پروژه مشعل چشم انداز دو دهه در چین

دولت در چین در سال ۱۹۸۸ باتوجه به فشارها و چالشهای ناشی از انقلاب نوین فنی در جهان و تاثیر آن برچین , برنامه ای برای توسعه فناوری پیشرفته و تحقق صنعتی شدن چین تنظیم و تدوین نمود که از آن با عنوان برنامه مشعل یاد می شود

دولت در چین در سال ۱۹۸۸ باتوجه به فشارها و چالشهای ناشی از انقلاب نوین فنی در جهان و تاثیر آن برچین ، برنامه ای برای توسعه فناوری پیشرفته و تحقق صنعتی شدن چین تنظیم و تدوین نمود که از آن با عنوان برنامه " مشعل" یاد می شود . پروژه " مشعل" درواقع برنامه توسعه صنعتی و علمی و فنی کشور با ویژگیهای چین است که رهبران این کشور در سالهای گذشته به طور جدی براجرای بهینه آن تاکید کرده اند .

در پانزده سال گذشته با اجرای این برنامه ، راه جدیدی برای شکوفایی صنایع با فناوری پیشرفته و با ویژگیهای چین ایجاد شده است و به گفته مسئولان وزارت علوم و فنون این کشور با کسب تجربیات گرانبها و تلاشهای سختکوشانه ، دستاوردهای عظیمی دراین زمینه به دست آمده و برنامه مشعل به مهمترین برنامه توسعه و صنعتی شدن کشور با فناوری پیشرفته مبدل گشته است . این امر نشان می دهد که بسیاری از خواسته های چین برای دستیابی به صنایع با فناوری نوین برآورده شده است .

● اجرای همه جانبه پروژه مشعل

طی پانزده سال گذشته و در پی اجرای پروژه مشعل دستاوردهای مختلفی برای چین حاصل شده است که می توان چند نمونه از آن را کاملا" مورد بررسی قرار داد .

۱) پیشبرد رشد صنعت با ایجاد شهرکهای صنعتی و ایجاد محیط فنی مطلوب برای آینده

دولت چین موفق شده است در چند سال گذشته با اجرای این برنامه چندین شهرک صنعتی علمی و فنی تاسیس نماید . طبق آمار در دهه گذشته ۵۳ شهرک صنعتی و علمی دولتی در سراسر چین ایجاد شده است .

که اساس مهمی برای تجدید ساختار راهبردی اقتصاد ملی و رشد اقتصادی در آینده محسوب می شوند .

بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که این شهرکها نقش مثبتی در توسعه سالم ، پایدار و سریع اقتصاد ملی چین داشته اند . از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۲ مجموع دستاورد این شهرک ها از ۸ میلیارد و ۷۳۰ میلیون یوان به یک تریلیون و ۵۳۰ میلیارد یوان افزایش یافته و میانگین نرخ رشد سالانه درآمدها بیش از ۶۰ درصد بوده است .

میزان پرداخت مالیات از سوی این شهرکها در طول همین مدت ، مرتب افزایش یافته و از ۳۹۰ میلیون یوان به ۷۶ میلیارد و ۶۴۰ میلیون یوان رسیده و مجموعه عایدی مالیاتی دولت از این بخش به ۲۸۰ میلیارد و ۸۰ میلیون یوان رسیده است . (هر یوان معادل یکصد تومان است .)

در حقیقت در یک دهه اخیر ، میانگین نرخ رشد سالانه شاخصه های اقتصادی مختلف این شهرکها نزدیک به ۶۰ درصد بوده است .

در سال ۲۰۰۲ افزایش سالانه ارزش افزوده صنعتی شهرکهای مذکور ۲۲ درصد از مجموع رشد ملی را تشکیل داده است . صادرات موسسات برجسته مستقر دراین شهرکها که در سال ۱۹۹۱ تنها ۱۸۰ میلیون دلار بود، در سال ۲۰۰۲ به ۳۲ میلیارد و ۹۲۰ میلیون دلار رسید که این امر بیانگر میانگین نرخ رشد سالانه ۳/۴۵ درصدی است .

شمار کارکنان این شهرکها که در بدو تاسیس ۱۴۰ هزار نفر بود در سال ۲۰۰۲ به ۳ میلیون و ۴۹۰ هزار نفر رسید . براین اساس دولتمردان چین شهرکهای صنعتی را پایگاه های مهمی برای توسعه صنایع با فناوری پیشرفته و نیروی کارآمد برای رشد اقتصادی و فراهم آوردن فرصتهای شغلی جدید می دانند .

علاوه براین در پی اجرای این برنامه ، تقاضا برای یافته های جدید علمی و فنی با فناوری پیشرفته در صنایع سنتی افزایش یافته و ساختار صنعتی اقتصادهای محلی به پیش سوق داده شده است . بسیاری از فناوری های نوین خلق شده در این شهرک هم اکنون در کارخانه ها و بخشهای صنعتی مختلف چین از جمله صنعت خودروسازی بکارگرفته شده است .

۲) ایجاد محیط مطلوب برای نوآوری و پرورش استعدادها

از اواخر دهه ۸۰ میلادی که پروژه مشعل اجرا شد، بسیاری از مراکز پرورش نیروهای مستعد، تجارت فناوری ، مراکز ویژه برای محققانی که به کشور بازگشته اند، شهرکهای علمی دانشگاهی که در زمینه های مختلف علمی و فنی نرم افزاری ، طراحی IC و بیوتکنولوژیکی تجهیزات پیشرفته ، آموزش دانشمندان علوم صنعتی را برای فعالیت پژوهشگران راه اندازی و راه را برای توسعه نوآوری علمی و فنی ، پیشبرد صنایع با فناوری پیشرفته و توسعه اقتصادی کشور هموار شده است . در حال حاضر ۴۶۵ مورد از این مراکز علمی و دانشگاهی در سراسر چین فعال هستند که ۲۳ هزار و ۳۷۳ موسسه را تحت پوشش قرار داده اند و ۶ هزار و ۹۲۷ موسسه از آن ها به وجود آمده که ۳۰ مورد از آنها در بازار سهام چین فعال هستند .

۳) تجدید ساختار اقتصاد منطقه ای و محلی با ایجاد پایگاههای صنعتی ویژه

از سال ۱۹۹۵ در راستای اجرای پروژه مشعل ، به توسعه ساختار صنایع بنیادین منطقه ای و محلی و همچنین ایجاد صنایع با فناوری پیشرفته و ساخت پایگاههای صنعتی در نقاط مختلف چین توجه زیادی شده است .

وزارت علوم و فنون چین برای ایجاد ۳۹ پایگاه صنعتی در قالب برنامه " مشعل" با دولتها و ادارات اجرایی محلی و منطقه ای همکاری نزدیکی داشته و با مشارکت آنان موسسات با فناوری عالی پیشرفته جدید ایجاد نموده و روند صنعتی شدن این مناطق را بهبود بخشیده و در زمینه دستیا بی آنان به فناوری پیشرفته از هیچ مساعدتی دریغ نورزیده است .

به علاوه با ساخت این پایگاه ها روند تجدید ساختار صنایع محلی تسهیل و رشد اقتصاد محلی تحقق یافته است . برای مثال ، رشد تولید سالانه پایگاه صنعتی الکترونیکی شهر " تونگ لینگ " در استان " آن خویی " در شرق پین در سال ۲۰۰۲ به ۲ میلیارد و ۱۴۰ میلیون یوان رسید که معادل ۸/۵ درصد از مجموع رشد تولید ناخالص داخلی این شهر محسوب می شود . علاوه بر این یکی از موسسات برجسته این پایگاه با عنوان " تونگ فنگ " به لحاظ میزان تولید قطعات الکترونیکی جزو ۱۰۰ موسسه برتر جهان بوده و بیش از ۴۵ در صد از سهام بازار را به خود اختصاص داده است .

همچنین به منظور توسعه صنعت نرم افزاری چین ۲۲ پایگاه صنعتی نرم افزاری در قالب برنامه مشعل تاسیس گردیده و شمار زیادی از شرکتهای نرم افزاری داخلی و استعدادهای کارآمد این بخش ، جلب و جذب این پایگاه ها شده اند . در سال ۲۰۰۲ عایدی ۲۲ پایگاه صنایع نرم افزاری به ۸۰ میلیارد و ۸۷۰ میلیون یوان رسید که براین اساس خدمات و تولیدات آنها به نسبت سال ۲۰۰۱ نشانگر ۷/۳۴ درصد رشد بوده و ۵/۷۳ درصد از عایدات صنعت نرم افزاری سراسر چین را به خود اختصاص داده است .

۴) پیشبرد فرایند احداث موسسات جدید با فناوری پیشرفته و سرعت بخشیدن به تحولات علمی و فنی با جهت گیری اقتصاد بازار

اجرای برنامه " مشعل" راهبرد همه جانبه توسعه علوم و فنون چین را تکمیل کرده است . این برنامه با جهت گیری بازار به توسعه تحولات علمی و فنی پیشرفته و حفاظت از حق امتیاز انحصاری بخشهای تولیدی مساعدت و به ایجاد موسسات و بخشهای صنعتی جدید با فناوری پیشرفته کمک کرده است . آمار نشان می دهد که در ۱۵ سال گذشته بیش از ۲۴ هزار طرح در قالب برنامه مشعل به اجرا درآمده است .

بیش از ۹۰ درصد از طرح های دولتی با فناوری داخلی بوده و از سوی موسسات با فناوری داخلی اجرا شده است . همچنین ۴۰ درصد از این طرح ها با استفاده از نتایج برنامه های علمی و فنی کشور به مورد اجرا گذاشته شده است . علاوه بر این ، صنعتی شدن بسیاری از طرحهای تحقیقاتی عمده در چین محقق گردیده که از جمله آنها می توان به طرح رایانه ای "داونینگ " و بسیاری از طر حهای دیگر اشاره کرد . همچنین به دنبال اجرای پروژه مشعل ، شمار موسسات با فناوری پیشرفته در چین افزایش یافته و موسسات بزرگتری تاسیس شده است . براساس آمار ، شمار موسسات با درآمد بیش از ۱۰۰ میلیون از ۷ مورد در سال ۱۹۹۱ به ۱۸۰۰ مورد در حال حاضر رسیده است . گروه های موسساتی با فناوری پیشرفته و جدید نیز تاسیس شده اند که از جمله آنها می توان "فاوندر "، "هایر "، "خواوی " و "دیائو" اشاره کرد .

بررسی های به عمل آمده بیانگر آن است که ۲۰ درصد از یکهزار شرکت سهامی مشهور چین تاکنون ازمجریان طرح های مربوط به پروژه " مشعل" بوده اند .

منبع مرکز اطلاع رسانی وزارت صنایع و معادن

---