مفهوم قدر در اندیشه امام موسی صدر چیست

هر انسانی برای خود شب قدری دارد بنابر این تفسیر, شب مشخصی مثلاً بیست و سوم یا بیست و هفتم رمضان, شب قدر نیست در روزهای پایانی ماه رمضان تو به یاری تمرینی که کرده ای, به مقامی والا می رسی و در این هنگام می توانی سرنوشت را مقرر داری

دو مقدمه گذشته را گفتم تا بر اساس آنها به نتیجه برسیم. ما در ماه رمضان تمرین می کنیم تا بر اراده و شهوات خود مسلط باشیم و چون بر شهوات و اراده خود مسلط شدیم، می توانیم سعادت یا شقاوت خود را رقم بزنیم. در نتیجه، ماه رمضان ماهِ تعیین سرنوشت است زیرا از آغاز این ماه تمرین می کنیم و نتیجه این تمرین تسلط بر شهوات است. تو مختاری و می توانی سعادت و شقاوت خود را تعیین کنی. بنابراین می توانیم بگوییم که سعادت و شقاوت انسان در ماه رمضان رقم می خورد. در چه مقطعی از ماه رمضان؟ در اواخر ماه رمضان، آنچنان که در احادیث آمده است. شبِ قدر نیز در هفته یا دهه آخر ماه رمضان واقع شده است، زیرا این تمرین در آن هنگام به اوج خود می رسد. پس ماه رمضان ماه تعیین سرنوشت است، زیرا با روزه سرنوشت خود را رقم می زنیم. در این ماه از صبر و نماز یاری می جوییم تا زندگی و سرنوشت و سعادت یا شقاوت خود را رقم بزنیم.

شبِ قدر شبِ تقدیر و تحدید و تعیین است؛ شب تعیین سعادت و شقاوت. این معنای شب قدر است و این معنا نزدیک به همان چیزی است که در تفاسیر متعددی ذکر شده است. در تفاسیر آمده است که از پیامبر سؤال شد آیا شب قدر به زمان پیامبر اختصاص دارد یا پس از او هم خواهد بود؟ پیامبر(ص) در پاسخ گفت که پس از من هم شب قدر خواهد بود. معنای نخست شب قدر یعنی شب نزول یکباره قرآن و نه بیشتر، اما این شب هر سال تکرار می شود.

معنای دومی که از شب قدر گفتم متناسب است با روایاتی که می گوید شب قدر استمرار دارد و بهتر از هزار ماه است، زیرا سرنوشت انسان از این طریق و در این شب رقم می خورد. اما کدام شب؟ هر انسانی برای خود شب قدری دارد. بنابر این تفسیر، شب مشخصی مثلاً بیست و سوم یا بیست و هفتم رمضان، شب قدر نیست. در روزهای پایانی ماه رمضان تو به یاری تمرینی که کرده ای، به مقامی والا می رسی و در این هنگام می توانی سرنوشت را مقرر داری. این شب می تواند 23 یا 24 یا 25 یا 26 یا 30 رمضان باشد. بنابر این منطق، این مسأله ممکن است.

در پایان تفسیر دوم باید بیفزاییم که این معنا از آیات قرآن فهمیده می شود. می بینید که آیات قرآن بر ماه رمضان تأکید دارند: «کتِبَ عَلَیکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبلِکم» در ادامه این آیه می گوید: «شَهرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ القُرآنُ» گویا میان نزول قرآن و روزه پیوندی است. «شَهرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ القُرآنُ هُدی لِلنّاسِ وَ بَیناتٍ مِنَ الهُدی وَ الفُرقانِ» این آیات اشاره دارد که روزه در این ماه، که ماه عبادت و علم و فرقان و جدایی حق از باطل است، با نزول قرآن پیوند دارد.

برگرفته از تفسیر سوره «قدر»، کتاب برای زندگی

درسگفتارهای قرآنی امام موسی صدر - 8

مفهوم قدر - 3