آرام, صمیمی و منتظر

«این که تا یکی از مفاخرمان از دنیا رفت به فکر گرامیداشت او بیفتیم اتفاق خوبی نیست اتفاقی که گاه از بی توجهی اهالی فرهنگ و رسانه ناشی می شود و گاهی نیز از کاستی های مدیریتی در عرصه فرهنگ

«این که تا یکی از مفاخرمان از دنیا رفت به فکر گرامیداشت او بیفتیم؛ اتفاق خوبی نیست. اتفاقی که گاه از بی‌توجهی اهالی فرهنگ و رسانه ناشی می‌شود و گاهی نیز از کاستی‌های مدیریتی در عرصه فرهنگ.

سیدحسن حسینی هم یکی از این مفاخر بود. شاعر و پژوهشگری که بی اغراق می توان او را در ردیف نخست شعر انقلاب دانست. رزمنده ای ادیب که نه تنها در جبهه دست به سلاح شد، بلکه در عرصه ادبیات هم با قلم و اندیشه اش دست به جهاد زد. از همین رو وظیفه ماست که قدر این بزرگان را بدانیم و در شناساندن آنها به نسل جوان بکوشیم.»

چند سطری که خواندید بخشی از گفته های حمید هنرجو در ارتباط با تازه ترین اثر منتشر شده اوست. کتابی که «سید شاعران انقلاب» نام دارد و این شاعر و نویسنده کشورمان کوشیده با تالیف آن به جنبه های مختلف حرفه ای و اخلاقی سیدحسن حسینی بپردازد.

زمان چندانی از انتشار کتاب سید شاعران انقلاب نمی گذرد. تازه ترین اثری که از شما وارد بازار نشر شده. چرا سید شاعران انقلاب؟ چرا این عنوان را برای کتاب برگزیدید؟

با انتخاب این نام می خواستم به مخاطبان و نسل جدید شاعران سرزمینم بگویم که زنده یاد حسینی تا چه اندازه به ائمه اطهار علاقه مند بود. از طرفی سید در میان اعراب به معنی آقاست. فردی که به قول قدیمی ها خلق و خویی جوانمردانه دارد. به نظر من سیدحسن حسینی هم برخوردار از این ویژگی ها بود. گذشته از جایگاهی که می توان برای وی در عرصه شعر معاصر کشورمان قائل شد می توان او را جوانمردی بزرگ هم دانست.

پس انتخاب این نام از شناختی که شما از شخصیت ایشان کسب کرده بودید؛ نشأت می گرفت؟

بله. البته نباید فراموش کرد که شعر یک شاعر جدا از شخصیت و تفکرات وی نیست. به باور من حسینی شعر و شعورش را به پای فرزندان جنگ گذاشت. فرزندان دلاوری که قطره قطره خونشان را برای حفظ این مرز و بوم فدا کردند. از همین رو تاکید بسیاری در انتخاب این نام داشتم. او غیر از شاعرانگی و تسلط بر مباحث مرتبط با شعر و ادبیات از جهت خصوصیات اخلاقی نیز انسان وارسته ای بود.

زنده یاد حسینی در عرصه های مختلف فرهنگی فعالیت می کرد؛ از نویسندگی در رادیو تا شاعری و اوج گرفتن در حوزه هنری و تدریس در دانشگاه. شما بیشتر بر کدام بخش از شخصیت او تکیه کرده اید؟

با توجه به تحقیقی که در زندگی این شاعر معاصر داشتم؛ می توانم مدعی این شوم که سروده ها و تالیفات حسینی نسخه ای مناسب برای پژوهشگران فعال در بخش ادبیات انقلاب است. رد پای حسینی در بخش های مختلفی از جمله رادیو دیده می شود. گرچه معتقدم در زمان حیاتش آن طور که باید و شاید قدرش را ندانستند. این اتفاق خوبی نیست که ما قدر مفاخرمان را بعد از مرگشان بدانیم. مسأله ای که از ضعف مدیریت در بخش فرهنگ ناشی می شود که امیدواریم در دوره جدید شاهد برطرف شدن آن باشیم. از این حرف ها که بگذریم وی از جمله پایه گذاران حوزه هنری هم بود. پایبندی حسینی به اخلاق و تلاشی که در راستای تدریس علاقه مندان به ادبیات انقلاب داشت هم جای قدردانی دارد.

برای تالیف این کتاب فقط سراغ خانواده و دوستان او رفتید یا از منابع مکتوب هم استفاده کردید؟

طبیعی است که از هر دو منبع بهره گرفتم. هم سراغ آثار و اندیشه های او رفتم و هم سراغ دوستان و همکارانش. از طرفی شاهد مثال هایی از گفت و گوهایش با اهالی رسانه را هم در این کتاب آوردم. سراغ دوستان و هم دوره ای های وی هم رفتم. افرادی که در بازشناسی شخصیت حرفه ای زنده یاد حسینی بیش از خانواده اش می توانستند به من یاری برسانند.

اگر مخلوقات ادبی و علمی این شاعر انقلابی را مطالعه کنید، به طور حتم با وجوه مختلفی از شخصیت کاری و اخلاقی او روبه رو خواهید شد. بی شک می توان گفت حسینی ادیبی چند وجهی بود. او فقط شاعر نبود. شاعری، تنها یکی از وجوه شخصیتی اش به شمار می آمد، گرچه معتقدم این بخش بر وجوه دیگر او غلبه داشت. از سوی دیگر در عرصه ترجمه هم توانا بود. اهتمامی هم در شناخت سبک های ادبی در شعر فارسی داشت. تلاشی که انتشار کتاب هایی چون سبک شناسی «بیدل، سپهری و سبک هندی» را به دنبال داشت. برای خود من جالب بود که حسینی خودش را محدود نکرده بود. او در زمینه طنز هم قلم خوبی داشت و در فضاهای مختلفی از ادبیات تنفس کرده بود.

اگر بخواهید شخصیتی که در این کتاب به تحقیق و تفحص درباره اش پرداختید را در یک پاراگراف تعریف کنید چه می گویید؟

زنده یاد سیدحسن حسینی شاعری بود که صمیمی و آرام همراه رزمنده های بسیجی شعر می گفت و انتظار فرا رسیدن روزی دیگر برای دفاع از کشور را می کشید. رزمنده ای شاعر که با همان صلابتی که در عرصه های رزم حاضر می شد در دانشگاه نیز به نقد روشنفکرنماها می پرداخت.

با وجود تمام مواردی که در کتاب سید شاعران انقلاب به انعکاس آنها پرداختم، تاکید می کنم ادعایی ندارم که این کار را تمام و کمال انجام داده باشم. این کتاب حاصل توان و بضاعتی بود که در بازتاب برخی از وجوه شخصیتی وی داشتم و معتقدم زنده یاد حسینی بسیار فراتر از گفته های من و مندرجات این کتاب است.

اصلا چطور شد به فکر تالیف این کتاب افتادید؟

به هر حال ما در قبال دلسوزان شعر بویژه در دوران معاصر مسئولیت داریم. نسل جوان در عرصه شعر باید بداند چقدر از بُعد معنوی مدیون شاعران پیش از خود است. من و امثال من نباید فراموش کنیم داشته های معنوی و علمی امروزمان در نتیجه تلاش چه افرادی است. حسینی، قیصر و دیگر شاعران دوره معاصر حق بسیاری بر شعر انقلاب دارند که ما امروز مدعی آن هستیم. اما در ارتباط با این که چه شد به فکر تالیف کتابی درباره او افتادم باید بگویم من چند باری در زمان حیات دکتر حسینی به دیدار او رفتم و شعرش را نسخه ای امروزی از شعر فارسی یافتم. شعر و کلامی که به این زودی ها دچار فرسایش نمی شود.

منظورتان از نسخه امروزی شعر دقیقا چیست؟

شعر او شعر بی دردی نبود. شعر او صدای جوان امروز بود. برای تجلیل شدن شعر نمی گفت چراکه خودش در جایگاه تجلیلگر بود. شعر می گفت تا رسالت شاعری اش را ادا کند. از طرفی تحصیلات و اطلاعات علمی اش هم او را یاری می کرد. ما در میان شاعران امروز به کمتر شاعری برمی خوریم که رد پایی از علوم دیگر هم در میان سروده هایش باشد. حسینی به حق شاعر به دنیا آمده بود و با شعر می زیست. از همین رو قادر به خلق اشعاری شد که توانست جایی برای خود باز کند. تمام تلاش من از تالیف این کتاب در نتیجه این بود که به شاعران جوان نشان دهم او چگونه پلی میان شاعران امروز و دیروز زد.

چرا پل؟ چطور چنین نظری دارید؟

برخی قدما معتقدند شعر ایران به بزرگانی همچون حافظ، سعدی، مولانا و دیگر بزرگان شعر کلاسیک فارسی محدود می شود. معتقدند بعد از این ادبا، دیگر فردی که بتوان او را به معنای واقعی شاعر دانست، نیامده. این درحالی است که معتقدم حسینی از حیث مضمون آفرینی ادامه دهنده راه همان بزرگان است. او توانست به ما این نوید را بدهد که با ادبایی همچون او می توان پرچم شاعران بزرگ ایران زمین را همچنان پابرجا نگه داشت.

چه جایگاهی در میان دیگر شعرای انقلابی می توان برای وی در نظر داشت؟

بی شک او را می توان در صف نخست شعر انقلاب دانست. همان طور که می دانید اوایل انقلاب و پیش از آن مثل اکنون به شعر بهاد داده نمی شد. نه در جشنواره ها و نه در میان کتاب های منتشر شده و حتی اهالی رسانه تا این اندازه به شعر و حتی دیگر بخش های ادبیات پرداخته نمی شد. دانشگاه ها هم که وضعشان مشخص بود. گرچه هنوز هم ادبیات در فضای آکادمیک امروز پشت درهای بسته مانده و متاسفانه باز هم باید گفت ادبیات معاصر فارسی هنوز راهی به فضای دانشگاهی پیدا نکرده است. از حسینی شعرهای خوبی باقی مانده، شعرهایی قوی که بخشی از آنها را همان اوایل انقلاب سروده و توانسته اندیشه هایی زیبا را در ظرف شعر به مخاطبان عرضه کند. بی اغراق می توان فعالیت های او را جهادی در عرصه ادبیات دانست. درست همانند همان جهادی که رزمنده های ما در جنگ تحمیلی داشتند. ما باید قدر مجاهدان علمی را همچون مجاهدان عرصه جنگ بدانیم. خدمتی که آنها در عرصه فرهنگ کرده اند کمتر از عرصه دفاع نیست.

مریم شهبازی