آناپولیس به فلسطین کمک نمی کند اما به ایران هشدار می دهد

در عین حال, نباید کنفرانس آناپولیس را از قبل بی نتیجه خواند اولاً بدین دلیل که حقیقتاً آغاز رسمی مذاکرات درباره ایجاد دولت فلسطین خواهد بود دوماً و مهمتر از همه, دیدار آناپولیس باید نمایش این باشد که آمریکا, اتحادیه اروپا و کشورهای عربی می توانند در حل مشکل خاور نزدیک با هم باشند دولت جرج بوش یقین دارد که آمریکا می تواند با توجه به تغییر یافتن شرایط ژئوپلیتیک در منطقه, به حمایت از سوی سران کشورهای عربی امیدوار باشد

روز ۶ آذر در آناپولیس (ایالت مریلند) کنفرانس بین المللی خاور نزدیک آغاز بکار می کند که از سوی برپاکنندگان آن بعنوان آغاز رسمی مذاکرات درباره تعیین وضعیت نهایی دولت فلسطین بررسی می شود. عملاً هیچیک از شرکت کنندگان در دیدار، انتظار پیشرفتی در حل مناقشه عرب-اسرائیل ندارد. اما کنفرانس آناپولیس در شرایطی که مقابلات بین ایران و آمریکا وخیم می شوند، معنای دیگری بخود می گیرد.

"کاندولیزا رایس" وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در توضیح ایده برگزاری کنفرانس گفته بود: "این ابتکار، مهم ترین تلاش طی سال هایی طولانی برای متوقف ساختن مناقشه است. زمان آن فرا رسیده که دولت فلسطین ایجاد شود". دولت جرج بوش، نه تنها در برابر گروه چهارجانبه میانجیگران (آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه، سازمان ملل متحد)، و بلکه در برابر نمایندگان تمامی کشورهای عربی که بیشتر آنان نیز اسرائیل را برسمیت نمی شناسند، خود را مسئول برگزاری مذاکرات صلح بین اسرائیلی ها و فلسطینیان کرده است.

پیشرفت محرز در دیپلماسی آمریکا، موافقت سوریه برای حضور در کنفرانس بود. بخاطر این موافقت، رایس پذیرفت که شرط اصلی دمشق را اجرا کرده و مسئله ارتفاعات جولان که توسط اسرائیل اشغال شده اند را در دستور کاری قرار دهد.

خانم رایس شادی خود از این پیروزی را پنهان نکرده و حتی اعلام کرد که آمریکا سعی دارد تا پایان مهلت ریاست جمهوری جرج بوش، یعنی تا ژانویه ۲۰۰۹ مناقشه عرب-اسرائیل را حل کند.

در عین حال، بسیاری از کارشناسان، چه در آمریکا و چه در خارج از آن در خوشبینی وزیر خارجه آمریکا شریک نیستند. "شیمون پرس" رئیس جمهور اسرائیل نیز بدبینی خود در این باره را پنهان نکرده و گفت: "بطور نظری، تا پایان دوره ریاست جمهوری بوش می توان به توافق رسید، اما عملاً این غیر ممکن است. هیچ کس امیدی ندارد که به نتیجه برسد، اما دیدار آناپولیس آغاز مذاکرات خواهد بود".

هرچند که "محمود عباس" رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین تایید می کند که برای او بهتر است استعفا دهد تا این که در کنفرانسی بی نتیجه شرکت کند، اما مشخص است که در آستانه کنفرانس آناپولیس اسرائیلی ها و فلسطینیان نتوانسته اند درباره امضای بیانیه مشترک به توافق برسند. این در حالیست که در ابتدا فرض بر این بود قید شدن مسائلی از جمله مرزهای دولت آتی فلسطین، مسئله قدس، سرنوشت استعمارگران یهودی و نیز حقوق پناهندگان فلسطینی در این سند، نتیجه اصلی کنفرانس باشد. اما اسرائیلی ها بلافاصله این ایده را رد کرده و اعلام داشتند که چنین مسائل حساسی نیازی به شتاب ندارند. مذاکره کنندگان اسرائیلی به نوبه خود به فلسطینیان پیشنهاد دادند که موجودیت اسرائیل بعنوان دولت یهود را برسمیت بشناسند، اما طرف فلسطینی نیز این را رد کرده و اعلام داشت که موافق نیست، زیرا فلسطین نگران است که برسمیت شناختن یهودی بودن دولت اسرائیل، آوارگان فلسطینی را از حق بازگشت به زادگاه خود محروم کند.

در عین حال، نباید کنفرانس آناپولیس را از قبل بی نتیجه خواند. اولاً بدین دلیل که حقیقتاً آغاز رسمی مذاکرات درباره ایجاد دولت فلسطین خواهد بود. دوماً و مهمتر از همه، دیدار آناپولیس باید نمایش این باشد که آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای عربی می توانند در حل مشکل خاور نزدیک با هم باشند. دولت جرج بوش یقین دارد که آمریکا می تواند با توجه به تغییر یافتن شرایط ژئوپلیتیک در منطقه، به حمایت از سوی سران کشورهای عربی امیدوار باشد.

خانم رایس در ماه اکتبر طی سخنرانی خود در کنگره این کشور گفته بود: "ما در جهانی متفاوت با نه آنچه که در سال ۱۹۷۳، ۱۹۸۳ و یا ۲۰۰۰ بود، زندگی می کنیم. این روند (حل مناقشه عرب-اسرائیل) در راستای مناقشه کلی تری بین نیروهای رادیکالی و طرفداران مدرنیزه سازی در خاور نزدیک است".

مسلم است که منظور او ایران است. رایس افزود: "چندی پیش ما درباره امکان حمایت حماس توسط ایران صحبت نمی کردیم. ما همیشه می دانستیم که ایران از چندین گروه تروریستی حمایت می کند. اما اکنون شاهد سطح روابط ایران با رادیکالی ترین عناصر فلسطینی هستیم".

افزایش نفوذ ایران در منطقه، تنها سبب نگرانی آمریکا نیست و آنطور که "تامارا کوفمان ویتز" رئیس برنامه توسعه دموکراسی در خاور نزدیک در انستیتو بروکینگز آمریکا می گوید، این افزایش نفوذ "دلیل اتحاد اردن، مصر، عربستان سعودی، فلسطین و اسرائیل با آمریکا در ائتلاف علیه این مهره رادیکالی است".

در عین حال، افزایش محبوبیت سران ایران و طرفداران ایران در بین کشورهای عربی، نه تنها به مشکلی منطقه ای و بلکه به مشکلی داخلی برای رژیم های حاکم در خاور نزدیک تبدیل شده است. نظرسنجی های انجام شده در شش کشور عربی پس از جنگ لبنان در تابستان ۲۰۰۶، نشان داد که حسن نصرالله رهبر حزب الله در رتبه بندی رهبران جهانی در جایگاه اول قرار گرفت و "محمود احمدی نژاد" رئیس جمهور ایران در جایگاه دوم. در بین مردم کشورهای عربی نارضایتی از رژیم های حاکم در این کشورها افزایش می یابد و آنان را به فساد، عدم تمایل به انجام اصلاحات لیبرال در اقتصاد و پیروی از سیاست غرب گرایانه متهم می کنند.

حضور یافتن تمامی کشورهای عربی در کنفرانس آناپولیس، از جمله چنین کشور طرفدار ایرانی، همچون سوریه، نکته مهم و نمادین در استراتژی ژئوپلیتیک آمریکا خواهد بود. به گفته "تامارا کوفمان ویتز" از سر گیری روند صلح به نوعی "سیمانی است که کمک می کند تا با هم ائتلاف علیه ایران را حفظ کرد".

واشنگتن، "نرگس اسدووا" کارشناس خبرگزاری «نووستی» روسیه