شوك حادثه ۳۰ دسامبر

محاكمه صدام درآینه مطبوعات جهان

عصر و دوران ما سرشار از روایت گونه گون از محاكمه دیكتاتورهاست.

در قرن بیستم تعداد زیادی از جنگ افروزان و دیكتاتورها به پای میز محاكمه فراخوانده شدند و هر یك به سرنوشتی عبرت آموز دچار شدند، یكی مانند هیتلر خود قاضی خویش بود و پیش از رسیدن به محكمه خودكشی كرد؛ دیگری مانند آگوستو پینوشه مغلوب دیكتاتوری بیماری شد و آن دیگری صدام حسین بود كه طناب دار راه ادامه حیات را بر او بست.

۳۰ دسامبر ۲۰۰۶ روزی خاطره انگیز برای هزاران درد چشیده از پنجه دیكتاتوری صدام است. زیرا او پس از یك دوره دادگاهی طولانی به سزای اعمالش رسید.

۲۰۰۶ با مرگ اسلوبودان میلوشویچ، رهبر سابق یوگسلاوی فروپاشیده، خبر از «دیكتاتور روبی» در این سال داده و پایان آن با اعدام صدام مقارن شد.

الكساندر رار از اعضای شورای روابط خارجی آلمان درباره محاكمه دیكتاتورها می گوید: «پس از پایان جنگ سرد، غرب ایده برگزاری دادگاه هایی به شیوه دادگاه نورنبرگ را در سر پروراند.

میلوشویچ در دادگاه لاهه انتظار چنین محاكمه ای را می كشید كه مرگ، او را از چنگ عدالت نجات داد، اما صدام در دادگاه مشابهی به مرگ محكوم شد.»

حكم اعدام دادگاهی كه عراقی ها برای دیكتاتور سرزمین شان برپا كردند هر چند با دو نگاه مخالفان و موافقان روبه رو شد، كه هر یك دلایلی برای آن طرح كردند، اما قاطبه ملت ها و محافل سیاسی از پایان كار دیكتاتور عراقی ابراز خرسندی كردند.

رسانه های سراسر دنیا هر یك از منظر فكری خود رویداد مهم اعدام دیكتاتور بغداد را روایت كردند.

رسانه های تصویری و شنیداری برای چندین ساعت برنامه خبری و تحلیلی خود را به این ماجرا اختصاص دادند. رسانه های مكتوب نیز تیتراول یا دوم خود را با خبرها و تصویرهای به دارآویختن صدام آذین بستند.

● نگاه محافل رسانه ای خاورمیانه

مطبوعات كشورهای خاورمیانه به دلیل ارتباط مستقیم و آگاهی عمیق از سیاست های بحران ساز صدام دیدگاه های ملموس تری نسبت به مرگ صدام در انتخاب تیترها و تصاویر اعدام صدام ابراز كردند. روزنامه كویتی القبس در سرمقاله خود نوشت كه عدالت بر جریان محاكمه صدام حاكم بود و انتقام تمام جرایمی كه وی مرتكب شده بود، به ویژه انتقام شهدایی كه بر اثر تهاجم او به كویت جان سپردند گرفته شد.

شاید در ابتدای بحث مربوط به نگاه محافل خاورمیانه یادآوری نگاه رسانه های عراق خالی از فایده نباشد.

نگاه رسانه های عراق در برگیرنده نكاتی چشمگیر بود. زیرا احساس عمیق مردم آن كشور را آنگونه كه هست منتقل كرده است. صوت العراق گفت:«امروز بر همه ما واجب است كه خود را از گرداب صدام گرایی پاك كنیم زیرا صدام گرایی اوج فرهنگ استبداد در عراق بود. بگذارید پایان طاغوت و طلوع دوره جدیدی را كه شاخصه آن حكومت قانون، احترام به حقوق بشر و دفاع از شأن انسانی است جشن بگیریم.»

البته در این میان برخی رسانه های عراق نیز نگرانی خود از عواقب اعدام را انعكاس دادند. نشریه الجیران در این باره پیش بینی ناخوشایندی دارد و می نویسد: «برخی هواداران صدام در صدد انتقام گیری برخواهند آمد و برای این كار دست به انفجار خودروهای بمب گذاری شده می زنند.»

● صف نخست شادی كنندگان

شاید پس از مردم ایران و عراق، كویتی ها بیش از همه در مرگ دیكتاتور بغداد ابراز خرسندی كردند. از این رو، نگاه رسانه ها و محافل سیاسی این كشور نیز بازتابی از خوشحالی مردم كویت بود. براساس گزارش خبرگزاری ها كویتی ها روز شنبه با شنیدن خبر اجرای حكم اعدام «صدام حسین» دیكتاتور سابق عراق با پخش شیرینی وتبریك به یكدیگر شادمانی خود را از این اقدام ابراز كردند. این گزارش ها حاكی است كه شماری از كویتی ها با چسباندن دست نوشته هایی

بر روی شیشه خودروهای خود اعدام صدام را به هموطنانشان به ویژه خانواده های اسیران كویتی كه اجساد برخی از آن ها در گورهای جمعی عراق كشف شد، تبریك گفتند.

نخبگان سیاسی كویت نیز در اظهاراتشان تأكید كرده اند كه مردم كویت هرگز عید سعید قربان سال جاری را كه همزمان با آن طاغوت عراق اعدام شد فراموش نخواهند كرد. آنها افزوده اند كه كویتی ها كه اشغال كشورشان از سوی ارتش صدام و جنایت های وحشیانه رئیس جمهوری مخلوع عراق را در دوره اشغال كویت در سال ۱۹۹۰ میلادی به یاد دارند، سال ها است كه منتظر چنین روز خوشی بودند.

شماری از شهروندان كویت نیز در گفت وگویی با ایرنا تأكید كرده اند كه: امروز را روزی تاریخی برای ملت عراق و ملت های منطقه از جمله كویت و ایران می دانند و ابراز امیدواری كردند كه با اعدام صدام، عراقی ها با اتحاد، صفحه جدیدی را در زندگی شان باز و برای بازگرداندن امنیت و ثبات به كشور تلاش كنند.

«روزنامه الانباء نوشت: یورش صدام به كویت در دوم اوت ۱۹۹۰ آغازی بر پایان این دیكتاتور بود.

الوطن روزنامه دیگر كویتی ضمن انتشار گزارشی ویژه از روند محاكمه صدام در سرمقاله خود آورد: «عید ما دو عید توأمان شد، با بررسی زندگی این دیكتاتور مدفون درمی یابیم كه عدالت آسمانی در انتظار سركوبگران است. پروردگار روا می دارد كه علیه سركوبگران بدترین و شدیدترین مجازات را بطلبیم.

در حلقه دوم ملت های شادمان از ماجرای اعدام صدام، مسلمانان تركیه قرار دارند كه به عنوان همسایه مردم رنجور عراق در این سه دهه شاهد جنایات رژیم بعث بودند. از این رو رسانه های تركیه نیز ضمن انعكاس خرسندی مردم این كشور به طور گسترده خبر اعدام صدام را تحلیل و تفسیر كردند.

روزنامه صباح با تیتر «اعدام در اذان صبح» در نگاهی طعنه آمیز نوشت: «صدام به دار آویخته شد و او اجازه نداد كه صورتش را بپوشاند و به گفته ناظران اعدام، آخرین حرفش این شد كه فلسطین عرب است و عراق بدون من، هیچ است.»

پرفسور «سولی اوزل» استاد دانشگاه و مفسر سیاست خارجی روزنامه صباح گفت:

اعدام صدام خود جلوه دیگری از سرنوشت دیكتاتورها و جنایتكاران است. ولی بیم آن می رود كه عراق وارد دوره ای شود كه ناامنی در آن تشدید خواهد شد.

او «اعدام صدام به نوعی به اراده آمریكا» را جلوه دیگری از تاریخ قلمداد كرد و نوشت: «برهمگان آشكار است كه حزب بعث با كمك های سیا در عراق روی كار آمد و صدام با تحریك و تشویق آمریكا و غرب به ایران حمله كرد و با كمك های اطلاعاتی آمریكا و سلاح های آن جنگ را پیش برد و وقتی صدام علیه ایران از سلاح های شیمیایی استفاده كرد، آمریكا فقط با یك محكوم كردن خشك و خالی با این جنایات برخورد كرد و شاید هم این همكاری صمیمانه صدام با آمریكا بود كه وی را به این باور رساند كه آمریكا نه در اشغال كویت در سال ۹۰ و نه در سال ۲۰۰۳ میلادی علیه او جنگ نخواهد كرد.

ارادل شفق مفسر دیگر این روزنامه با اشاره به این كه اعدام صدام، روی ۳۰ سال دسیسه، جنایات و توطئه ها پرده كشید، نوشت: «عاملان بمباران شیمیایی سال ۱۹۸۸ عراق كه موجب مرگ بیش از ۱۰۰ هزار كرد شد نیز شناسایی نخواهند شد.»

روزنامه اسلامگرای واكیت نیز در صفحه نخست خود نوشت: «آمریكایی كه صدام را برای كشتار كردها و شیعیان به كار گرفت و در حمله به ایران و قتل عام حلبچه او را تشویق و یاری كرد، با پایان یافتن تاریخ مصرف صدام، وی را اعدام كرد.»

«زمان» دیگر روزنامه اسلامگرا و پرشمارگان ترین روزنامه تركیه نیز با عنوان اعدام در صبح روز عید نوشت: «صدامی كه ۲۵ سال با دیكتاتوری عراق را اداره كرد، در روزی كه مردم كشورش به استقبال عید قربان رفته بودند، اعدام شد. كردها و شیعیان از این اعدام خوشحال شدند، گروه های سلفی سوگند انتقام یاد كردند.»

حریت روزنامه مهم گروه رسانه ای بزرگ دوغان نیز با عنوان «آخرین عكس» نوشت: صدام روز گذشته در جایی كه مخالفان را به دار می آویخت، به دار آویخته شد.»

روزنامه رادیكال هم با عنوان «سرانجام یك دیكتاتور» نوشت: «صدام در اقتدار ۳۵ ساله خود امپراتوری وحشت در عراق برپا كرد ولی در نهایت با وجود مخالفت های بین المللی، اعدام شد.»

● نگاه یكسویه و جانبدارانه جناح محافظه كار عرب

ماجرای اعدام صدام بی گمان یك محك آزمون بود تا افكار عمومی جهان نگاه دولت ها و كشورها بویژه همسایگان عراق را در این وادی مورد ارزیابی قرار دهند.

اكنون از نوع واكنش هر كدام از دولت ها و تریبون های كشورهای عربی به وضوح می توان خط مشی آنها را در صحنه خونین عراق دریافت. علی رغم بازتاب مثبت و چشمگیری كه ماجرای مرگ دیكتاتور در جوامع عربی نمایان ساخت و جشن هایی كه در بیشتر كشورهای اسلامی در این زمینه برپا شد، متأسفانه معدودی دولت ها و رسانه های متبوع آنها از زاویه نگاه معارضان حكومت بغداد اعدام دیكتاتور را نگریستند و در تحلیل این رویداد نگرانی هایی را سر دادند كه سلفی های تندرو عراق سر می دهند.

در این باره نحوه پوشش خبری العربیه و الجزیره از اعدام «صدام» گویای بسیاری از واقعیت ها است. این دو رسانه كوشیدند از اعدام صدام تصویر یك فاجعه را بسازند چنانكه شبكه تلویزیونی العربیه در پی اعدام صدام، دیكتاتور سابق عراق، اعلام كرد: تظاهركنندگان در نزدیكی شهر فلوجه با محكوم كردن اعدام صدام به ساختمان های دولتی حمله كردند.

شبكه تلویزیونی الجزیره نیز بطور مرتب با اعضای هیأت دفاع از صدام و نمایندگان جبهه «التوافق» العراقیه مصاحبه های مفصلی انجام داد.

هر دو شبكه تلویزیونی العربیه و الجزیره با فردی مصاحبه كردند كه خود را نماینده حزب بعث عراق در سوریه معرفی كرد و وعده داد حزب بعث انتقام خون صدام را خواهد گرفت.

الجزیره به نقل از سازمان دیده بان حقوق بشر گفت كه این سازمان اعدام صدام را محكوم و تأكید كرد كه تاریخ درباره دادگاه صدام قضاوت منفی خواهد داشت.

این در حالی است كه هیچ یك از شبكه های الجزیره و العربیه در بیش از۴ ساعت پوشش خبری مستقیم از بازتاب های اعدام صدام، حتی یك تصویر از مراسم شادی مردم عراق در واكنش به این اعدام پخش نكرده اند.

روزنامه ها و جراید كشورهای عربی نیز به طور غالب این خط را دنبال كردند. روزنامه عرب زبان الشرق الاوسط كه در لندن منتشر می شود، اما دیدگاه های سیاسی آل سعود را كه مخالف اعدام صدام بودند انعكاس می دهد، نوشت: روند اعدام صدام ۲۵ دقیقه طول كشید و مرگ وی در ۱۰ دقیقه رخ داد. این روزنامه یادآور شد: «بدون تردید صدام یك دیكتاتور مطلق بود و سزاوار اعدام اما زمان آن مناسب نبود».

هرمز برادران ـ امیر صدیقیان

---