چرا «بادبزن» انسان را خنک می‌کند؟

بدن انسان بدون توجه به دمای محیط، پیوسته در خود دمایی برابر با ۳۷درجه سانتیگراد تولید می‌کند. البته این بدان معنی نیست که دمای درون بدن هیچگاه تغییر نمی‌کند. گاهی چنین تغییری …

بدن انسان بدون توجه به دمای محیط، پیوسته در خود دمایی برابر با ۳۷درجه سانتیگراد تولید می‌کند. البته این بدان معنی نیست که دمای درون بدن هیچگاه تغییر نمی‌کند. گاهی چنین تغییری روی می‌دهد، و آن‌گاه بدن برای بازیافتن دمای عادی خود، دست به ایجاد هماهنگی می‌زند که فرآیند هماهنگ‌سازی از سوی مرکزی در مغز، هدایت می‌شود.

فرض کنید دمای خون فردی پایین آمده؛ مغز به سلسله اعصاب سمپاتیک فرمان می‌دهد که بی‌درنگ وارد عمل شود. غده‌هایی چند، آنزیم‌هایی ترشح می‌کنند تا اکسیژن را سریع‌تر بسوزانند. عمل اکسایش، در عضله‌ها و جگر افزایش می‌یابد. رگ‌های پوست بدن منقبض می‌شوند تا حرارت کمتری بر اثر تشعشع از بدن خارج شود. حال بر فرض دمای خون فردی بالا رفته؛ در این هنگام اکسایش، کند می‌شود.

رگ‌های پوست بدن منبسط می‌شوند تا حرارت اضافی به کمک تشعشع از بدن خارج شود؛ در ضمن به تبخیر عرق بدن نیز کمک می‌کند. شما می‌دانید که بخار شدن مایع، یعنی به حالت گاز درآمدن آن، که بر اثر آن حرارت نیز دفع می‌شود. درست چنین چیزی در بدن ما به هنگام عرق کردن روی می‌دهد.

عرقی که از سوراخ‌های پوست بیرون می‌زند در واقع مانند دوشی است که سراسر بدن را از تو و بیرون، شستشو می‌دهد. عرق بصورت دانه‌های بی‌نهایت ریزی،‌ از میلیون‌ها منفذ کوچک فرو می‌ریزد. اکنون اگر هوای مجاور پوست، «مرطوب» باشد، نمی‌گذارد تبخیر صورت گیرد تا شما احساس خنکی کنید. آن‌گاه شما برای آنکه هوای مرطوب را از مجاورت پوست خود کنار برانید و بر میزان تبخیر عرق بیفزایید، بادبزنی را به حرکت درمی‌آورید. پس وقتی که عرق تبخیر شد، حرارت از بدن دفع می‌شود و شما احساس خنکی می‌کنید.