رئیس جمهور و ادبیاتی دیگر

میکروفن هایی که هشت بار روی میز رئیس دولت نهم چیده شد, تک تک شان فریاد هایی را منعکس ساختند که فرای آن روزهای متمادی می باید همراهان آقای رئیس و سایر اعضای کابینه به تصحیح و توضیح برمی آمدند و در دیگرسو نیز کشورهای غرب قد علم می کردند تا انگشت های اتهام برآمده به سوی خویش را با شدت و حدت بیشتر به سمت ایران برگردانند

میکروفن‌هایی که هشت بار روی میز رئیس دولت نهم چیده شد، تک‌تک‌شان فریاد‌هایی را منعکس ساختند که فرای آن روزهای متمادی می‌باید همراهان آقای رئیس و سایر اعضای کابینه به تصحیح و توضیح برمی‌آمدند و در دیگرسو نیز کشورهای غرب قد علم می‌کردند تا انگشت‌های اتهام برآمده به سوی خویش را با شدت و حدت بیشتر به سمت ایران برگردانند.

اما این بار چه؟ آقای احمدی‌نژاد به جای <دماوند> و <میدان آزادی> و <ملت همیشه در صحنه> تصویری از خانه خدا را در جایگاه مصاحبه خویش با خبرنگاران آویخت تا به جای آویختن به کلمات درشت و واکنش‌برانگیز، آرام‌تر از همیشه سخن بگوید. چنانکه پس از او نه وزیر و رفیقی به میدان آمد تا بگوید <منظور آقای رئیس این نبود بلکه آن بود> و نه رقیبی به میدان آمد تا بگوید <ادبیات مسوولا‌نه کجا رفت در سال‌های سیاست‌ورزی مسوولا‌ن اصولگرا؟>

بدین ترتیب احمدی‌نژاد دیگری از دل احمدی‌نژاد خبرساز دو سال گذشته برآمد و عتاب و خطابش به غرب نیز به‌سان گذشته نبود، خط و نشانی هم اگر بود رد و نشان عرف و تعارف در آن بیشتر از هیاهوی گذشته بود، نه رقیب غرب‌نشین را <شیران بی‌یال و پشم> خواند و نه قطعنامه‌ها را <ماست و کشک.> حتی گوشه لب هم کج نکرد و کنج قبا بالا‌ نگرفت تا بگوید ما هم توان مقابله‌مان کم نیست و <بر فرق سر> می‌کوبیم و چنین و چنان می‌کنیم. زبان مدارا گشود تا در ردایی دیپلماتیک‌تر بگوید: گزارش اطلا‌عاتی آمریکا یک گام مثبت بود و بهتر است آمریکا یکی دو گام مثبت دیگر بردارد تا راه‌حلی برای حل مشکلا‌ت منطقه گشوده شود. اما چه اتفاقی افتاد که اینک پس از گذشت دو سال پرفراز، ناگهان ورق برگشت و با هشتمین کنفرانس آقای رئیس هم رسانه‌های داخلی و هم تحلیلگران رسانه‌های خارجی جملگی از نرمش و چرخش مشهود رئیس دولت ایران در مواجهه با رویکرد تهاجمی غربیان یاد کردند؟ آیا تنها دلیلش همان گزارش اطلا‌عاتی آمریکا و اعترافش راجع به عدم برنامه برای ساخت تسلیحات هسته‌ای از چهار سال قبل است یا دلیل نهفته دیگری است که احمدی‌نژاد را ترغیب به ملا‌مت بیش از پیش رقیب نکرد و حتی به جای آنکه گام آمریکا را به مثابه گام یک شیطان بزرگ تلقی کند آن را مثبت هم قلمداد کرد؟

در اینکه باید در هر شرایط دشوار و سختی به در بر گرفتن چنین مشی و منش دیپلماتیک در سخنان یک رئیس‌جمهور بالید شکی نیست، اما سوال اساسی اینجاست که چرا؟ آیا احمدی‌نژاد پس از تجربه سفرهای پیشین و سخنان پیشین‌اش به این باور رسیده است که تریبون‌ها و میکروفن‌ها الزاما برای سخنرانی‌های داغ و انقلا‌بی چیده نشده‌اند و می‌توان در برابر چشمان ناظر رسانه و فلا‌ش‌های دوربین‌ها، آرام‌تر از همیشه نشست و ادبیات دیپلماتیک به خدمت گرفت یا آنکه این آخرین و تنها‌ترین کنفرانسی خواهد بود که در طول برپایی‌اش هیچ کلمه خارج از عرف و نامتعارفی حواله رقیب خارجی نشد؟

در اینکه سفرها پختگی می‌آفریند و خطرها تدبیر خلق می‌کند در ذهن مردان سیاست، شکی نیست اما آیا جامعه جهانی و افکار عمومی داخلی می‌پذیرند که سالی و سال‌هایی را به آزمون و خطا بگذرانند و بارها و بارها با ادبیاتی نامتعارف مواجه شوند، تا آنکه در نهایت پس از گذشت دو سال، ادبیات آقای رئیس با ادبیات معمول و مرسوم مردان عرصه سیاست خارجی تنظیم شود؟ به‌گونه‌ای که رفیق و رقیب اینک شهادت بر چرخش چنددرجه‌ای این شیوه دهند؟

و سوالی دیگر؛ اینک که رئیس دولت به جای نامه‌های بی‌پاسخ مانده‌اش به بوش، در داخل کشور می‌نشیند و با نگاهی واقع‌گرایانه‌تر به آمریکا پیشنهاد برداشتن گام‌هایی دیگر برای مذاکره می‌دهد، آیا باید به یاد ایشان آورد که ادبیات خود در برابر منتقدان داخلی را نیز به زودی باید تغییر دهد تا مبادا سالی دیگر دوباره ناگزیر به چرخشی شود که دیگر کمی دیر است و کسی تاب این همه آزمون و خطا را ندارد؟ بدان معنی که اینک پس از دو سال، که ایشان به این باور رسیده‌اند؛ رئیس‌جمهور می‌تواند به جای قرار گرفتن در صدر رسانه‌های جهان با خط و نشان کشیدن برای جهان غرب، غیر از این نیز باشد و باز هم در صدر نشیند. لذا این شیوه را برای داخل کشور نیز می‌توان پیش گرفت و به جای آنکه منتقدان داخلی را <پر کاه> و <عوامل آمریکا> پنداشت، کمی مدارا کرد و آنان را نیز به برداشتن گام‌هایی برای حل مشکلا‌ت داخلی ترغیب کرد ورنه شاید فردا برای نشستن در کنفرانسی دیگر و سخن گفتن و عقب‌نشینی از مواضع امروز کمی دیر باشد. باشد که این بار به جای تهدید و تحقیر کسانی که غیر از شیوه جریان اصولگرا، راه‌های دیگری را نیز برای اصلا‌ح وضعیت کشور برمی‌گزینند، زبان مدارا گشوده شود تا دیگر شاهد چرخش چنددرجه‌ای سخن آقای رئیس در کنفرانسی دیگر نباشیم که درست مثل هشتمین کنفرانس خبری‌اش، به جای همراهی وزیران کابینه، احمدی‌نژادی متفاوت اما تنها پشت میز مصاحبه جای گیرد و دیگر هیچ‌کس از همراهان دیروزش از تدبیر‌های برگزیده دیرهنگامش به وجد نیایند.

مسیح علی‌نژاد