۳۰ مهر۱۳۳۱ ـ قرارداد مارس ۱۸۵۷ (هرات) منحوستر از معاهده ترکمن چای

هر استاد تاریخ معاصر ایران و هر نویسنده تاریخ عهد قاجاریه در بیانات و نوشته هایش از قرارداد چهارم مارس ۱۸۵۷ انگلستان با ایران که در پاریس تنظیم و امضا و در بغداد مبادله شد به …

هر استاد تاریخ معاصر ایران و هر نویسنده تاریخ عهد قاجاریه در بیانات و نوشته هایش از قرارداد چهارم مارس ۱۸۵۷ انگلستان با ایران که در پاریس تنظیم و امضا و در بغداد مبادله شد به عنوان نمونه بارزی از تحمیلات عصر استعمار (به سبک قدیم) و منحوستر از عهدنامه ترکمن چای نام برده و از ایرانیان خواسته است که آن را به دقت بخوانند و از یاد نبرند که «ضعف» بدبختی بزرگی برایشان خواهد بود.

سی ام مهرماه ۱۳۳۱ خورشیدی روزنامه های تهران به مناسبت قطع مناسبات ایران با انگلستان و بسته شدن ساختمان سفارت در خیابان فردوسی، برای دومین بار پس از ۹۳ سال، به ماجرای نخستین قطع رابطه که مربوط به لشکر کشی انگلستان به ایران و جدا کردن هرات و مناطق اطراف آن از پیکر ایران بود مشروحا اشاره کرده و متن قرارداد مورخ چهارم مارس ۱۸۵۷ دو کشور را به چاپ رسانده و از باب تهدید، یادآور شده بودند که فصل هفتم این قرارداد که منجر به جدایی هرات شد به دولت ایران این حق را داده است که اگر از ناحیت افغانستان احساس خطر کند بتواند لشکر به افغانستان بکشد و منطقه خطر را متصرف و اصحاب خطر را تنبیه و مجازات کند.

تنها در فصل هفتم از این قرارداد ۱۵ فصلی چنین امتیازی به ایران داده شده بود و این کوتاه آمدن هم به این سبب بود که سربازان ایرانی سریعا مناطق شرقی افغانستان امروز را که انگلیسی ها می خواستند برای جلوگیری از پیشروی روسها به سوی آسیای جنوبی در اختیار گیرند تخلیه کنند. انگلیسی ها که به منظور فشار وارد آوردن بر ایران بوشهر ، چند جزیره و مناطق دیگری در جنوب وطن ما را تصرف کرده بودند نیروی زمینی کافی در هند نداشتند که برای خلع ید از ایران به افغانستان بفرستند. به علاوه احتمال کمک نظامی روسیه هم به ایران می رفت. خواندن سایر فصول قرارداد دردآور است ازجمله اصل چهارم مبنی بر مجبور کردن ایران به عفو ایرانیانی که در این جریانات از انگلیسی ها حمایت کرده بودند و ....