ازدواج سالمندان را نکوهش نکنید

ورق زدن برگ های یک زندگی با دکتر بدری سادات بهرامی

فیلم «خواستگاری» را دیده‌اید؟ همان که مرحوم هادی اسلامی نقش پیرمردی را بازی می‌کرد که همسرش را از دست داده بود و به خانم همسایه (که نقشش را ثریا قاسمی بازی می‌کرد) دل سپرده بود. حتما مخالفت سفت و سخت پسر آن خانم را با این موضوع به یاد دارید. می‌دانید ریشه مخالفت او با این ازدواج در سالمندی چه بود؟ این که ازدواج در این سن و سال از نظر همه زشت و ناپسند است. شاید بعضی از ما هم با این حرف موافق باشیم اما اگر در تنهایی‌مان به حقوق والدین خود با ذهن بازتری فکر کنیم، شاید نظرمان عوض شود...

خانم ۶۰ ساله‌ای که دو فرزند پسر دارد و چند سال پیش همسرش را از دست داده و اکنون تنهاست، باعث شد خاطره فیلم «خواستگاری» در ذهن‌مان زنده شود. این خانم که خود را «مادر تنها» نامیده، از ما خواسته است به او کمک کنیم تا به طریقی به فرزندانش بفهماند که او هم به یک همدم نیاز دارد. از نظرات کارشناسی دکتر بدری سادات بهرامی و دکتر سید سعید صدر در همین رابطه بهره‌مند می‌شویم.

● در مطب مشاور

▪ دکتر بهرامی: تا به‌حال فکر کرده‌اید این خانم یا امثال ایشان از چه چیزی خجالت می‌کشند که تمایل خود را مخفی می‌کنند؟ آیا ضرورتی برای تشکیل خانواده، آن هم در این سن وجود دارد؟ شاید شما هم تمایل داشته باشید بدانید به راستی ضرورت این ازدواج چیست. اجازه بدهید از اینجا شروع کنم که در اولین مرحله دوره سالمندی، ما از کارمان بازنشسته شده و به خانه می‌رویم. تا اینجا بخشی از توجهی را که از جامعه کسب می‌کردیم از دست داده‌ایم و برای تامین نیاز عاطفی خود باید حتما یک منبع توجه و عاطفه جایگزین کنیم. این خانم‌ها وآقایان چون با آشیانه خالی مواجه می‌شوند و منبع توجهی که سال‌ها بخشی از نیاز عاطفی‌‌شان را تامین می‌کرده از دست داده‌اند باید حتما چاره‌ای بیندیشند. فرض کنید خانمی مثلا در ۴۰ سالگی، همسر خود را از دست بدهد یا به دلایلی هنوز مجرد باشد. این خانم می‌تواند در صورت صلاحدید خود ازدواج نکند و با مشغولیت‌هایی که در محیط کار و غیره دارد ایام را بگذارند اما همین خانم در ۶۰ سالگی شرایط متفاوتی دارد. همسری که ندارد، در سن کار کردن هم نیست، اگر فرزندی داشته باشد احتمالا به دنبال زندگی خودش رفته و او در تنهایی به دوره‌هایی می‌اندیشد که به سرعت از آن عبور کرده و فرصت رسیدگی به خود و عواطفش را نداشته است. این‌جاست که ضرورت ازدواج این افراد کاملا محرز است. آنها با ازدواج می‌توانند منبع توجه و تامین نیاز عاطفی تازه‌ای پیدا کنند و احساس کنند برای همسر خود عزیزند و کانون توجه هستند. این خانم‌ها و آقایان ۶۰ ساله، همانند افراد ۳۰ ساله و ۴۰ ساله نیستند که فقط تامین مسایل جنسی و اجتماعی، آنها را به سوی ازدواج سوق ‌دهد؛ بلکه نیازهای عاطفی هم هست که به شدت آنها را متمایل به ازدواج می‌کند. همه می‌دانند که در این سن به دلیل یائسگی و کاهش ترشحات واژن، قوای جنسی در خانم‌ها به شدت کم می‌شود. در آقایان هم با افزایش سن از فعالیت هورمون‌ها کاسته می‌شود. پس با کمی واقع‌بینی می‌توان دریافت که مسایل جنسی دلیل ازدواج در این سنین نیست.

با این همه، اغلب آنها (چه آقایان و چه خانم‌ها) از مطرح کردن این خواسته خجالت می‌کشند چون نگاه مردم به این ازدواج نگاه زشت و ناپسندی است. چون مهم‌ترین کارکرد ازدواج از نگاه بسیاری از مردم تامین نیازهای جنسی است و به همین علت، ازدواج در سالمندی را بسیار ناپسند می‌دانند. متاسفانه با اینکه سطح اطلاعات مردم بالا رفته و می‌دانند که از نظر بیولوژیکی و شرایط سنی، مساله رابطه جنسی بین این دو کاملا منتفی است اما باز هم نمی‌خواهند باور کنند که ارضای نیاز عاطفی دلیل اصلی این قبیل گرایش‌هاست.

با کمی واقع‌بینی می‌توانیم در‌یابیم که تنها ماندن در آن آشیانه خالی و هجوم افکار ناراحت‌کننده، حاصلی جز انتظار کشیدن برای مرگ ندارد. از دست رفتن سلامت و مستهلک شدن بدن، مشکلات گوارشی و غیره، حس ناامنی و ترس موجود را چند برابر می‌کند. حالا که می‌توان به این تنهایی پایان داد؛ چرا که نه؟!

● وظیفه رسانه‌ها

متولیان امور فرهنگی باید تلاش کنند تا فرهنگ‌سازی لازم را در مورد نوع نیازهای خاص این دوران داشته باشند و برنامه‌سازی کنند تا دیگر هیچ فردی به دلیل سن بالا تمایل به ازدواج خود را مخفی نکند و بداند که این نیازش کاملا طبیعی است و همگان باید به این باور برسند که مساله ازدواج در این سنین به ارضای نیاز جنسی مربوط نمی‌شود و پوششی از بعد معنوی و عاطفی دارد.

● وظایف فرزندان

فرزندانی که پدر یا مادری تنها در خانواده دارند باید متوجه باشند که عدم ارضای نیازهای عاطفی آنها باعث تسریع روند پیری و فاصله گرفتن آنها از سلامت خواهد شد. حتما می‌دانید که سیستم ایمنی ما به محض اینکه تحت فشار عاطفی قرار بگیریم، واکنش نشان می‌دهد و تضعیف می‌شود. پس فرزندان باید نگران والدین خود باشند و حتی برای آشنایی والد تنهای خود با یک همسر مناسب برنامه‌ریزی کنند تا در نشست‌های خانوادگی، در رفت و آمدهای دوستانه با همکاران و همسایگان خود اگر مورد خاصی وجود داشت موجبات آشنایی بیشتر صورت گیرد. شما باید تسهیل‌گر باشید و اگر به حفظ سلامت جسمی والدین خود بها می‌دهید، باید در ابتدا به تامین سلامت عاطفی آنها بیندیشید. آشنا کردن والد خود با سازمان‌های مردم‌نهاد مختلف و عضویت در آنها، ثبت‌نام آنها در تورهای مسافرتی و دیگر زمینه‌های فراهم کردن آشنایی آنها بر عهده شماست تا علاوه بر تامین حس شادابی در آنها، زمینه را برای یافتن همسری مناسب فراهم کنید. حقیقت این است که اگر چنین فرهنگی شکل بگیرد و در جامعه جاری شود، همان‌طور که از والدین می‌پرسند که «دختر یا پسرتان ازدواج کرده یا نه» در مورد پدر و مادر هم می‌پرسند و حتی لحن سوال نیز اصلاح می‌شود که: «هنوز پدرت/ مادرت تنهاست یا ازدواج کرده؟»

الهه رضائیان