میزبانی اجباری به رسم همسایگی

مهمانان ناخوانده ای که حالا برای خودشان یک پا میزبان شده اند افغانی, عراقی, پاکستانی, بنگلادشی و سال ها از زمانی که پای اولین گروه اتباع بیگانه به کشورمان باز شد, می گذرد آنهایی که اگر توانستند از راه قانونی و اگر نتوانستند از راه های زیرزمینی خودشان را به مرزهای ایران رسانده اند

مهمانان ناخوانده‌ای که حالا برای خودشان یک پا میزبان شده‌اند؛ افغانی، عراقی، پاکستانی، بنگلادشی و... سال‌ها از زمانی که پای اولین گروه اتباع بیگانه به کشورمان باز شد، می‌گذرد. آنهایی که اگر توانستند از راه قانونی و اگر نتوانستند از راه‌های زیرزمینی خودشان را به مرزهای ایران رسانده‌اند.

آنهایی که دنبال دردسر نبودند، ترجیح دادند از همان اول کارت اقامت بگیرند تا اگر خواستند ازدواج کنند یا شغلی برای خودشان دست و پا کنند مشکل قانونی نداشته باشند، اما آنهایی که خود را چندان مقید به قانون نمی دانستند، ترجیح دادند همان طور که بی سر و صدا و غیرقانونی وارد خاک ایران شدند، همان طور هم به زندگی مخفیانه شان ادامه دهند.

سرقت، تجاوز، انتقال بیماری ها، قتل، ازدواج های غیرقانونی با اتباع ایرانی، کودکان بدون شناسنامه و... از جمله مسائل و جرائمی است که متاسفانه در این سال ها ارتکاب آنها از سوی اتباع بیگانه غیرقانونی در کشورمان کم نبوده است.

حالا چه آنهایی که حضورشان در ایران قانونی و چه آنهایی که بودن شان غیرقانونی است حاضر به ترک کشورمان نیستند؛ آنها می گویند کجا برویم؟ وقتی اینجا خانه ما شده است!

جنگ و بیکاری، مهم ترین دلیل مهاجرت

چه آن زمان که اولین گروه از افغانی ها وارد کشور شدند و چه در سال های اخیر که تعدادی از کشورهای همسایه مانند عراق و پاکستان با جنگ های داخلی و حملات نظامی بیگانگان دست به گریبان بوده اند، اوضاع به گونه ای رقم خورده تا با تداوم ناامنی، نبود کار، وضع غذا، سلامت و حفظ جان به ایران مهاجرت کرده و براحتی با اجاره یک خانه با قیمتی مناسب به زندگی بپردازند.

چرا که در نظر آنان، ایران کشوری است آرام، با بازاری تقاضامند و دارای مردمی با روحیه ای منعطف. بنابراین آنها نه مشکل جنگ و درگیری و کشتار دارند و نه با مشکلی در زمینه کار و اشتغال مواجه می شوند.

بازار کار، تحت تاثیر حضور اتباع بیگانه

واقعیت آن است که وضع اشتغال کشور در پی حضور غیرقانونی اتباع بیگانه و نیروی کار غیرمجاز چندان مطلوب نیست که در این میان بیشترین ضرر متوجه کارگر ایرانی است که دغدغه جایگزین شدن با نیروی کار ارزان را دارد.

محسن علیمردانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، آسیب جدی ناشی از حضور اتباع بیگانه را متوجه اشتغال کشور می داند و می گوید: متقاضیان ورود به کشور به طور معمول از کشور هایی هستند که شرایط مطلوب اقتصادی ندارند، به همین دلیل است که این افراد حاضرند در ازای دستمزد اندک و بدون بهره مندی از خدماتی نظیر بیمه، مشغول کار شوند که این مساله برخی کارفرمایان را به استفاده از اتباع بیگانه به عنوان نیروی کار ارزان ترغیب می کند.

وی تاکید می کند: مسئولان اجرایی باید در اجرای قوانین مربوط در خصوص به کار نگرفتن اتباع غیرمجاز خارجی در کشور جدیت لازم را داشته باشند و با متخلفان برخورد های منطبق با قانون انجام دهند.

۶۰۰ هزار تبعه غیرمجاز در پایتخت

بر اساس آخرین سرشماری از حضور اتباع بیگانه در پایتخت سال ۹۰ حدود ۲۷۶ هزار و ۴۵ نفر افغانی مجاز دارای کارت اقامت در تهران حضور داشته اند و پس از آنها ۵ هزار و ۸۰۰ نفر تبعه عراقی، در جایگاه بعدی قرار دارند که به این ترتیب بیشترین اتباع بیگانه مجاز ساکن در تهران افغانی ها و عراقی ها هستند.

البته اتباع بنگلادشی و پاکستانی را هم باید حساب کرد که تعدادشان نسبت به دو گروه قبلی بسیار کمتر و حدود ۱۰۰۰ نفر است.

اتباع خارجی که به آنها اشاره شد، گروهی هستند که کارت اقامت داشته و حضورشان در کشور قانونی است البته به شرطی که هر سال نسبت به تمدید کارت اقامت خود اقدام کنند.

اداره کل اتباع استان تهران، حدود دو سال پیش طرحی را برای شناسایی اتباع بیگانه غیرمجاز در پایتخت به اجرا گذاشت که بر اساس آن فراخوانی برای اتباع بیگانه در تهران صادر کرد و از افرادی که کارت اقامت نداشتند خواست با حضور در اداره اتباع، نسبت به گرفتن کارت اقامت و قانونی شدن حضورشان در ایران اقدام کنند.

بر این اساس به اتباع بیگانه هشدار داده شده بود که مراجعه نکردن آنها برای گرفتن کارت اقامت به منزله حضور غیرقانونی شان بوده و در صورت شناسایی با آنها برخورد قانونی خواهد شد.

به گفته کارشناسان اداره اتباع استان تهران، در آن زمان حدود ۶۰۰ هزار اتباع بیگانه غیرمجاز که البته بیشترین آنها تبعه افغانی بودند در تهران شناسایی شدند.

از آن سال تاکنون آمارگیری جدیدی درباره وضع حضور اتباع بیگانه غیرمجاز در تهران انجام نشده تا مسئولان اداره اتباع مطلع شوند که آمار قبلی چقدر کم یا زیاد شده است.

بیش از ۲ میلیون تبعه مجاز و غیرمجاز در ایران

آمارها می گویند هم اکنون بالای یک میلیون نفر تبعه خارجی البته از نوع مجاز و قانونی آن در کشور اقامت دارند.

از این تعداد ۸۴۰ هزار نفر پناهنده افغانی و ۲۴ هزار نفر پناهنده عراقی هستند که هر دو گروه کارت پناهندگی و اقامت مجاز دارند. در این میان تعدادی هم از اتباع پاکستانی، برمه و بنگلادشی دیده می شوند.

این آماری است که مدیرکل اداره اتباع خارجی وزارت کشور از حضور اتباع بیگانه مجاز در کشور به ما ارائه داده و می گوید: علاوه بر اتباع بیگانه مجاز که دارای کارت اقامت در ایران هستند، بین ۷۰۰ تا یک میلیون تبعه غیرمجاز نیز در کشورمان حضور دارند که بدون رعایت قوانین بین المللی وارد ایران شده اند.

عزیز کاظمی به جام جم توضیح می دهد: هم اکنون ایران در ورود اتباع بیگانه غیرمجاز و مجاز به کشور سختگیرانه برخورد می کند، اما در این مرحله باید مشکل را از چشم کشورهای مهاجر فرست دید.

کاظمی، موضوع کنترل حضور اتباع بیگانه غیرمجاز در کشور را رابطه ای دو سویه می داند و معتقد است: کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان که مرزهای خود را به درستی کنترل نمی کنند و از سوی دیگر برخی خلأ های کنترلی که در مرز ایران وجود دارد شرایطی را فراهم می کند که اتباع غیرمجاز با استفاده از شرایط موجود وارد کشور شوند، اما این مشکل باعث نمی شود که ما درباره حضور اتباع غیرمجاز در کشور کوتاه بیاییم.

وی تاکید می کند: نیروهای مرزبانی، در کنترل مرزهای ورودی کشور جدی و با تمام توان فعالیت می کنند، اما فعالیت باندهای قاچاق انسان که در آن سوی مرزها هستند موجب شده آنها براحتی اتباع بیگانه غیرمجاز را ابتدا به پاکستان و از آنجا به ایران انتقال دهند.

وی حساب اتباع بیگانه مجاز را از غیرمجاز ها جدا و تاکید می کند: اتباع بیگانه مجاز تا وقتی کارت اقامت دارند و حضورشان در کشور قانونی است به عنوان پناهنده در کشور می مانند و مشکلی درباره اقامت شان وجود ندارد، اما مشکل اصلی ما از بابت ورود و اقامت غیرمجازهاست که تا وقتی مجوز حضور در ایران را ندارند، هیچ بهانه ای در این زمینه پذیرفته نیست.

دولت مصمم به بازگرداندن غیرمجاز ها

شناسایی و بازگرداندن اتباع بیگانه غیرمجاز به کشورشان، طرحی نیست که اجرای آن به یک سال یا زمان خاصی محدود شود و اداره کل اتباع وزارت کشور با همکاری نیروی انتظامی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در این سال ها همواره شناسایی و کنترل اتباع بیگانه مجاز از غیرمجاز ها را در دستور کار دارد و با جدیت این کار را پیگیری می کند.

این گفته مدیرکل اداره اتباع خارجی وزارت کشور است در حالی که تاکید می کند: این مجموعه برای برخورد با ورود های غیرمجاز از راه مرزها به کشور دست روی دست نگذاشته است. کاظمی با تاکید براین که برخورد با اتباع غیرمجاز و بازگرداندن آنها با روی کار آمدن دولت جدید با جدیت بیشتری دنبال خواهد شد، می گوید: شناسایی اتباع بیگانه غیرمجاز و بازگرداندن آنها امسال از برنامه های مهم اداره اتباع با همکاری دستگاه های دیگر است که به طور جدی دنبال خواهد شد.

مردم کمک کنند

مثل خیلی از کارهای دیگر، کارشناسایی، ساماندهی و حتی اخراج اتباع بیگانه غیرمجاز از خاک ایران کاری جمعی است که همت همه دستگاه های مسئول را می طلبد.

مدیر کل اداره اتباع خارجی وزارت کشور معتقد است: در کنار اقدامات دستگاه های مسئول، حتی مردم نیز می توانند در شناسایی اتباع بیگانه غیرمجاز به وزارت کشور کمک کنند.

آنها می توانند وقتی از به کارگیری تبعه بیگانه غیرمجاز در یک کارگاه تولیدی یا هر شغل دیگری از سوی کارفرمای خود (با وجود اطلاع از غیرقانونی بودن این کار) باخبر می شوند، موضوع را به ما اطلاع دهند.

مجلس دست به کار می شود

مشکل کجاست که طرح های خروج اتباع بیگانه غیرمجاز تاکنون به نتیجه مطلوب نرسیده است؟ همکاری نکردن دستگاه های مسئول با یکدیگر؟ ضعف های موجود در کنترل مرزها؟ همکاری نکردن کشورهای مبدا؟ مقاومت اتباع بیگانه غیرمجاز برای بازگشت و...

مجلس آماده است تا خلأ های قانونی در زمینه ساماندهی و حضور اتباع بیگانه را در کشور برطرف کند.

مرادی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، تاکید می کند: جمع آوری و ارجاع این اتباع به کشورشان، کنترل و انسداد مرزها، ساماندهی حضور برخی از این اتباع در کشور و ممنوعیت استفاده از آنها در بازار کار از جمله اقداماتی است که می تواند به عنوان راهکار های جدی در این حوزه مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

پوران محمدی