عشایر استان ایلام زندگی به سبک تاریخ

زندگی عشایر کوچ نشین همواره یکی از مهم ترین جاذبه های استان ایلام را تشکیل می دهد

زندگی عشایر کوچ‌نشین همواره یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های استان ایلام را تشکیل می‌دهد. عشایر استان ایلام دارای مسکن خاص، صنایع دستی و لباس‌های رنگارنگ و دیدنی خود هستند و به همین لحاظ برای بازدیدکنندگان جذابند.

به طور کلی عشایر ایران معیشت و آداب و رسوم خاص خود را دارند و در ایران یکی از جذاب‌ترین شیوه‌های زندگی اجتماعی به شمار می‌آید. استان ایلام به سبب شرایط آب و هوایی و کوهستانی بودن، محل ییلاق و قشلاق ایل‌ها و عشایر استان‌های اطراف است.

قسمت‌های شمالی و مرکزی استان ایلام در حوالی کبیرکوه محل کوچ عشایری است که در فصل گرما به ییلاق می‌روند و نواحی جنوبی استان مانند مهران و دهلران محل کوچ عشایری است که در فصل سرد به قشلاق می‌روند.

مسکن عشایر ایلام از مصالح طبیعی همان ناحیه تهیه می‌شود و مهم‌ترین آنها سیاه‌چادر، کولا، کپر و زمگه نام دارند. کولا یک مسکن روستایی است که مخصوص فصل تابستان بوده و از شاخ و برگ درختان تهیه می‌شود و مسکن خنکی است که برپا کردن آن زیاد طول نمی‌کشد. کپر محل زندگی دام‌های عشایر است و به ندرت افراد در آن ساکن می‌شوند و زمگه زیستگاه عشایری در فصل زمستان است.

محل زندگی عشایر و دام‌هایشان همیشه به گونه‌ای طراحی می‌شود که در زمستان و تابستان دمای هوا کنترل شود. مهم‌ترین ایل‌های استان عبارتند از: ایل ارکوازی، ایل ایوان، ایل کلهر، ایل ملکشاهی، ایل خزل، ایل شوهان، ایل کرد، ایل میشخاص، ایل علی شروان، ایل دوستان، ایل هند مینی، ایل‌ای هلیلان و زردلان و عشایر عرب.

ایل ارکوازی یکی از ایل‌های بزرگ استان ایلام است که در بخش چوار زندگی می‌کنند. زبان آنان کردی است و شیعه مذهب (اثنی عشری) هستند.

ایل ایوان از مهم‌ترین ایل‌های استان ایلام است و در ایوان غرب (شمال ایلام) زندگی می‌کنند. شغل آنان اغلب کشاورزی و دامداری است. اهالی این ایل کردزبان بوده و شیعه‌مذهب هستند و ییلاق آنان کوه‌های اطراف ایوان و قشلاق جلگه ایوان است.

ایل کلهر نیز که در کرمانشاه و گیلانغرب زندگی می‌کنند کردزبان هستند و مذهب شیعه دارند.

ایل ملکشاهی از بزرگ‌ترین ایل‌های استان است که اهالی آن در شهرستان مهران ساکن هستند. به زبان کردی صحبت می‌کنند و مذهب شیعه دارند. محل اصلی این ایل دهستان شوهان در جنوب ارکواز ملکشاهی است. ییلاق این ایل آبادی‌های شوهان و قشلاق نواحی مرزی مهران و دهلران است. ایل کردزبان خزل از ایل‌های معروف استان ایلام به شمار می‌آیند که محل زندگی آنان شهرستان شیروان‌چرداول است و خصوصیات عشیره‌ای در بین آنان به روشنی دیده می‌شود.

ایل شوهان که قلمرو اصلی آن ‌دهستان شوهان واقع در جنوب بخش ارکواز ملکشاهی است، در ارتفاعات کبیرکوه ییلاق دارند و قشلاق آنان در نواحی مرزی مهران و دهلران است.

ایل کرد در بخش‌هایی از زرین‌آباد، آبدانان، حومه شهرستان دهلران و قسمت‌هایی از موسیان و مهران ساکن هستند.

ایل میشخاص از ایل‌های توابع شهرستان ایلام است که در فصل قشلاق از مسیر شاه نخجیر به محلی به نام دهل‌بان بین صالح‌‌آباد و گلان می‌روند و ییلاق آنها همان منطقه میشخاص است.

ایل علی‌‌شروان در دهستان علی‌شروان از توابع بخش بدره دره‌شهر ساکن هستند. برای قشلاق به دامنه کوه‌های مله‌روته و چمن‌گل می‌روند و ییلاق را در ارتفاعات کوه سیوان، باریک آب و خرگ آب می‌گذرانند.

مردم ایل دوستان در دهستان دوستان از بخش بدره شهرستان دره‌شهر ساکنند. قشلاق در اوایل آبان‌ماه به کوه سیاه پیر و کناره رود سیمره می‌روند و در ییلاق به ارتفاعات کبیرکوه کوچ می‌کنند. ایل هند مینی در دهستان هند مینی از بخش بدره دره‌شهر به سر می‌برند. قشلاق به کناره رود سیمره و دامنه کوه له‌لار و در ییلاق به ارتفاعات کبیرکوه کوچ می‌کنند.

عشایر عرب نیز در قسمت‌های گرمسیری جنوبی استان ایلام ساکن هستند، در موسیان و دهلران و مهران زندگی می‌کنند و از مهم‌ترین طایفه‌های عشایر عرب می‌توان به طایفه ملخطاوی (ملک خطایی) و صیفی اشاره کرد.

محمد نوراللهی