راه های پیشگیری و درمان پیری پوست

رژیم مناسب برای پیشگیری از پیری پوست و حفظ سلامت آن, تقریبا همان رژیمی است که برای سلامت کل بدن مورد نیاز است

رژیم مناسب برای پیشگیری از پیری پوست و حفظ سلامت آن، تقریبا همان رژیمی است که برای سلامت کل بدن مورد نیاز است. این رژیم، فرآیند پیری سلولی را کند می‌سازد و پوست نیز به عنوان جزیی از بدن با این رژیم سلامتی بیشتری به دست می‌آورد. رعایت برخی نکات خاص در مورد پوست اهمیت خاصی دارد. تعادل و تنوع در رژیم غذایی ضروری است. در رژیم متعادل، دریافت کافی کلیه مواد مغذی مورد نیاز است تا فرد دچار سوء تغذیه پروتئین و کمبود ویتامین و املاح نشود. اجرای چنین برنامه‌ای نقش مهمی در زندگی بسیاری از افراد، به خصوص کسانی که علاقه زیادی به مصرف غذای بیرون از منزل را دارند، ایفا می‌کند.

استفاده از هرم غذایی و برنامه راهنمای روزانه غذا یک شیوه آسان و قابل درک برای اطمینان از داشتن یک رژیم متعادل است. برای انجام این امر، مصرف ۶ تا ۱۱ واحد نان و غلات، ۳ تا ۵ واحد سبزی‌ها، ۲ تا ۴ واحد از میوه‌ها، ۲ تا ۳ واحد گوشت یا جانشین‌هایش (ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، حبوبات و دانه‌ها) و ۲ واحد شیر و محصولات لبنی توصیه می‌شود. برای اینکه مطمئن باشیم کلیه مواد مغذی در حد نیاز تامین شده‌اند، بهتر است در هر گروه غذایی از مواد متنوعی استفاده کنیم.

میوه، سبزی و مواد غذایی تازه کلید جوانی است و از پیری زودرس پوست جلوگیری می‌کنند زیرا حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان هستند. بسیاری از رنگدانه‌های شیمیایی که در میوه‌ها و سبزی‌ها موجودند، خاصیت آنتی‌اکسیدانی بسیار بالایی دارند. این آنتی‌اکسیدان‌ها از تخریب سلولی جلوگیری می‌کنند؛ بدین صورت که رادیکال‌های آزاد موجود در بدن، خصوصا در پوست را که در تماس با محیط اطراف است، فلج کرده و مانع عملکرد تخریبی آنها می‌شوند. برای اطمینان از وجود آنتی‌اکسیدان‌ کافی در میوه و سبزی. آنها را باید به صورت خام و تازه (یا نیم‌پز) مصرف نمود، چون حرارت و نگهداری در یخچال و فریزر میزان آنتی‌اکسیدان آنها را کاهش می‌دهد.

مایعات نیز اهمیت زیادی در پیشگیری از پیری پوست دارند. پوستی که رطوبت کافی داشته باشد، کمتر چروک می‌شود. پس با مصرف مقدار زیادی آب در طی روز، آب مورد نیاز برای تعریق پوست فراهم می‌شود تا خشک نشود. متخصصان توصیه می‌کنند ۶ تا ۸ لیوان آب در روز نوشیده شود. قهوه و نوشابه منابع خوبی برای تامین مایعات نیستند، زیرا حاوی کافئین می‌باشند که یک ماده دیورتیک (ادرار آور) است و موجب دفع آب به صورت ادرار می‌شود. نکته دیگر اینکه دو تا سه ساعت قبل از خواب نباید آب زیادی نوشید، زیرا ممکن است موجب افزایش ورم صبحگاهی و کشیدگی بیش از اندازه پوست شود.

کنترل کالری مصرفی نیز اثر چشمگیری در پیشگیری از پیری پوست دارد. اضافه و کم کردن وزن به سرعت پوست را چروک می‌کند، زیرا با افزایش چربی بدن پوست کش آمده و با لاغر شدن، چربی بدن تحلیل می‌رود و پوست جمع شده، چروک می‌خورد. البته میزان جمع شدن پوست به سن فرد (هر چه سن بالاتر باشد احتمال چروک شدن بیشتر است)، ژنتیک و دیگر عوامل موثر مثل نوع رژیم غذایی بستگی دارد. پس باید مراقب کالری مصرفی برای پیشگیری از اضافه وزن بود. کسانی که قصد کاهش وزن دارند، حتما باید زیر نظر متخصص تغذیه رژیم بگیرند، چرا که اضافه و کم کردن مرتب وزن نه تنها برای پوست بلکه برای کل بدن مضر است.

پخت غذا نیز تاثیر جدی بر روند پیری پوست دارد. شیوه کلی پخت غذا استفاده از حرارت است و متخصصان معتقدند افزایش حرارت موجب تغییر محتوای مواد غذایی می‌شود. این بدین معناست که در هر نوبت گرم کردن غذا، فرایندهای تخریبی اکسیداسیون به سرعت بالا می‌رود. به عبارت دیگر حرارت، مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در غذا را کاهش و رادیکال‌های آزاد را افزایش می‌دهد. در نتیجه آنتی‌اکسیدان کمتر و رادیکال آزاد بیشتری دریافت می‌شود که عامل اصلی پیری پوست است. نخوردن غذای پخته هم اشتباه است و نباید مصرف غذاهای پخته شده برای مصون ماندن از اثرات مخرب آن کلا قطع شود؛ اما باید مدت زمان پخت مواد غذایی را کاهش داد و از سرخ کردن زیاد غذاها و پختن آنها با مقادیر فراوان روغن و چربی پرهیز نمود. بهترین روش پختن غذا با مواد غذایی کاملا تازه در مدت کم و مصرف سریع است.

برخی مواد غذایی که مانع پیری زودرس می‌شوند عبارتند از:

بعضی از میوه‌ها و سبزی‌ها که علاوه بر قندهای طبیعی، حاوی ویتامین ث و بیوفلاوینوئیدها هستند که ضد سرطان می‌باشند. این مواد غذایی در نگهداری و پایداری ساختمان سلولی موثر بوده و مانع شل شدن پوست می‌شوند. مرکبات (پرتقال، گریپ‌فروت، انواع لیمو و نارنگی) انواع توت، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، طالبی، توت‌فرنگی، خربزه، هندوانه، آلبالو، گیلاس، کیوی، سیب‌زمینی و سبزی‌های برگ سبز، مثل کلم بروکلی، حاوی ویتامین ث فراوانی هستند. انگور، کشمش، آلبالو، نارنگی، پرتقال، گریپ‌فروت و لیموترش نیز از جمله موادی هستند که حاوی بیوفلاونوئید زیادی می‌باشند. کلروفیل نیز یکی از موادی است که مانع پیری زودرس می‌شود. جعفری، یونجه، اسفناج، کلم بروکلی، تره، نعناع، مرزه، برگ چغندر و ریحان از مهم‌ترین منابع کلروفیل می‌باشند. لازم به ذکر است کلروفیل خام و پخته خواص یکسانی دارد.

در پایان توصیه‌های عمومی برای پیشگیری از پیری پوست به قرار زیر است:

- نگهداری وزن مناسب بدن

- استفاده کمتر از غذاهای کنسروشده و افزایش مصرف غذاهای تازه

- افزایش مصرف روزانه سبزی و میوه

- عدم مصرف غذاهای پرچرب

- گنجاندن غذاهای متنوع در برنامه غذایی روزانه

- مصرف پروتئین بیشتر (به‌خصوص مرغ و ماهی)

- مصرف ۶ تا ۸ لیوان آب در طول روز

- پرهیز از مصرف چای پررنگ و قهوه به مقدار زیاد

- استفاده از سیر در غذای روزانه

- دوری از استرس و ناراحتی فکری و میل کردن غذا به صورت آهسته و در آرامش کامل

- ترک مصرف الکل و دخانیات

- جلوگیری از قرار گرفتن در معرض نور خورشید

- ماساژ روزانه عضلات صورت در صبح و بعدازظهر هر بار به مدت ۱۵ دقیقه

- جلوگیری از اخم کردن و سعی در آزاد نگهداشتن ماهیچه‌های پیشانی

- مراقبت‌های ویژه به منظور جلوگیری از ایجاد چین و چروک‌های اطراف چشم

- دور نگه‌داشتن دست‌ها از صورت به منظور جلوگیری از کشیده شدن غیرطبیعی پوست

- مرطوب نگه‌داشتن پوست

- استفاده آرام و ملایم کرم و مواد آرایشی و ماساژ از پایین به بالا بر روی گردن و صورت

دکتر سیدمرتضی صفوی

فوق تخصص تغذیه و عضو هیأت علمی گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

مشاور معاون سلامت وزارت بهداشت