ماراتن فلسطینی ها در سازمان ملل

۲۳ سپتامبر اول مهر قرار است دولت خودگردان فلسطین از سازمان ملل درخواست کند تا به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت شناخته شود

۲۳ سپتامبر (اول مهر) قرار است دولت خودگردان فلسطین از سازمان ملل درخواست کند تا به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت شناخته شود. به تعبیر ابومازن، عضویت کامل فلسطین در این سازمان به معنای منزوی کردن اسرائیل و رویارویی با آمریکا نیست، بلکه از نظر محمود عباس پذیرش فلسطین به عنوان یک عضو کامل سازمان ملل باعث ایجاد صلح، عدالت و همزیستی مسالمت‌آمیز به جای ظلم و دشمنی می‌شود و به اختلاف اسرائیل و فلسطین پایان می‌دهد.

از دید فتح طرح درخواست به رسمیت شناخته شدن فلسطین در چارچوب مرزهای پیش از جنگ‌های ۶ روزه سال ۱۹۶۷ مغایرتی با مفاد پیمان اسلو ندارد. تا قبل از این جنگ‌ها، تمام کرانه‌باختری رود اردن، شرق بیت‌المقدس و باریکه غزه به فلسطینی‌ها تعلق داشت. اما اسرائیل حاضر نیست تشکیل کشور مستقل فلسطینی را در این مناطق بپذیرد.

ظرف ۴۴ سال گذشته ده‌ها شهرک یهودی‌نشین در کرانه باختری رود اردن ساخته شده است. نمایندگان دست راستی پارلمان اسرائیل پیشنهاد کرده‌اند که در صورت طرح پیشنهاد به رسمیت شناختن فلسطین در سازمان ملل، رژیم صهیونیستی شهرک‌های کرانه باختری رود اردن را گسترش دهد.

خبر‌ها حاکی از آن است که رژیم اسرائیل، دامنه اقدامات و تهدیدهای خود را برای جلوگیری از به رسمیت شناخته شدن کشور مستقل فلسطین در سازمان ملل متحد گسترش می‌دهد. در این باره نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرد، حاضر است در هر زمان و در هر محلی، بدون هیچ پیش‌شرطی مذاکرات صلح با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین را آغاز کند. اما اکنون روزنامه اسرائیلی ‌هاآرتص (۲۷اگوست ۲۰۱۱) می‌نویسد که طرح لغو کامل پیمان اسلو، از سوی رئیس شورای امنیت ملی اسرائیل در دست بررسی است.

برپایه گزارش‌ هاآرتص، رژیم صهیونیستی خود را آماده می‌کند تا در صورت به رسمیت شناخته شدن کشور مستقل فلسطین، تمام توافق‌های حاصل شده در چارچوب پیمان اسلو را منتفی شده، اعلام کند. گرچه بسیاری از توافق‌های اسلو هنوز هم جنبه عملی پیدا نکرده‌اند، با این همه، لغو آنها می‌تواند به خصومت‌ها بیش از پیش دامن بزند.

اکنون واکنشی که تحلیلگران مستقل دارند بسیار متفاوت است. در خوشبینانه‌ترین حالت اگر فرض کنیم که دولت خودگردان بتواند از موانع بلند شورای امنیت (بعد تصویب در مجمع عمومی) یعنی وتوی آمریکا بگذرد، باز مشکلات غامض و پیچیده فلسطین با اسرائیل حل نخواهد شد.

به نظر رژیم صهیونیستی اعلام به رسمیت شناختن کشور فلسطین بویژه از سوی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، فلسطینیان را به دست کشیدن از مذاکرات با اسرائیل و تحرکات سریع برای به رسمیت شناخته شدن کشور فلسطین در سازمان ملل ترغیب می‌کند.

عباس می گوید ناتوانی جامعه جهانی در ممانعت از سیاست‌های توسعه‌طلبانه و نژادپرستانه اسرائیل ما را ناچار کرده است به سازمان ملل برویم و حق قانونی‌مان را بگیریم، حقی که تمام قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی هم آن را تایید می‌کنند. تعدادی از گروه‌های فلسطینی از همان ابتدا معتقد بودند رفتن به سازمان ملل چاره اصلی مشکلات فلسطینی‌ها نیست. در همین رابطه جنبش حماس اعلام کرد تنها راه مقاومت است که می‌تواند حقوق تاریخی فلسطینی‌ها را به آنها بازگرداند.

● حمایت بین‌المللی

تاکنون بیش از ۱۲۸ کشور از جمله روسیه و چین که از اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند، گفته‌اند با به رسمیت شناختن دولت فلسطین موافق هستند. پیش‌بینی می‌شود که بیش از ۱۵۰ عضو سازمان ملل با این پیشنهاد موافقت کنند.

از سوی دیگر دولت‌های عربی از کشورهای عضو سازمان ملل خواسته‌اند کشور مستقل فلسطینی را بر اساس مرزهای ۴ ژوئن سال ۱۹۶۷ و به پایتختی قدس شرقی به رسمیت بشناسند و این کشور به عضویت کامل این نهاد بین‌المللی درآید. این تصمیم در بیانیه کمیته وزارتی اعراب مطرح و منتشر شده است. نشست این کمیته تیرماه امسال در دوحه، پایتخت قطر به ریاست شیخ حمدبن جاسم بن‌جبر آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قطر و نبیل العربی، دبیرکل اتحادیه عرب و محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و تعدادی از وزرای کشورهای عربی عضو این کمیته برگزار شد. این نشست با هدف بررسی گام‌های بعدی کشورهای عربی در سازمان ملل و گزینه‌ها و راهکارهای جایگزین درباره به‌رسمیت شناخته شدن کشور مستقل فلسطینی و درخواست برای عضویت کامل آن در سازمان ملل برگزار شد.

این طرح قرار است از سوی اتحادیه عرب تسلیم مجمع عمومی ‌سازمان ملل متحد شود. نبیل العربی، دبیرکل اتحادیه عرب گفته است: «این اتحادیه از سازمان ملل و شورای امنیت خواهد خواست که فلسطین را به عضویت بپذیرند.» یک کمیسیون ویژه اتحادیه عرب، پس از دیدار با محمود عباس، وظیفه تهیه طرح پیشنهادی را به عهده گرفته است.

ناظران معتقدند که زمینه‌های به رسمیت شناخته شدن فلسطین از سوی مجمع عمومی‌سازمان ملل وجود دارد، اما آمریکا ممکن است آن را در شورای امنیت وتو کند. سخنگوی محمود عباس گفته است: «صرف‌نظر از این که آمریکا وتو کند یا نکند، دولت خودگردان مصمم است کشور مستقل خود را به رسمیت بشناساند».

نکته: موج جدید به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی در جهان که به طور مشخص اکثر کشورهای حوزه آمریکای لاتین را در بر می‌گرفت در کنار شکست مذاکرات صلح، محمودعباس را متقاعد کرد جهت به رسمیت شناختن کشور فلسطینی به‌سازمان ملل رجوع کند

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، تلاش‌های تازه‌ای را برای جلب حمایت کشورهای غربی آغاز کرده است. وی روز دوشنبه (۲۵ جولای، ۳ مرداد) در اسلو با گاراستور وزیرخارجه نروژ دیدار و گفت‌وگو کرد. وزیر خارجه نروژ سپس گفت: «هیچ‌کس نباید ذره‌ای تردید کند که نروژ از حق فلسطینی‌ها برای تشکیل یک کشور مستقل پشتیبانی خواهد کرد. با این همه مذاکره با اسرائیل هم ضروری است».

همزمان، وزیران خارجه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، با صدور بیانیه‌ای فلسطین و اسرائیل را به بازگشت بر سر میز مذاکرات صلح فراخواندند. در این بیانیه آمده بود: «اتحادیه اروپا، بابت توقف مذاکرات صلح نگران است».

باید باور داشت بحران خاورمیانه بعد از توقف مذاکرات صلح بین رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطینی وارد مرحله نوینی شده است، مرحله‌ای که براحتی می‌توان تشخیص داد برخی از راه‌های پیموده شده در گذشته نه تنها سودی نداشته، بلکه به زیان ملت فلسطین هم بوده است.

● راه‌های پیموده شده

روند گفت‌وگوی فلسطینی‌ها با رژیم صهیونیستی با روند اسلو در آغاز دهه ۹۰ میلادی قرن پیشین با پذیرش شرایط تل‌آویو از سوی سازمان آزادیبخش فلسطین شروع شد و با آغاز کار تشکیلات خودگردان فلسطین در کرانه باختری رود اردن و باریکه غزه ادامه یافت.

طی ۲ دهه اخیر بسیاری از ناظران سیاسی معتقد بودند که رژیم صهیونیستی آماده پذیرش دولت مستقل فلسطین در قلمرو سرزمین‌های اشغالی ۱۹۶۷ نیست و موج بی‌وقفه احداث شهرک‌های یهودی‌نشین در کرانه باختری و در بخش شرقی بیت‌المقدس به‌طور جدی از عدم آمادگی اسرائیل برای پذیرش موجودیت مستقل کشور فلسطین بر مبنای قطعنامه‌های شورای امنیت حکایت دارد. اما تشکیلات خودگردان فلسطین به رهبری مرحوم یاسر عرفات و جانشین وی محمود عباس به صورت پیوسته روی گزینه صلح حتی با افق‌های تنگ و باریک آن پافشاری می‌کردند و با توجه به این‌که می‌دانستند رژیم صهیونیستی در مذاکرات دست بالا را گرفته، اما ادامه این کار را ضروری تلقی می‌کردند و نظر گروه‌هایی که با آنها همگام و همصدا نبودند را بسیار تندروانه می‌دانستند.

اسرائیل از شروع روند اسلو به این سو با دستاویز قرار دادن چند موضوع از قبیل نبود شریک واقعی صلح در میان فلسطینی‌ها از لوازم توافقات اسلو و نقشه راه کمیسیون چهارجانبه سر باز می‌زد. آخرین بهانه اسرائیل طی ۴ سال گذشته، اختلافات عمیق فلسطینی‌ها و ۲ قطعه‌شدن سرزمین‌های تحت مدیریت آنان یعنی کرانه باختری به رهبری محمود عباس و باریکه غزه به رهبری جنبش حماس بود. برای همه ناظران سیاسی آشکار بود که اختلافات فلسطینی‌ها خود زاییده تلاش‌های اسرائیل بود و در واقع رژیم صهیونیستی زیر سایه این اختلاف‌نظر فلسطینی‌ها، پروژه‌های خود را به پیش می‌برد.

ادامه احداث شهرک‌های مسکونی یهودی‌نشین در اراضی اشغالی و یهودی‌سازی بخش شرقی بیت‌المقدس و ادامه عملیات ترور مبارزان فلسطینی به جنگ دامنه‌دار علیه باریکه غزه با هدف نابودی و ریشه‌کن کردن جریان مقاومت اسلامی‌فلسطین در پایان سال ۲۰۰۸ منتهی شد.

با شروع موج قیام‌ها و انقلاب‌ها در شمال آفریقا بویژه در تونس و مصر، از سال گذشته روند مذاکرات فلسطینی‌ها و رژیم صهیونیستی دچار وقفه‌ای کامل شد و اسرائیل با ابراز نگرانی از چشم‌انداز تحولات عمیق خاورمیانه سیاست انتظار توأم با نگرانی را در پیش گرفت. این در حالی است که فلسطینی‌ها امید تازه‌ای یافته و قیام‌ها و انقلاب‌های تونس و مصر را به فال نیک گرفته‌اند.

با پیروزی مردم در مصر، موضوع برقراری مصالحه میان جنبش‌های حماس و فتح در دستور کار رهبران جدید قاهره قرار گرفت و هر دو جنبش از دعوت مصر برای امضای موافقت‌نامه آشتی ملی استقبال کردند. دولت جدید مصر با برگزاری نشست مصالحه میان فتح و حماس نشان داد که مساله فلسطین در اولویت برنامه‌های منطقه‌ای‌اش قرار دارد.

● نشانه های امیدوارکننده

موج جدید به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی در جهان طی چند ماه اخیر که به طور مشخص اکثر کشورهای حوزه آمریکای لاتین را در بر می‌گرفت در کنار شکست مذاکرات صلح، فلسطینی‌ها را متقاعد به رجوع به سازمان ملل متحد جهت به رسمیت شناختن کشور فلسطینی کرد.

همچنین خیزش‌های عربی و سقوط دیکتاتورهای حامی‌وضع موجود، شرایط جدیدی را موجب گردید که افکارعمومی ‌و دولت‌های منطقه بیش از گذشته به حمایت از حق تعیین سرنوشت فلسطینی‌ها توجه کنند. در چنین فضای دگرگون شده‌ای‌ سخنرانی تاریخی باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا در ۱۹ ماه می ۲۰۱۱ مبنی بر تحقق صلح بر مبنای مرزهای سال ۱۹۶۷ که با حمایت گروه چهارجانبه و جامعه جهانی روبه‌رو گردید، به مسیر جدید ابعاد تازه‌ای بخشید. هر چند که ۲ روز بعد در دیدار اوباما با نتانیاهو، وی سعی کرد تا حدودی خشم اسرائیلی‌ها را از این اظهارات کاهش دهد، ولی بار دیگر بر مواضع اعلام شده خود تاکید کرد.

این وضعیت در شرایطی رقم می‌خورد که رژیم صهیونیستی نه تنها کوچک‌ترین عقب‌نشینی از مواضع تند خویش انجام نمی‌داد که حتی در طول ماه‌ها و هفته‌های اخیر با سرعت بیشتری در جهت تقابل در عرصه مذاکرات صلح و روند جهانی مصالحه گام‌برداشته‌است.

● تایید سازمان ملل

همزمان با این شرایط ارائه گزارش رابرت سری، نماینده ویژه و هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه سازمان ملل متحد در مقر این سازمان برای اولین بار نشان داد که به لحاظ حقوقی و اداری راه برای تشکیل دولت فلسطینی فراهم شده است. این مقام مسوول سازمان ملل متحد می‌گوید: «رهبران فلسطینی می‌توانند در هر زمانی در آینده نزدیک مسوولیت خود را به عهده گیرند، چرا که آنان نهادهایی ساخته‌اند و قابلیت‌های حکومتی آنان بهبود یافته است، چنانچه نهادهای بین‌المللی از جمله بانک جهانی نیز آن را تایید می‌کنند». وزیر مشاور در وزارت امور خارجه آلمان ورنر هویر که مدیریت جلسه شورای امنیت را به عهده داشت نیز برداشت آقای سری را تایید کرده و اذعان کرد «سیاست شهرک‌سازی اسرائیل مغایر با حقوق بین‌المللی و مانعی در برابر صلح و خطری برای راه‌حل ۲ کشور مستقل می‌باشد».

با توجه به تغییرات اساسی در عرصه ژئوپلتیک بین‌المللی و سیاست دولت‌های عربی ادامه وضعیت موجود دیگر امکان‌پذیر نبوده و الزامات تاریخی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی «تغییر» در روند بسته و سیکل معیوب فعلی را اجتناب‌ناپذیر ساخته است.

از هم‌اکنون که بحث به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی در محافل بین‌المللی در جریان است، ایالات متحده آمریکا با وجود برخی سخنان رئیس جمهورش به طور جدی مخالفت خود را با آن اظهار می‌کند و به نظر می‌رسد در صورت لزوم از حق وتوی خود در این خصوص استفاده خواهد کرد. این وضعیت می‌تواند موقعیت تناقض آمیز واشنگتن در جهان را عرب و جامعه جهانی را در روند دموکراتیزاسیون فعلی بشدت زیر سوال برده و منافع منطقه‌ای آنان را به خطر اندازد.

در صورت وتوی آمریکا در خصوص رسمیت یافتن کشور مستقل فلسطینی این برگ برای رهبران فلسطینی به تمامی‌سوخته نخواهد بود. در مجمع عمومی‌سازمان ملل متحد که آن هم در سپتامبر برگزار می‌شود، فلسطینی‌ها می‌توانند درخواست خود را ارائه دهند با این قید که حتی حمایت اکثریت لازم نیز موجب عضویت رسمی‌ آنان در سازمان ملل متحد نخواهد شد. اما همین که اکثریت کشورهای عضو سازمان ملل متحد رای به موجودیت کشور مستقل فلسطینی دهند، اولین گام برای اجرایی شدن این طرح برداشته شده و موضع رژیم اسرائیل در صجامعه جهانی بیش از پیش در انزوا قرار خواهد گرفت.

به همین دلیل ، برخی تحلیلگران معتقدند در شرایط فعلی ارجاع پرونده صلح خاورمیانه توسط دولت خودگردان به سازمان ملل متحد گزینه مناسبی تلقی شده و دولت دست‌راستی نتانیاهو را در مخمصه بزرگی قرار داده است که برون‌رفت از آن مستلزم پرداخت هزینه گزافی خواهد بود. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان و گروه‌های انقلابی فلسطینی اقدام محمود عباس را نوعی عقب نشینی و خیانت به آرمان ملت فلسطین می دانند و معتقدند به رسمیت شناختن اسرائیل در محدوده اراضی ۱۹۶۷به معنی آن است‌ که فلسطینی‌ها برای همیشه از آزادی این بخش از سرزمین خود چشم می‌پوشند.

فرشاد فرخ‌زاد