۲۳ اسفند ـ ۱۴ مارس ـ مورگان شوستر آمریكایی كه روسیه برای اخراج او به دولت ایران اولتیماتوم داد

مورگان شوستر آمریكایی كه به تصویب مجلس شورای ملی برای سر و سامان دادن به مالیه ایران و ایجاد یك خزانه نوین استخدام و وارد ایران شده بود در این روز در اسفندماه ۱۲۹۰ ( مارس ۱۹۱۲ …

مورگان شوستر آمریكایی كه به تصویب مجلس شورای ملی برای سر و سامان دادن به مالیه ایران و ایجاد یك خزانه نوین استخدام و وارد ایران شده بود در این روز در اسفندماه ۱۲۹۰ ( مارس ۱۹۱۲ ) از ایران خارج شد. استخدام او بدون جلب موافقت قبلی انگلستان و روسیه بود كه طبق موافقتنامه دو جانبه سال ۱۹۰۷ سن پترزبورگ وطن ما را میان خود به مناطق نفوذ قسمت كرده بودند. از سوی دیگر ، شوستر پس از تاسیس خزانه داری كل ، یك واحد پلیس مالیات و حافظ خزانه داری مركب از عده ای ژاندارم تشكیل داده بود كه روسها با این كار موافق نبودند.

دولت روسیه در هشتم آذر ماه ۱۲۹۰ خورشیدی به ایران یك اولتیماتوم سه ماده ای تسلیم كرده بود كه ماده اول آن اخراج شوستر و ماده دیگرش خودداری از استخدام خارجی بدون جلب موافقت قبلی روسیه و انگلستان بود .

مجلس شورای ملی این اولتیماتوم را رد كرد كه ۲۴ آذر دولت روسیه به ایران اخطار كرد كه اگر ظرف ۴۸ ساعت مفاد اولتیماتوم را اجرا نكند نیروهای آن كشور كه به حركت در آمده اند وارد تهران خواهند شد.

در این میان یپرم خان ( ازمجاهدان سابق ) رئیس پلیس تهران به مجلس اخطار كرد كه به مصلحت است اولتیماتوم روسیه را بپذیرد كه مجلس پذیرفت و چهار روز بعد مراتب به شوستر ابلاغ شد كه دیگر سمتی ندارد و پلیس او نیز منحل شده است. شوستر درخواست غرامت كرد و در بهمن ماه غرامت او پرداخت شد.

شوستر پس از باز گشت به آمریكا خاطرات خود از اقامت در ایران شامل مشاهدات و ضعفهایی را كه دیده بود در كتابی منتشر ساخت كه تا كنون چندین بار تجدید چاپ شده است . این كتاب وخامت اوضاع ایران و مداخلات خارجی در آن زمان را منعكس كرده است.

در سال ۱۳۲۱ دولت ایران برای تمشیت امور مالیه خود یك آمریكایی دیگر به نام دكتر میلسپو را استخدام كرد. وی كه در اسفند ماه این سال كار خود را در تهران آغاز كرده بود بعدا با مخالفت مدیروقت بانك ملی رو به رو شد و در اسفند ماه ۱۳۲۲ ( درست یك سال بعد ) از ایران خارج گردید.