رابطه فضایل اخلاقی با تکامل انسان

رشد و ترقی و سعادت فرد انسان و جامعه انسانی با اخلاق و صفات برگزیده انسانی به دست می آید و در بینش اصیل مکتب الهی اسلام, پاکی ها و محسنات اخلاقی نقشی اساسی در صعود مومن به سوی کمال مطلق دارد

رشد و ترقی و سعادت فرد انسان و جامعه انسانی با اخلاق و صفات برگزیده انسانی به دست می‌آید و در بینش اصیل مکتب الهی اسلام، پاکی‌ها و محسنات اخلاقی نقشی اساسی در صعود مومن به سوی کمال مطلق دارد. نمازگزار برای پرورش و تکمیل نفس و سیر و سلوک و نیل به مقام قرب الی ا...، لازم است تمام فضایل و مکارم اخلاق را در خود پرورش دهد. اخلاق خوب ارزش‌هایی هستند که با روح ملکوتی انسان سازگاری دارند و با پرورش فضایل اخلاقی و دوری از رذایل اخلاقی، انسانیت انسان کامل و کاملتر می‌شود و به مقام قرب نایل می‌گردد.اخلاق زیربنای اعمال ما است. اخلاق سهم فراوانی در زندگی انسان دارد.

از اینجاست که ما باید خودمان را بشناسیم و پس از آن اخلاق را مورد بررسی قرار دهیم. به همین سبب می‌بینیم که معصومین علیهم‌السلام تمام وجودشان را سجایای اخلاقی و صفات برازنده انسانی احاطه کرده است و به تمام معنی اخلاق الهی را در وجود خویش به حد کمال رسانده اند.خداوند سبحان سرچشمه همه کمالات می‌باشد و انسان که مخلوق اوست و پاک خلق شده و به کمالات تمایل دارد، انسانی نیست که از اخلاق بدش بیاید، آنچه که مهم است اینکه انسان فضایل را بشناسد و بعد به آن عمل نماید. رشد و ترقی و سعادت فرد انسان و جامعه انسانی همراه با اخلاق و صفات برگزیده انسانی است و در بینش اصیل مکتب الهی اسلام، پاکی‌ها و محسنات اخلاقی نقشی اساسی در صعود مومن به سوی کمال مطلق دارد.

فضایل اخلاقی هم در قرآن و هم در روایات بیان شده‌اند که می‌توان به فضایلی چون زهد، وفا، حلم، تواضع، خوش برخوردی، ایثار، راستی و درستی، امانتداری، عدالت، احسان و نیکوکاری، پایداری، سخاوت، وفای به عهد، توکل، عفو، گذشت، صبر و خیرخواهی، دفاع از محرومین، شکر و سپاسگزاری اشاره کرد.قرآن کریم در آیه ۳۱ سوره احزاب نمونه کمال صفات الهی را شخصیت پیامبر اسلام(ص) معرفی می‌کند و مسلمانان را به پیروی ایشان فرا می‌خواند: «لقدکان لکم فی رسول ا... اسوه حسنه» پیامبر اسلام، برای شما نمونه و الگوی نیکویی است.باز خداوند متعال در آیه ۴ سوره قلم در مقام و ثنای پیامبری که خاتم کمالات و فضایل و معجزات انبیای سلف خویش است، او را بر خلق عظیمش می‌ستاید: وانک لعلی خلق عظیم؛ و تو پیامبر، اخلاقی عظیم و برجسته داری.همچنین در آیه ۷۴ سوره هود، حضرت ابراهیم(ع) را به سه صفت عالی می‌ستاید: ان ابراهیم لحلیم اواه منیب؛ چرا که ابراهیم(ع) بردبار و دلسوز و بازگشت کننده به سوی خدا است. یا در آیه ۳ سوره اسراء درباره حضرت نوح (ع) چنین می‌فرماید:‌ای فرزندان کسانی که با نوح بر کشتی سوار کردیم، او بنده شکرگزاری بود شما هم مانند او باشید تا نجات یابید.بدین ترتیب روشن می‌شود که آنچه ملاک ثنای انبیا و ائمه اطهار علیهم السلام واقع گردید، صفات و ارزش‌های والای اخلاقی ایشان است که بدان‌ها متخلق بوده اند.نمازگزار باید تمام فضایل اخلاقی را در خود جمع کرده و در صحنه‌های مختلف پیاده کند تا درونش رسوخ کند و به صورت ملکه قرار گیرد. خود نماز موجب صعود اخلاق حسنه و رسیدن به اخلاق ا... است.

تاریخ زندگی و قیام امام حسین(ع) را همه می‌دانند که در چه وضعی قیام خود را آغاز کرد، در چه فشاری بود و چه مظالمی‌وجود داشت، ولی در عین حال آنجا که پای مسائل اخلاقی به میان می‌آمد آیا حاضر بود حتی علیه دشمن از اخلاق تجاوز بکند؟ مسلم بن عقیل یک تربیت شده اوست، یک شیعه است و سربازی است از طرف او، بهترین فرصتها به دستش می‌آید که ابن زیاد را بکشد، ولی در همان حال فکر می‌کند که اسلام با این طریق مبارزه مخالف است و این گونه مبارزه را جوانمردانه نمی‌داند.به او گفتند: چرا از این صندوق خانه بیرون نیامدی که شر او را از سر مسلمین کم کنی؟گفت: همان و قت به فکر حدیث پیغمبر افتادم: الایمان قید الفتک؛ ایمان اجازه نمی‌دهد که مسلمانان ولو به آن کسی که بیرون مرز دینی خودش هست تجاوز بکند. این ناجوانمردانه و نامردانه است، من نمی‌توانم چنین کاری بکنم.دشمن می‌آید در بین راه در حالی که تشنه است.می‌گویند ازاین فرصت استفاده بکنیم و آب را به روی آنها ببندیم. می‌فرماید مبادا چنین کنید، طریق مبارزه اینگونه نیست که آب را به روی آنها ببندیم، به آنها آب بدهید، به اسبانشان هم آب بدهید. پیشنهاد می‌کنند الان بهترین موقع است برای جنگیدن، می‌فرماید: از لحاظ اینکه آنها را از بین ببریم بله، ولی از لحاظ حق و قانون چطور؟ هنوز که آنها به ما تجاوز نکرده اند، آنها مسلمانند، ما هم مسلمان هستیم؛ تا آنها تجاوز نکنند ما از خودمان دفاع نمی‌کنیم.