روده‌های بااحساس

با این که سندرم روده تحریک‌پذیر یا کولیت عصبی (IBS) یکی از شایع‌ترین بیماری‌هاست، اما کمترین شناخت درباره آن وجود دارد. علائمIBS طیف گسترده‌ای دارد که شامل درد شکم، تغییر در اجابت …

با این که سندرم روده تحریک‌پذیر یا کولیت عصبی (IBS) یکی از شایع‌ترین بیماری‌هاست، اما کمترین شناخت درباره آن وجود دارد. علائمIBS طیف گسترده‌ای دارد که شامل درد شکم، تغییر در اجابت مزاج، گاز و نفخ است. شروع نشانه‌ها طی دوره‌های استرس یا ناراحتی و هیجان و بدون وجود تب و کاهش وزن و خون در مدفوع است. IBS بیماری افراد جوان است و اکثرا در افراد زیر ۴۵ سال بروز می‌کند، هر چند در گزارش‌هایی تا ۹۰ درصد افراد میانسال و مسن از آن رنج می‌برند. کولیت عصبی ممکن است نوسانات شدیدی داشته و استرس و نوع مواد غذایی مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده آن هستند و در زنان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از مردان دیده می‌شود.

درد شکمی:

شدت و محل درد شکمی درIBS بسیار متغیر است و ممکن است به صورت درد حمله‌ای بوده یا بر روی یک درد پایدار اضافه شود و حتی شخص را از فعالیت‌های روزانه باز دارد یا به صورت درد کاملا خفیف بروز کند. این درد معمولا در ساعات بیداری احساس می‌شود و تقریبا هیچ‌گاه اختلال در خواب ایجاد نمی‌کند و اغلب بعد از غذا خوردن یا هیجان تشدید می‌شود.

اجابت مزاج:

یکی از ثابت‌ترین نشانه‌های بیماری است که با تغییر اجابت مزاج، یبوست و به دنبال آن اسهال بروز می‌کند و معمولا یکی از این نشانه‌ها غلبه دارد. در ابتدا یبوست ممکن است ناگهانی باشد، اما سرانجام مداوم و مزمن می‌شود و به درمان با ملین‌ها مقاوم می‌شود.

درمان:

اولین قدم، مشاوره و تغییر رژیم غذایی است. اجتناب از مواد غذایی محرک (مانند قهوه، حبوبات و کلم) و دقت و توجه افراد به شروع بروز درد با نوع مواد غذایی که مصرف می‌کنند.

مواد حجیم‌کننده مدفوع: هرچند اختلاف‌نظر در مورد مصرف فیبر وجود دارد، اما اکثر متخصصان گوارش بر مصرف مواد غذایی با فیبر زیاد تاکید دارند. حدود ۲۰ درصد از بیماران ممکن است در رژیم غذایی فیبردار، علائم نفخ و اتساع شکم آنان تشدید شود، اما اثرات ناخواسته فوق معمولا بعد از چند هفته از بین می‌رود. میوه و سبزی‌های نارس فیبر بیشتری دارند و ممکن است مقدار زیاد فیبر موجب اسهال و نفخ شود. توصیه می‌شود که مواد غذایی پرفیبر بتدریج وارد رژیم غذایی شود.

ضداسپاسم‌ها:

داروهای ضداسپاسم موجب تسکین موقت می‌شوند ولی اثربخشی این داروها هنگامی است که قبل از شروع درد قابل پیش‌بینی مصرف شود.

داروهای ضدافسردگی:

مصرف این داروها علاوه بر بهبود خلق بیمار درIBS نیز سودمند است، ولی اثرات مثبت دارو بیشتر در بیماران دچار اسهال دیده می‌شود.

درمان ضدنفخ:

مصرف داروهای ضدنفخ بندرت رضایت‌بخش است و توصیه بهتر این است که بیماران به آرامی غذا بخورند و نوشیدنی‌های گازدار مصرف نکنند.

به بیماران باید اطمینان داد که بیماری آنان سیر مزمن و طولانی دارد و صبر و شکیبایی، هم برای پزشک و هم برای بیمار لازمه ادامه درمان است و از استرس و هیجان که عوامل ایجاد یا تشدیدکننده بیماری است باید اجتناب کرد.

دکتر مهرانگیز توتونچی