در پرتو طلوع خورشید

نسیم سحری جانمایه عشق را به گستره خاک بخشید آبشاری ازنور, از خنده های شادمانه خورشید به میهمانی زمین آمد

نسیم سحری جانمایه عشق را به گستره خاک بخشید. آبشاری ازنور، از خنده های شادمانه خورشید به میهمانی زمین آمد. هوا عطر آلود و عنبر آمیز شد. جاری شور وسرور، در کوچه‌های شهر مدینه، حکایت از خبری تازه داشت. گلخنده‌های آسمان و زمین و زمزمه‌های شور انگیز بلبلان شیدا به گوش می‌رسید و ترنم شکفتن نوگلی معطر در باغستان توحید، دل ها را مفتون ومجذوب خویش ساخته بود، آری، حضرت فاطمه (س) به صحنه گیتی قدم نهاد و با خود ، صفا و زیبایی و پاکی را به ارمغان آورده بود. بزرگ بانویی که درتاریکی ها درخشید و همه جا را روشن کرد.

اهل بیت پیامبر(ع) چهره های پرفروغی به جهانیان عرضه کرده‌اند و نامشان مانند ستارگان درخشان در آسمان فضیلتها می‌درخشد؛ درخشانترین ستاره درمیان بانوان هفتمین منظومه ولایت فاطمه کبری فرزند پاکیزه موسی بن جعفر(ع) است که سالهاست تشنگان معرفت از حریمش زلال ایمان می‌نوشند وعارفان با گذر برزندگی فرزانه وارش و درک لحظه‌های آسمانی‌اش درهای عروج را به روی خود می گشایند و بوی وصال را در گستره زمین منتشر می‌سازند . او والاترین دختر موسی بن جعفر(ع) است. به مناسبت سالروز ولادت با سعادت آن بانوی پرهیزگار لحظاتمان را با نام و یاد وی عطر آگین می‌سازیم؛

● طلوع نور

در روز اول ذی القعده سال ۱۷۳ هـ.. ق از سلاله پاک پیامبر(ص) و خدیجه (س) و فاطمه زهرا(س) فاطمه دیگری متولد گردید .نور وجودش نه تنها خانه امام کاظم(ع) که جهان را روشن ساخت و در طول قرن های متمادی در شعاع نورانیش ، ستارگان پرفروغ آسمان علم ، تقوی، فقاهت و پارسایی ، آستانبوس حرمش گردیدند و با توسل به ذیل عنایتش مشکلات بزرگ خود را حل کردند.

این بانوی بزرگوار از همان آغاز در محیطی پرورش یافت که پدرو مادر و فرزندان همه به فضایل اخلاقی آراسته بودند . عبادت و زهد، پارسایی و تقوا، راستگویی وبردباری ، استقامت در برابر ناملایمات ، بخشندگی و پاکدامنی ونیز یاد خدا از صفات برجسته این خاندان پاک سیرت ونیکو سرشت به شمار می‌رفت.

مشهورترین لقب ایشان معصومه است . پدر بزرگوارش امام هفتم شیعیان حضرت موسی بن جعفر(ع) و مادرمکرمه‌اش حضرت نجمه خاتون است که آن بانو مادر امام هشتم حضرت علی بن موسی الرضا(ع) نیز می‌باشد .از این رو حضرت معصومه با حضرت رضا(ع) از یک مادر هستند.

از آنجا که سال ولادت حضرت امام رضا(ع) یعنی سال ۱۴۸ هجری قمری و سال ولادت حضرت معصومه (س) سال ۱۷۳ و بین این دو ولادت بیست وپنج سال فاصله بود واز طرفی امام صادق(ع) ولادت چنان دختری را مژده داده بود، از این رو خاندان پیامبر بی‌صبرانه در انتظار طلوع خورشید وجود حضرت معصومه(س) بودند.

هنگامی که وی چشم به جهان گشود به راستی که آن روز برای اهل بیت عصمت بخصوص امام هشتم(ع) و حضرت نجمه روز شادی و سرور وصف ناپذیر و ازایام الله بود زیرا اختری از آسمان ولایت وامامت طلوع کرده بود که قلبها را جلا و شفا می‌داد و چشمها را روشن می‌کرد و به کانون مقدس اهل بیت (ع) گرمی و صفا می بخشید.

حضرت فاطمه معصومه(س) بانویی بهشتی ، غرق در عبادت و نیایش ، پیراسته از زشتی ها و شبنم معطر آفرینش است. شاید یکی از دلایل معصومه نامیدن این بانو آن باشد که عصمت مادرش حضرت زهرا(س) در اوتجلی یافته است. براساس پاره‌ای از روایات این لقب از سوی امام رضا(ع) به این بانوی والا مقام اسلام داده شده است؛ چنان که فقیه بلند اندیش و سپید سیرت شیعه علامه مجلسی (ع) در این باره می‌گوید: امام رضا(ع) در جایی فرمود: هرکس معصومه رادر قم زیارت کند مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.

حضرت معصومه (س) در زبان دانشمندان و فقیهان گرانقدر شیعه به عنوان کریمه اهل بیت یاد می‌شود. از میان بانوان اهل بیت این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص یافته است.

● چهار فاطمه در خانه امام هفتم

مطابق نوشته مورخان حضرت موسی بن جعفر(ع) چهار دختر به نام فاطمه به شرح زیر داشته‌اند ( که به فواطم اربعه معروفند):

۱) فاطمه کبری ، ملقب به حضرت معصومه(س) که در قم مدفون است.

۲) فاطمه صغری ، ملقب به بی بی هیبت که در مدخل شهر باکو درجمهوری آذربایجان مدفون است.

۳) فاطمه وسطی، ملقب به ستی فاطمه که در اصفهان مدفون است.

۴) فاطمه اخری مشهور به خواهر امام که در رشت مدفون است.

▪ نکته: فقط حضرت معصومه (س) از نجمه خاتون، مادر امام رضا(ع) تولد یافته است.

محدث گرانقدر حاج شیخ عباس قمی(ره) به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر(ع) می‌نویسد: " برحسب آنچه به ما رسیده ، افضل آنها سید جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی (ع) معروف به حضرت معصومه (س) است. این خاتون دوسرا و شفیعه روز جزا ، القاب فراوانی دارد که برخی از آنها عبارتند از معصومه ، کریمه اهل بیت، اخت الرضا ، نقیه ، سیده ، طاهره و حمیده.

● سرچشمه دانش

حضرت معصومه(س) در خاندانی که سرچشمه علم و تقوا و فضایل اخلاقی بود ،‌پرورش یافت. پس از آنکه پدر بزرگوار آن بانوی گرامی به شهادت رسید، فرزند ارجمند آن امام ،یعنی حضرت رضا(ع) عهده دار امر تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نیز برعهده گرفت. در اثر توجهات زیاد آن حضرت هر یک از فرزندان امام کاظم (ع) به مقامی والادست یافتند و زبانزد همگان گشتند. ابن صباغ ملکی در این باره می‌گوید:" هر یک از فرزندان ابی الحسن موسی معروف به کاظم، فضیلتی مشهور دارند. بدون تردید بعد از حضرت رضا(ع) در میان فرزندان امام کاظم(ع) حضرت معصومه(س) از نظرعلمی و اخلاقی والامقام ترین آنان است. این حقیقت از اسامی، لقب‌ها، تعریف ها و توصیفاتی که ائمه اطهار(ع) از ایشان نموده اند آشکار است واین حقیقت را روشن می‌سازد که ایشان نیز چون حضرت زینب (س) عالمه غیر معلمه بوده است.

● مظهر فضایل

حضرت فاطمه معصومه(س) مظهر فضایل و مقامات است. روایات معصومان(ع) فضیلت‌ها و مقامات بلندی را به ‌آن حضرت نسبت می‌دهد. امام صادق(ع) در این باره می‌فرمایند: آگاه باشید برای خدا حرمی است و آن مکه است ؛ وبرای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است . و برای امیر مومنان حرمی است و آن کوفه است . بدانید که حرم من و فرزندانم بعدازمن قم است آگاه باشید که قم کوفه کوچک ماست. بدانید بهشت هشت دروازه دارد که سه تای آنها به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آنجا رحلت می‌کند که با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.

● مقام علمی حضرت معصومه (س)

حضرت معصومه (س) از جمله بانوان گرانقدر و والا مقام جهان تشیع است و مقام علمی بلندی دارد. نقل شده که روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدارحضرت موسی بن جعفر(ع) و پرسیدن پرسش هایی از ایشان به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم(ع) در مسافرت بود پرسش‌های خود را به حضرت معصومه(س) که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود تحویل دادند . فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند ، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار پرسش های خود را بازخواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند . غافل از اینکه حضرت معصومه(س) جواب پرسش‌ها را نگاشته است . وقتی پاسخ ها را ملاحظه کردند بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان شهر مدینه را ترک گفتند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر(ع) مواجه شده ، ماجرای خویش را بازگفتند. وقتی امام پاسخ پرسش‌ها را مطالعه کردند سه بار فرموند: پدرش فدایش.

● هجرت به قم

در سال ۲۰۱ ق یک سال پس از سفر تبعید گونه حضرت رضا(ع) به شهر مرو ، حضرت فاطمه معصومه(س) که فراق برادر را بر نمی‌ تافت همراه عده‌ای از برادران خود برای دیدار امام و تجدید عهد با ایشان بدین دیار روی آورد. کاروان حضرت در بین راه گرفتار عده‌ای از دشمنان اهل بیت وماموران حکومتی می‌شود و درجنگی نابرابرعده‌ای از همراهان حضرت به شهادت می‌رسند. حضرت معصومه(س) در حالی که ازاندوه بسیار ناتوان شده بود از همراهان خویش می‌خواهد که ایشان را به قم ببرند. بزرگان قم در استقبالی کم نظیر حضور آن حضرت را گرامی داشتند. آن بزرگوار هفده روز در شهر قم به سر برد و در این مدت مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود و واپسین روزهای عمر پربرکت خویش را با خضوع و خشوع در برابر ذات پاک الهی به پایان رساند.

مرحوم عماد زاده تهرانی نقل می‌کند کاروانی که حضرت معصومه(س) در میان آن بود و ازمدینه به سوی خراسان حرکت نموده بود از ۴۰۰ نفر تشکیل می‌شد. وقتی کاروانیان به ساوه رسیدند دشمنان خاندان رسالت به آنها حمله کردند ؛ در نتیجه گروهی از آنها متواری و گروهی دیگر اسیر و در حدود ۲۲ نفر کشته شدند و نقل شده حضرت معصومه(س) را مسموم کردند و آن حضرت در حال مسمومیت و بیماری فرمود: مرا به قم ببرید، عازم قم شدند؛ زیرا قم مرکز شیعیان بود.

● جان کلام

از عرش خدا باران سپیده می‌بارید، هلهله فرشتگان، شادی آسمانیان را هویدا می‌کرد؛ ماه با لبخند ، بذر نقره می‌پاشید وستارگان در بزم شادی عرشیان ، آسمان شهر را با حضورشان چراغانی می‌کردند. ملائک شاد باش‌های خداوندی را در سریرهای نور به سرزمین مدینه می‌فرستادند . شهر غرق در شور ، شکفتن گلی از گلستان اهل بیت پیامبر(ع) را انتظار می‌کشید و خانه امام موسی بن جعفر(ع) خود را آماده ضیافت تولدی بزرگ می‌دید. به ناگاه فضا ازعطر حضور پر شد؛ انتظار به پایان رسید ؛ خنده‌ها شکفت و نوزادی زیبا به ناز ،دیده باز گشود. پدر که لبخند را هدیه حضور کودک خود کرده بود نام او را به یاد مادر خویش فاطمه نهاد.

میلاد سراسر نور حضرت فاطمه معصومه(س) گل زیبای مهر محمدی، زینت شاخسار ولایت، نجمه آسمان امامت ،کریمه اهل بیت ، آسیه صداقت‌ها ،مریم پاکی ها ، خدیجه مهربانی ها و فاطمه خوبی ها ، بانوی آب و آیینه و آفتاب بر شیفتگان و رهروان راهش تهنیت باد.

اسدالله افشار

منابع:

۱- حضرت معصومه(س) چشمه جوشان کوثر، محمد محمدی اشتهاردی.

۲- بحارالانوار ، علامه مجلسی ، ج ۴۳.

۳- مهدی پور، علی اکبر ،زندگانی کریمه اهل بیت ( ع) ، نشر حاذق ،چاپ دوم، مرداد ۱۳۸۴.

۴- ناسخ التواریخ ، سپهر، ج ۷ ، ریاحین الشریفه ، ج ۵.

۵- گنجینه آثار قم، عباس فیض، ج ۱.

۶- صحفی، سید مهدی ، زندگانی حضرت معصومه(س) وتاریخ قم، قم ، ۱۳۷۸.

۷- کریمی جهرمی، بانوی ملکوت، مرکز نشر راسخون، چاپ اول، پاییز ۱۳۷۹.

۸- انصاری، محمد صادق، ودیعه آل محمد (ص) ، فاطمه معصومه(س) ، قم، ۱۴۱۴ هـ.ق.

۹- حکیمی، محمد، حضرت معصومه(س) و شهر قم ، ۱۳۶۵ ، مشهد ، ۱۳۸۵.

۱۰- الیاس محمد بیگی، فروغی ازکوثر( زندگینامه حضرت فاطمه معصومه(س) ) ، انتشارات زائر، ۱۳۷۴، ج ۱.