خداحافظ رانندگی

خیلی آرام و بااحتیاط رانندگی می کند, هنوز چراغ زرد نشده متوقف می شود, اهل سرعت رفتن یا سبقت گرفتن نیست, همه نکات مهمی را که یک راننده خوب باید رعایت کند انجام می دهد, اما با این همه وقتی سر یک تقاطع راننده ای جلوی او می پیچد ناگهان می زند روی ترمز, چند جایی هم نزدیک است تصادف کند و

خیلی آرام و بااحتیاط رانندگی می‌کند، هنوز چراغ زرد نشده متوقف می‌شود، اهل سرعت رفتن یا سبقت گرفتن نیست، همه نکات مهمی را که یک راننده خوب باید رعایت کند انجام می‌دهد، اما با این همه وقتی سر یک تقاطع راننده‌ای جلوی او می‌پیچد ناگهان می‌زند روی ترمز، چند جایی هم نزدیک است تصادف کند و...

آن پیکان قراضه با چند تا هزار تومانی که روی داشبورد ولو شده همه زوری است که او از صبح تا حالا برای یک لقمه نان حلال زده است.

دست هایش روی فرمان ماشین می لرزد، آنقدر ها که باید برای دنده عوض کردن سرعت عمل ندارد، گرمای هوا هم حسابی کلافه اش کرده، اما چاره ای ندارد وگرنه شاید هیچ وقت با این همه زحمت پشت رل نمی نشست.

رانندگی در کشور ما گاهی سن و سال ندارد، از آنها که هنوز پشت لب شان سبز نشده و به سن گرفتن گواهینامه نرسیده اند و برای کسب تجربه پشت فرمان می نشینند تا آنها که مویی سپید کرده اند و وقتی پشت فرمان می نشینند، نمی توانند لرزش دست شان را مخفی کنند.

رانندگان مسنی که گاه از سر ضرورت پشت فرمان می نشینند و چه آنها که رانندگی وسیله امرار معاش آنهاست و برای گذران زندگی چاره ای ندارند.

اما آیا خیابان های این شهر شلوغ با هزاران دستگاه خودرو و عابران پیاده ای را که گاه با بی احتیاطی از بین آنها در رفت و آمدند هم می توان با این دلایل متقاعد کرد؟

مطالعات نشان داده اند با افزایش سن راننده به بالای ۷۰ سال، میزان بروز تصادف های منجر به مرگ تا حد زیادی افزایش می یابد، دلیل این امر آن است که در سالمندی، قدرت بینایی و شنوایی و سرعت واکنش های حرکتی آنها کاهش پیدا می کند.

● رانندگی تا لحظه مرگ

حتی اگر پا به سن گذاشته اید، باز هم این شانس را دارید که پشت فرمان بنشینید یا حتی بخواهید برای گرفتن گواهینامه اقدام کنید، کشور ما جزو معدود کشورهایی است که در قانون راهنمایی و رانندگی آن، قوانین آنچنان سختگیرانه و حتی محدود کننده ای برای رانندگی افراد مسن تعیین نشده است.

درواقع اصلا سقف سنی برای رانندگی افراد در نظر گرفته نشده است. هرچند براساس آیین نامه راهنمایی و رانندگی حداقل شرط سنی برای رانندگی در کشورمان داشتن ۱۸ سال تمام تعیین شده، اما به نظر می رسد قانونگذار برای تعیین حداکثر سن رانندگی هیچ حد و مرزی قرار نداده است و در این زمینه خلأ قانونی وجود دارد؛ خلأ قانونی که موجب شده است شهروندان تا هر سنی که بخواهند و بدون در نظر گرفتن شرایط جسمی و روحی شان پشت فرمان نشسته و رانندگی کنند و همین نقص قانونی حوادث و تصادفات رانندگی جرحی و فوتی خونینی را رقم بزند.

رئیس مرکز صدور گواهینامه راهنمایی و رانندگی ناجا در پاسخ به این که آیا نباید در قانون برای رانندگی افراد مسن (به طور مثال ۷۰ سال به بالا) محدودیت هایی در نظر گرفته شود، می گوید: هنوز در قانون راهنمایی و رانندگی ماده ای که در آن برای رانندگی کردن یا گواهینامه گرفتن افراد سقف سنی تعیین شده باشد عنوان نشده، اما محدودیت هایی در نظر گرفته شده است.

سرهنگ هویدا تزار توضیح می دهد: افراد مسن در صورتی که پزشک معتمد، سلامت جسمی، روحی و روانی و ذهنی فرد را تائید کند می تواند هم گواهینامه بگیرد و هم پشت فرمان بنشیند. به گفته وی، براساس قانون جدید راهنمایی و رانندگی افراد بالای ۷۰ سال هر پنج سال یکبار باید از لحاظ سلامت جسمی و روحی بررسی شوند و گواهینامه شان تمدید شود.

هرچند در قانون به موضوع بررسی پنج سال یک بار شرایط جسمی و روانی رانندگان مسن تاکید شده است، اما به نظر می رسد پنج سال یک بار مدت زمان طولانی است و شاید بهتر بود این زمان کمتر در نظر گرفته می شد، این موضوع موجب انتقاد برخی کارشناسان ترافیک و تصادفات نیز شده است، تا جایی که معتقدند باید قانون در این زمینه مورد بازنگری قرار گیرد.

علیرضا اسماعیلی، مدیر گروه ترافیک دانشگاه علوم انتظامی در این زمینه به جام جم می گوید: برای راننده مسنی که شرایط جسمی و روحی وی به دلیل بالا رفتن سن، تابع حالات جسمانی و روحی و روانی دوره ای و حتی لحظه ای است، بررسی وضع سلامت جسمی و روحی این افراد آن هم هر پنج سال یکبار به نظر کمی غیرمنطقی می آید و بهترین حالت این است که حداقل این افراد هر دو سال یکبار مورد بررسی قرار بگیرند.

نکته مهم دیگر این که متاسفانه در گوشه و کنار شهر دیده می شود، بسیاری از رانندگان مسن موضوع تمدید گواهینامه را جدی نمی گیرند و با اطمینان خاطر با گواهینامه هایی رانندگی می کنند که اعتبارشان گذشته است، البته شاید بخشی از این شرایط متوجه راهنمایی و رانندگی باشد که در این زمینه آنچنان که باید اطلاع رسانی نشده و همچنین جدیتی هم در ملزم کردن این رانندگان به ضرورت کنترل شرایط جسمی و روانی برای تمدید گواهینامه شان وجود نداشته است.

● حالا وقت کنار گذاشتن رانندگی است

اگر نشانه های زیر را در خودتان دیدید، بهتر است با این واقعیت کنار بیایید که دیگر وقت آن رسیده رانندگی را برای همیشه کنار بگذارید، سالمندان بهتر است این توصیه ها را بیشتر از دیگران جدی بگیرند.

ـ اگر هنگام رانندگی در مسیرهای آشنا گم می شوید.

ـ اگر هر روز می بینید یک جای ماشین تان خراشیدگی پیدا کرده یا غر شده است.

ـ اگر دفعات جریمه شدن تان به دلیل تخلف رانندگی زیاد شده است.

ـ اگر دائم در معرض خطر احتمال وقوع تصادف قرار می گیرید.

ـ اگر درک علائم و تابلوهای رانندگی برایتان سخت شده است.

ـ اگر احساس می کنید دیگر مثل گذشته نمی توانید در شرایط مختلف هنگام رانندگی عکس العمل بموقع نشان دهید.

این توصیه ها را جدی بگیرید:

اگر اصرار دارید به هر قیمتی شده رانندگی کنید و حتی کهولت سن هم نمی تواند مانع کارتان شود، پس توصیه می کنیم حداقل برای داشتن یک رانندگی ایمن و صحیح رعایت نکات زیر را جدی بگیرید.

ـ معاینه های سالانه بینایی و شنوایی را انجام دهید و در صورت لزوم از عینک یا سمعک حین رانندگی استفاده کنید.

ـ مصرف برخی داروها روی حواس بینایی و شنوایی و سرعت عمل تاثیر منفی می گذارد، بنابراین رانندگی کردن برای افرادی که از این داروها استفاده می کنند، خطرناک است.

ـ خواب کافی را جدی بگیرید. برای رانندگی خوب لازم است خواب خوبی داشته باشید.

ـ هنگام رانندگی با تلفن همراه صحبت نکنید.

ـ فاصله خود را با خودروی جلویی حفظ کنید.

ـ آهسته و با احتیاط برانید، بخصوص در ترافیک پرتراکم و تقاطع ها.

براساس محدودیت های فردی، درباره رانندگی خود تصمیم صحیحی بگیرید؛ مثلا بسیاری از سالمندان تصمیم می گیرند فقط در روشنایی روز رانندگی کنند.

● شما مسئول هستید

درست است قانون به صراحت سقف سنی برای رانندگی تعیین نکرده است، اما این موضوع نباید باعث شود شما به عنوان یک سالمند، بی محابا و بدون توجه به مخاطرات شرایط سالمندی رانندگی کنید.

رانندگی در سن سالمندی هم اما و اگرهایی دارد که بی توجهی به رعایت این نکات می تواند حوادث جبران ناپذیری را رقم بزند، فراموش نکنید حالا که قرار است پشت فرمان بنشینید هیچ فرقی میان شما و دیگر رانندگان نیست، شما هم به اندازه همان راننده جوان در برابر امنیت جانی دیگر شهروندان چه سواره و چه پیاده مسئول هستید.

● بازنشستگی در رانندگی

رانندگی، عملی است که در آن هم جسم و هم ذهن به طور همزمان درگیر یک فعالیت مشخص می شود ، به همین دلیل است که برای داشتن رانندگی ایمن و صحیح باید هم جسم و هم ذهن تان در شرایط مطلوب و نرمالی قرار داشته باشد.

علیرضا اسماعیلی، مدیر گروه ترافیک دانشگاه علوم انتظامی معتقد است بین یک رانندگی صحیح و ایمن با شرایط فیزیکی و ذهنی فرد رابطه مستقیم وجود دارد.

وی در این باره توضیح می دهد: کاملا واضح است که جسم انسان نیز به مرور زمان قدرت و توان جوانی خود را از دست داده و تحلیل می رود و این موضوع در کار مهم و حساسی مانند رانندگی کردن بوضوح خود را نشان می دهد، به این ترتیب که اگر بخواهیم نحوه رانندگی دو نفر که یکی از آنها جوان و دیگری مسن است، با هم مقایسه کنیم، متوجه می شویم تفاوت های جدی میان سرعت عمل یک راننده جوان با فردی که در سن بالا رانندگی می کند وجود دارد؛ تفاوت هایی که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت.

قدرت بینایی، قدرت شنوایی، چابکی و توان تحلیل سریع وقایع در رانندگان مسن پایین تر از رانندگان جوان است و همه این عوامل دست به دست هم می دهد تا یک راننده مسن نتواند هنگام وقوع شرایط خاص در رانندگی بموقع عکس العمل نشان دهد و با این هوشیاری بموقع از وقوع تصادفات حادثه ساز پیشگیری کند.

موضوع مهم دیگری که در رانندگی نباید بسادگی از کنار آن گذشت، عامل ذهن است. رانندگی یک کار ذهنی است که به تمرکز بالای فرد نیاز دارد تا بتواند در شرایط خاص، وضع موجود را ارزیابی و محاسبه کرده، شرایط مختلف را بسنجد و در نهایت تصمیم بگیرد که چه واکنشی باید نشان دهد.

بررسی ها نشان می دهد برای این که یک راننده بتواند در شرایط ویژه عکس المعل بموقع از خود نشان دهد فقط ۰.۶ ثانیه فرصت دارد، در حالی که از دست دادن این زمان طلایی می تواند حوادث رانندگی جبران ناپذیری را رقم بزند که گاه نه تنها به خسارات مالی بلکه به از دست دادن جان راننده و دیگر سرنشینان خودرو تمام شود.

از سوی دیگر، گزارش های پلیس از تصادفات رانندگی که در آنها یکی از طرفین تصادف، راننده ای پا به سن گذاشته بوده است، نشان می دهد بیشترین تصادفات رانندگان مسن به دلیل ناتوانی در عکس العمل بموقع هنگام رانندگی است.

به همین دلیل است که باید قانون هم محدودیت هایی را برای رانندگی در سنین بالای ۷۰ سال در نظر بگیرد و در قوانین مربوط به رانندگی افراد مسن بازنگری هایی صورت بگیرد.

پوران محمدی