد و اینکه کارنامه درخشانی را برای حمیدرضا حاجی بابایی به یادگار می گذارد، ضمن اینکه تمام این برنامه ها برای ایجاد تحول بنیادین در آموزش و پرورش انجام می شود.

علیرضا رحیمی، مدیرکل دفتر ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در سراسر کشور در گفت وگو با گزارشگر کیهان با بیان این مطلب که بحث ساماندهی زمان آموزشی در دوره ابتدایی یک بحث طولانی مدت است و حداقل از ۵/۶ سال قبل در دستور کار مسئولان آموزش و پرورش قرار گرفته بود، خاطرنشان می کند: «این طرح مزایای بسیار زیادی دارد که در شروع کار این مزایا برای همه مشهود نیست و شناخت نقاط قوت آن نیاز به زمان دارد.»

رحیمی می گوید: «امروز آموزش نیاز به یک زمان و مکان خاصی ندارد، دانش آموزان در هر فضایی به جز مدرسه و در هر زمانی که بخواهند، می توانند آموزش ببینند، به عنوان نمونه نیازهای ورزشی و برخی از کلاسهای تخصصی تر بچه ها مثل درس زبان و رایانه در خارج از مدرسه و کلاسهای خصوصی بهتر و راحت تر رفع می شود و تعطیلی پنج شنبه ها نیز این فرصت را در اختیار والدین قرار می دهد.»

مدیرکل دفتر ابتدایی آموزش و پرورش به نکات مثبت دیگر طرح اشاره می کند و می گوید: «تعطیلی پنج شنبه ها فرصت تعامل بیشتری بین والدین و مدرسه و فرزند و خانواده به وجود می آورد تا در یک بازنگری بیشتر خلأهای موجود آموزشی و عاطفی را پر کنند و دانش آموزان در یک فرصت دو روزه که در کنار والدین خود هستند مهارت زندگی را بیشتر فرا گیرند.»

وی با رد این شبهه که با تعطیل شدن پنج شنبه ها دانش آموزان خانه نشین می شوند، می گوید: «متأسفانه تصور ما این است که تعلیم و تربیت منحصر به برخی عناوینی است که در کتابهای درسی خلاصه شده، اما این طور نیست، لذا اگر بتوانیم با تعطیلی پنج شنبه برای دانش آموزان فعالیت های خارج از مدرسه تعریف کنیم، اقدام بسیار مؤثری خواهد بود که البته بخشی از این فعالیتها می تواند به مهارت آموزی اختصاص یابد. بخشی دیگر می تواند در فراگیری آداب اجتماعی خلاصه شود و بخشی هم به فعالیت در عرصه هایی خارج از سیستم درسی تعلق گیرد، قطعاً این فعالیتها در بازپروری استعدادها و معلومات دانش آموزان تأثیرات بسزایی دارد.»

وی می گوید: «همچنین اگر بتوانیم یک برنامه ریزی دقیق و هماهنگ داشته باشیم قطعاً تعطیلی پنج شنبه ها به نفع دانش آموزان خواهد بود، بنابراین در صورتی که این برنامه ها برای دانش آموزان در نظر گرفته شود، تعطیلی پنج شنبه ها قطعاً در شکوفایی استعدادها، یادگیری دانش آموزان، تربیت نیروی توانمند برای آینده کشور و در نظام تعلیم و تربیت پیامدهای مثبتی خواهد داشت.»

● تکذیب شایعه اضافه کاری معلمان در روز پنج شنبه

از آقای رحیمی سؤال می کنم برخی از معلمان ابتدایی مدعی شده اند که تعطیلی پنج شنبه ها بدلیل قطع اضافه کاری هاست که وی با تکذیب این موضوع در توضیحات بیشتری می گوید: «معلمان در روز پنج شنبه هم مثل روزهای دیگر کاری موظف به تدریس هستند و بابت آن هیچ گونه اضافه کاری دریافت نمی کنند و این موضوع اصلا درست نیست.»

وی در ادامه اضافه می کند: «تنها معلمانی که سابقه ۲۰ سال به بالا دارند در صورتی که مدرسه ای او را دعوت به کار کند و یا مجدداً مشغول خدمت شود، حق التدریس دریافت می کند. بحث اضافه کاری در روز پنج شنبه و قطع آن اصلا معنایی ندارد و کذب محض است.»

از وی در خصوص تقسیم ساعات برنامه درسی روزهای پنج شنبه در روزهای دیگر هفته هم سؤال می کنم که وی این طور پاسخم را می دهد: «به ساعات درسی پایه های اول و دوم ابتدایی در روزهای شنبه تا چهارشنبه ۴۵ دقیقه و پایه های سوم تا پنجم ابتدایی نیز ۵۰ دقیقه افزوده می شود و به این ترتیب برنامه درسی آنها از روزهای پنج شنبه به این پنج روز منتقل می شود.»

در ادامه وقتی به او می گویم علی رغم نقاط قوت طرح، برخی مادران شاغل و والدینی که فرزندان آنها به مدارس دو شیفته می روند از تعطیلی پنج شنبه ها ناراضی هستند، می گوید: «حدود ۸هزار مدرسه نوبت دوم در سراسر کشور داریم و ۷۰درصد آنها مدارس ابتدایی شهری و به صورت چرخشی و ۳۰درصد مدارس روستایی و در نوبت صبح هستند که طی برنامه ریزی های به عمل آمده و مساعدتهای وزیر آموزش و پرورش ان شاءالله تمام مدارس دو شیفت به یک شیفته تبدیل می شوند، در ضمن در مورد والدین شاغل هم ذکر این نکته ضروری است که تا قبل از اجرای طرح فوق آنها با فرزندان خود چه می کردند و زمانی که سرکار بودند، بچه ها چگونه به امور خود رسیدگی می کردند حال بعد از اجرای طرح هم باید همان روش قبل را دنبال کنند.»

● پنج شنبه ها مدارس تعطیل نیست

«بیش از ۹۰درصد کارمندان در سیستم دولتی روزهای پنج شنبه تعطیل هستند بنابراین اگر بتوانیم خبری که در اجرای طرح فوق وجود دارد را درک کنیم، پس از مدت زمان کوتاهی متوجه می شویم آموزش و پرورش چه کمک بزرگی در حق فرزندان خردسال مان انجام داده است.»

دکتر رضا مؤمنین، کارشناس فرهنگی با بیان مطلب فوق به گزارشگر کیهان این طور می گوید: «با اجرای طرح مورد بحث آموزگاران یک روز کمتر سر کار می روند و فرصت بیشتری برای رسیدگی به کارهای خود پیدا می کنند، همچنین با تحقق این امر، دانش آموزان فراغت بیشتری برای بازی و ورزش و سایر فعالیتهای فوق برنامه در کنار خانواده ها خواهند داشت.»

مجید قدمی، رئیس پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش هم در این خصوص اظهار می دارد: «در واقع تعطیلی پنج شنبه به معنای بسته شدن مدارس نیست، بلکه قرار است این روز برای کلاسهای جبرانی، فعالیتهای فرهنگی و اردویی دانش آموزان و کلاسهای دانشگاهی و ضمن خدمت فرهنگیان باشد.»

وی می گوید: «مدارس ابتدایی در روز پنج شنبه باز هستند و دانش آموزان می توانند در فعالیتهای فرهنگی و پرورشی شرکت کنند و در این مورد هم جای نگرانی برای والدین شاغل وجود ندارد، ضمن اینکه اکثر مدارس ابتدایی دنیا دو روز در هفته تعطیل هستند، اگر این طرح به درستی اجرا شود، قطعاً موفقیت آمیز خواهد بود.»

صدیقه توانا