در ۶۰ ثانیه کودک تان را تربیت کنید

کودک دو ساله شما دیوار را با ماژیک خط خطی کرده است, بچه پنج ساله تان پس از اینکه به او کلمه «نه» گفتید باز هم شیرینی می خواهد, فرزند هفت ساله شما دروغ می گوید

کودک دو ساله شما دیوار را با ماژیک خط خطی کرده است، بچه پنج ساله‌تان پس از اینکه به او کلمه «نه» گفتید باز هم شیرینی می‌خواهد، فرزند هفت ساله شما دروغ می‌گوید... ممکن است در لحظه اول، از عصبانیت منفجر شوید، اما برای رسیدن به یک راه‌حل بهتر باید صبور بود. در واقع آن چه به آن نیاز دارید نقشه یک بازی است. این طرح می‌تواند تقریبا راهکار کلی باشد. اگر روش ۶۰ ثانیه‌ای را به‌کار برید، به نتیجه بهتری خواهید رسید. در اینجا شش مرحله ساده برای دستیابی به این هدف وجود دارد.

● ۱۰ثانیه اول: واکنش سریع

اولین کاری که شما انجام می‌دهید، گرفتن ماژیک از کودک، جدا کردن او از خواهر و برادرانش در موقع دعوا یا بردن کودک به اتاق دیگر است. یکی از متخصصین به این کار، مداخله سریع می‌گوید: نباید توقع داشت که به کودک فرمان ایست می‌دهید و او هم اجرا کند. همیشه حفظ امنیت بچه‌ها بر مسایل دیگر مقدم است، اگر در وجود کودکتان هنوز زمینه‌های خطر و درگیری وجود داشته باشد، بهترین راه، دور کردن او از محیط است. پروفسور و استاد دانشگاه بوستون می‌گوید: «شما باید هر چیزی را که باعث به وجود آمدن مشکلات دیگر شود از دسترس کودک دور کنید. کودکتان باید توجه خود را به شما و موقعیتی که در آن قرار دارد معطوف کند. وگرنه خوردن شیرینی و آزار و اذیت خواهر و برادر تبدیل به نوعی سرگرمی برای او خواهد شد.» در صورت لزوم خودتان و فرزندتان را از صحنه هیاهو و جار و جنجال دور نگاه دارید.

● ۱۰ثانیه دوم: حفظ آرامش

عصبانی شدن کار سختی نیست اما چگونگی کنترل آن مهم است (مدیریت پرخاشگری)؛ اگر بگویید که عصبانی نمی‌شوم حرفتان غیرمنطقی به نظر می‌رسد بلکه باید احساسات بد و خشونت را کنار بگذارید چون کودکان می‌دانند که چه وقت عصبانی می‌شوید؛ حتی اگر سعی کنید آن را بروز ندهید. آنچه که در حقیقت به آن نیاز دارید کنترل خشم و عصبانیت است. به گفته یکی از متخصصین اگر در یک خانواده شلوغ و پرهیاهو بزرگ شده باشید که همه فریاد می‌زدند، بیان کردن احساسات، کار بسیار مشکلی است. شما باید کوتاه‌ترین و مناسب‌ترین راه را از بین راه‌های گوناگون پیدا کنید. یعنی به جای اینکه بگویید: «‌ای پسر بد» با صدای بلند بگویید: «آ، آ.» این کار باعث آرامش شما می‌شود و همچنین کودک، دیگر احساس حقارت نمی‌کند. خونسرد بودن علاوه بر اینکه اوضاع و احوال را آرام‌تر می‌کند به فرزندتان نیز فرصت می‌دهد تا حرف‌هایتان را بهتر بشنود. اگر فریاد بزنید، همه چیز را از پایه خراب خواهید کرد چون فرزندتان به جای پی بردن به کار اشتباهی متوجه خشم و ناراحتی شما می‌شود.

● ۱۰ثانیه سوم: شناخت موقعیت

برای چند ثانیه هم شده به آن چه که واقعا اتفاق افتاده، توجه کنید. برای مثال: مادری چندین بار به پسرش در مورد خط کشیدن با مداد بنفش روی دیوار اتاق خواب گوشزد می‌کند، در و دیوار همه خط خطی بودند و او بسیار عصبی بود. به نظر می‌رسید که پسرش پشیمان شده و با عکس‌العمل مادر، قلبش شکسته است. چند لحظه بعد با کمی بردباری متوجه می‌شود که کار او تقلیدی از کتاب «هارولد و مداد شمعی بنفش» بوده است. از نقطه نظر او، این یک کار «سازنده و خلاق بود». البته با درک احساسات و عواطف کودکان، در و دیوار و تختخواب، سالم و تمیز نمی‌مانند بلکه باعث بروز احساساتش در یک موقعیت کاملا استثنایی می‌شود. در نظر گرفتن موقعیت، کار دشوار و سختی است؛ یعنی شما باید دریابید که چگونه درگیری و برخورد را از تمام چیزهایی که همانند آن در گذشته بوده و ممکن است در آینده نیز اتفاق بیفتد جدا سازید. بداخلاقی یک کودک سه ساله ممکن است مربوط به گرسنگی او باشد، ژولیدگی یک بچه هشت ساله بر سر میز صبحانه شاید در اثر کمبود خوابش باشد. به عبارت دیگر، مجددا باید موقعیت خود را در نظر بگیرید. از خودتان بپرسید که آیا عواملی وجود دارد که بتوان به کمک آنها از بروز این رفتار در آینده جلوگیری کرد؟ هیچ وقت نگویید: «چند بار به تو گفتم که...؟»مهم نیست. باز هم دوباره و دوباره بگویید.

● ۱۰ثانیه چهارم: حرف زدن با کودک

اگر به فرزندتان فرصت هیچ کاری نمی‌دهید، پس بهتر است به جای کنترل کردن وی و نظم بخشیدن به رفتارش، به او مسوولیت بدهید. او دوست دارد که از دهان شما بشنود که چه کار اشتباهی کرده و چگونه می‌تواند کار بهتری انجام دهد. گفتن جملاتی مانند: «ما روی دیوار نمی‌کشیم، ما روی کاغذ نقاشی می‌کنیم؛ ... یا نباید شیرینی بخوری چون الان نزدیک شام است و بعدا می‌توانی آن را بخوری»، خیلی موثرتر است. اگر با فرزندتان بحث و جدل کنید، علاوه بر اینکه نتیجه‌ای نمی‌گیرید، تاثیر پذیری او نیز نسبت به حرف‌های شما کاهش می‌یابد.

● ۱۰ثانیه پنجم: زمان نتیجه‌گیری

بعضی از والدین فکر می‌کنند که تنبیه رکن اصلی نظم و تربیت است، اما بسیاری از متخصصین با این کار مخالفند. به عقیده یکی از آنها: نتیجه‌گیری زمانی لازم است که به ثبات کار مطمئن نباشیم. بیان چهار یا پنج کلمه ساده برای گرفتن شیرینی از دست کودک و گفتن: «قبل از شام شیرینی نخور» مطمئنا از قاپیدن شیرینی بهتر است. اگر کودکان توپ را در خانه پرتاب می‌کنند، به جای تنبیه کردن آنها، باید توپ را از دسترس‌شان دور نگاه داشت. اگر نتیجه کار درست همان چیزی است که فکر می‌کردید، کم‌کم اثربخشی کلامتان تقویت خواهد شد. آنچه که مهم و موثر است، فرصت دادن به کودک برای به دست آوردن تجربه و نتیجه اعمالش است.

● ۱۰ثانیه ششم: رفتارهای منطقی

خطرات را جدی بگیرید و کاری را که خودتان نمی‌توانید انجام دهید، تحمیل نکنید. شما برای زندگی کردن وظایفی دارید یعنی با گفتن «آخرین شیرینی است که تو می‌خوری» یا «تا یک ماه از بازی خبری نیست» نه تنها باعث ناراحتی کودک‌تان شده‌اید؛ بلکه باعث تحلیل قوای جسمانی خود نیز می‌شوید.

ترجمه: نوید فرامرزی