چند نکته درباره آنچه دندان پزشکان با آن سروکار دارند

آنچه می خوانید ریزنکته های به ظاهر بدیهی است که ممکن است احتمالا برخی از همکاران دندان پزشک تا امروز به آنها توجه نکرده یا از آنها غافل مانده اند

گاهی، سال‌ها با مواد و دستگاه‌ها کار می‌کنیم اما نکته‌های ریزی که می‌توانند در فرآیند درمان تاثیر‌گذار باشند، از چشممان می‌افتند...

آنچه در ادامه می‌خوانید ریزنکته‌های به ظاهر بدیهی است که ممکن است احتمالا برخی از همکاران دندان‌پزشک تا امروز به آنها توجه نکرده یا از آنها غافل مانده‌اند.

▪ این‌طور نیست که حجم و وزن آمالگام کپسولی دو واحدی دو برابر آمالگام یک واحدی باشد. به‌طور معمول آمالگام‌های یک واحدی ۴۰۰ میلی‌گرم پودر آلیاژ دارند، آمالگام‌های دو واحدی ۶۰۰میلی‌گرم و آمالگام‌های ۳ واحدی ۸۰۰ میلی‌گرم.

▪ از آنجا که سرعت کروژن و خوردگی درآمالگام‌های پرمس، نصف آمالگام‌های کم مس است، سیل لبه‌ای در این آمالگام‌ها دیرتر برقرار می‌شود و استفاده از وارنیش یا سیلر در این آمالگام‌ها ضروری‌تر است.

▪ معمولا با دیدن آمالگام تازه همخورده‌ خشک و شکننده، چنین استنباط می‌شود که مقدار جیوه آمالگام کم بوده است ولی با توجه به نسبت مشخص جیوه، مخصوصا در آمالگام‌های کپسولی، باید کم‌بودن زمان و سرعت چرخش آمالگاماتور را به‌عنوان یکی از دلایل اصلی بروز این مشکل به حساب آورد.

▪ به‌وسیله انتقال آمالگام به حفره ترمیمی، آمالگام کریر گفته می‌شود. از آنجا که کاربرد این وسیله منحصر به آمالگام نیست و می‌توان با آن انواع خمیرها و مواد ترمیمی را منتقل کرد، استفاده از واژه(paste carrier) درست‌تر است.

▪ به نوارهای پرداخت فلزی به غلط نوار پرداخت آمالگام و به نوارهای پرداخت پلاستیکی به غلط نوار پرداخت کامپوزیت گفته می‌شود. این نوارها به آمالگام یا کامپوزیت اختصاص ندارند و برای پرداخت همه مواد ترمیمی کاربرد دارند.

▪ یک‌دسته از نوارهای تافل?مایر، بالچه دارند(winged) که برای حفرات پرگزیمالی عمیق مناسب هستند. کلیه نوارهای تافل‌مایر،

لوپ دار(loop) هستند.

▪ لزومی در قراردادن ماتریس هولدر در سمت باکال نیست و با توجه به شرایط کاری، می‌توان آن را در سمت لینگوال هم قرار داد.

▪ ضخامت بعضی از نوار ماتریس‌های فلزی، کمتر ازنوارهای سلولزی شفاف است.

▪ به فرزهای الماسی استوانه‌ای شکل به غلط فرز فیشور(fissure) گفته می‌شود. فرزهای فیشور فرزهای کاربایدی و از نوع تیغه‌ای هستند.

▪ رابرپالیشرها یا به شکل pointed هستند یا به شکل cup. توجه شود که cap تلفظ نشوند.

▪ به‌طور معمول به هندپیس‌های رایج تراش دندان، توربین و آنگل می‌گوییم ولی باید بدانیم هر دوی اینها به‌دلیل زاویه‌دار‌بودن سرشان angled هستند(مستقیم نیستند)و چون driven air هستند، توربین محسوب می‌شوند. درواقع باید به آنگل، هندپیس زاویه‌دارlow speed بگوییم و به توربین، هندپیس زاویه‌دارhigh speed.

▪ خیلی مواقع بدون توجه به اینکه گلاس یونومر از چه تایپی است، از آن برای هرکاری استفاده می‌کنیم. غافل از اینکه گلاس یونومر ۶ تایپ مختلف دارد؛ از luting گرفته تا restorative.

▪ به گلاس یونومر تعدیل شده با رزین، به غلط گلاس یونومرنوری گفته می‌شود. در حقیقت این مواد، دوال کیور هستند: هم واکنش سلف دارند و هم واکنش نوری.

▪ اطلاق نادرست «پین داخل کانال»به پست‌های پیش‌ساخته فلزی باعث عدم توجه دندان‌پزشک به قوانین مربوط به پست‌ها می‌شود بنابراین کاربرد واژه پست‌های پیش ساخته درست‌تر است.

▪ دستگاه‌های متداول کیور کامپوزیت‌های لایت کیور نه لیزر هستند و نه اشعه ماورای بنفش (UV) ، بلکه نور مرئی آبی رنگ هستند.

▪ وقتی می‌گوییم رنگ یک دندان یا کامپوزیت A،B ، C یا D است، به یکی از ۴ خانواده متداول رنگ دندان در سیستم ویتا اشاره می‌کنیم. خانواده A قرمزقهوه‌ای ،B قرمز زرد، Cخاکستری و D قرمز خاکستری هستند.

▪ این درست نیست که بگوییم رنگ D، از رنگ A تیره‌تر است، چرا که تیرگی و روشنی رنگ ربطی به خانواده رنگ ندارد و از آن مستقل است. یعنی ممکن است یک کامپوزیت به رنگ D از یک کامپوزیت به رنگ A روشن‌تر باشد.

▪ در سیستم انتخاب رنگ ویتا تفاوت رنگ A۱ با A۴ در میزان اشباعیت رنگ (کرما) است. یعنی A۴ از A۱ پررنگ‌تر است.

▪ در استفاده از باندینگ باید به نوع باندینگ توجه کرد. مثلا باندینگ با نام تجاری Margin Bond یک Enamel Bonding است و برای کار روی عاج نامناسب.

▪ ریختن باندینگ در ظرف و رها‌کردن آن به حال خود تا تکمیل مراحل اچ و شستشوی حفره، اقدامی نادرست است. حلال موجود در باندینگ در معرض هوا (به‌خصوص زیر نسیم خنک کولر و پنکه) تبخیر می‌شود که این، باعث کاهش سیلان و کاهش نفوذ رزین به سطوح اچ شده می‌شود.

▪ منظور از توتال اچ‌بودن باندینگ، اعمال همزمان آن روی مینا و عاج است بنابراین هم باندینگ‌های Etch and Rinse (نسل۴و۵) و هم باندینگ‌های Self Etch (نسل۶و۷) را می‌توان به صورت توتال اچ به کار برد.

▪ یک تفکر نادرست این است که بعضی اقدام?های درمانی مثل فلورایدتراپی و فیشورسیلانت، مختص کودکان شمرده می‌شوند و گفته می‌شود در بزرگسالان کاربردی ندارد بنابراین اگر این اقدامات در بزرگسالان انجام گیرد باعث تعجب بعضی همکاران می‌شود. در حالی که این درمان‌ها کوچک و بزرگ نمی‌شناسند و برای پیشگیری از پوسیدگی به کار می‌روند. به علاوه فیشورسیلانت همراه ترمیم‌های کامپوزیتی و آمالگامی محافظه کارانه، توصیه شده است.

▪ همان‌طور که اکثر مردم به پودر لباسشویی، تاید می‌گویند (که یک نام تجاری است) اکثر دندان‌پزشکان هم به لاینرکلسیم‌هیدروکساید، دایکال و به ZOE تقویت شده با پلیمر،IRM می‌گویند.

▪ عبارات «این دندان باید اندو شود» و «این دندان باید عصب?کشی شود» عبارت?های نادرستی هستند که بهتر است با عبارت «این دندان باید درمان ریشه شود» جایگزین شوند.

▪ استفاده از عبارت re–endo برای بیان درمان مجدد ریشه نادرست است ،چرا که پیشوند re باید برسرفعل بیاید تا نشانگر تکرار یک کار باشد بنابراین عبارت retreat مناسب‌تر است.

▪ «پوتی و واش»نام یک ماده قالب‌گیری یا یک برند تجاری خاص نیست بلکه نشانگر ویسکوزیتی‌های مختلف مواد قالب‌گیری الاستومری است.

▪ «این دندان باید بیلداپ (Build up) شود». این جمله به‌طورمعمول برای دندان‌هایی به کار می‌رود که به پوشش کاسپ نیاز دارند، درحالی که باید توجه داشت که انجام هر ترمیمی یک بیلداپ (بازسازی)محسوب می‌شود.

دکتر محمود وطن‌پور

متخصص دندان‌پزشکی ترمیمی وزیبابی