نگاهی تحلیلی به معناهای زیرین شهر دقیانوس

شهر دقیانوس در شمار پرجمعیت ترین شهرهای اسلامی سلجوقیان بوده است یافته های باستان شناسی در دومین فصل کاوش در شهر تاریخی دقیانوس در شهرستان جیرفت نشان از وجود یک شهر پرجمعیت بزرگ اسلامی با بیش از صد معبر و صد میدان گاه در جنوب شرقی کشور دارد

شهر دقیانوس در شمار پرجمعیت ترین شهرهای اسلامی سلجوقیان بوده است. یافته های باستان شناسی در دومین فصل کاوش در شهر تاریخی "دقیانوس" در شهرستان جیرفت نشان از وجود یک شهر پرجمعیت بزرگ اسلامی با بیش از صد معبر و صد میدان گاه در جنوب شرقی کشور دارد. شهر اسلامی دقیانوس که در شمال شهرستان جیرفت جای گرفته است مربوط به دوره سلجوقیان بوده و با توجه به وسعت ۱۲ کیلومتری جزو بزرگ ترین شهرهای اسلامی کشور محسوب می شده است.

با توجه به گستردگی شهر دقیانوس که در حدود ۱۲ کیلومتر وسعت دارد و یافته های باستان شناسی از نظر وجود معابر و محله ها در قسمت های مختلف شهر، به نظر می رسد که در شهر دقیانوس بیش از یک صد محله و یک صد میدان گاه وجود دارد که این تعدد محلات نشان از وسعت بسیار زیاد، گستردگی، جمعیت و رونق اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شهر دقیانوس در دوره سلجوقی دارد. بررسی هایی نیز در قسمت گورستان شهر دقیانوس که در دو کیلومتری مرکز اصلی شهر جای گرفته انجام گرفته که طی آن سه نوع تدفین سردابه ای، تابوتی و تدفین معمولی در این شهر تشخیص داده شده است.

تاکنون طی کاوش های باستان شناسی تنها دو هزار متر مربع آن مورد بررسی قرار گرفته است و به اعتقاد باستان شناسان بررسی دقیق آن به بیش از صد سال کار مداوم نیازمند است.

شهر دقیانوس در زمان سلجوقی از قطب های تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای شرق محسوب می شده است. مارکوپولو جهان گرد مشهور ایتالیایی نیز در سفرنامه خود از شهر تاریخی دقیانوس به عنوان یک شهر بزرگ و پرشکوه یاد کرده است.

با توجه به این پیشینه، ساخت مجموعه های تلویزیونی در مناطق غیرپایتخت رویکردی است که از چندی پیش در دستور کار مدیران تلویزیون قرار گرفته است. این گونه سریال ها علاوه بر آن که آداب و رسوم قومیت های متنوع ایرانی را بازتاب می دهند، می توانند موجب ایجاد ارتباط صمیمانه مردم گوشه و کنار ایران با مجموعه های داستانی تلویزیون شوند. این جمله که تهران همه ایران نیست را بارها شنیده ایم.

مخاطبان شهرستانی حق دارند که آدم هایی از جنس خودشان را در سریال ها ببینند. طبعا هنگامی که شخصیت ها و لوکیشن ها از شهر تهران خارج شوند، دایره وسیع تری از مخاطبان ایرانی به تماشای سریال ها خواهند نشست.

از اینرو بازتاب تلاش یک جامعه در مسیر حفظ ارزش های کهن و پاسداشت میراث باستانی امری ارزشمند و متعالی است که همواره در منظر دید مدیران فرهنگی و سازندگان آثار تلویزیونی و سینمایی قرار داشته است. بی شک به یاد می آورید که در مجموعه روزی عقابی چگونه با نمایش گره های دراماتیک، عملیات ربایش یک لوح گلین با ارزش از موزه ملی تهران به تصویر درآمد و فعالیت های نیروی انتظامی در کشف این سرقت فرهنگی تا چه میزان جذابیت برانگیز بود.

به واقع موفقیت درحفظ یک گنجینه با ارزش ملی چنان مهم است که نمایش آن به عنوان یک نقطه کانونی در هسته درام اثر می تواند به عاملی تعیین کننده در جذب مخاطب بدل شود. از اینرو وقتی به موضوع حساسی چون قاچاق عتیقه و ربایش میراث فرهنگی می پردازیم به جز جریان اصلی پدید آورنده چنین معضلی، می توان به آسیب ها و چالش هایی پرداخت که این واقعیت شوم در برخی مناطق کویری و باستانی به وجود میآورد. سو»استفاده از شرایط حاد اجتماعی همچون معضل های طبیعی مثل سیل، زلزله و خشکسالی، همچنین رویکرد به ظاهر دوستانه و طمعکارانه قاچاقچیان نسبت به مردم همجوار این مناطق و استثمار آنها جهت استخراج گنجینه های فرهنگی از جمله حقایق تلخی است که باید با نگاهی موشکافانه در قالب رسانه ها ارزیابی شود. چنین است که مجموعه شهر دقیانوس جدای از تمامی اشکالات روایی و ضعف های روشنی که در تحلیل استراتژیک معضل قاچاق عتیقه در جیرفت داشته است، یک تلاش فرهنگی قابل اعتناست که به پدیده شوم قاچاق میراث فرهنگی با جسارتی ستودنی و البته با کمی تاخیر پرداخته است.

نویسنده : نیما بهدادی مهر