دوشنبه, ۱۱ تیر, ۱۴۰۳ / 1 July, 2024
تقوا و محبت الهی
به نظر می رسد تحلیل دقیق رابطه انسان با خدا براساس آموزه های قرآنی بسیار دشوار و پیچیده باشد؛ زیرا به همان اندازه که از حرکت انسانی به سوی خدا گفته می شود، از نوعی مشیت الهی و اراده او برای تحریک انسانی نیز گفته شده است؛ به گونه ای که انسان نمی تواند بپذیرد که انسان فعال مایشاء و مختار مطلق است، چنان که برخی می گویند و یا در کمال جبر قرار دارد به گونه ای که مخالفان می گویند. از این رو می بایست مختار را همان قول منزلی در میان دو منزل جبر و اختیار قرار داد، چنان که معصومان(ع) براساس آموزه های قرآنی تحلیل و تبیین کرده اند.
● تزکیه، نتیجه اراده الهی
برخی از انسان ها براین باورند که پاکی و صفای آنان است که اسلام را در دل هایشان آراسته و عشق و علاقه به خداوند را در درونشان افروخته است. گاه چنان از خود دم می زنند که گویی فعال مطلق هستند و هیچ فعال بیرون از ایشان موجب نشده تا انفعالی در ایشان پدید آید. لذا از تزکیه نفس خویش سخن به میان می آورند و براین واژه و اصطلاح تاکید دارند.
اما هنگامی که به آموزه های قرآنی مراجعه می شود، تحلیل و تبیین قرآنی به گونه ای است که اگر مشیت و اراده الهی به تزکیه نفس ایشان تعلق نمی گرفت، هیچ گاه چراغ دوستی خدا در درونشان فروزان نمی شد و دل هایشان به اسلام و ایمان آراسته نمی گشت.
خداوند در آیه ۲۱ سوره نور می فرماید: «ولو لا فضل الله علیکم و رحمته ما زکی منکم من احد ابدا؛ اگر فضل و رحمت خدا بر شما نمی بود، هیچ یک از شما تا ابد پاکیزه نمی گشت.»
بنابراین ادعای تزکیه نفس از سوی انسان و فعال دانستن خود، ادعای کذب و دروغی بیش نیست. آنچه انسان انجام می دهد، پرهیز و تقوایی است که با ترک برخی از پلیدی های عقلانی و عقلایی انجام می دهد و این زمینه و بستری را برای آدمی فراهم می آورد تا هدایت الهی در قلب او جای گیرد و آموزه های وحیانی را بفهمد و در راستای آن عمل کند.
(بقره، آیه ۳ تا ۵)
خودسازی که انسان انجام میدهد درهمین حد ترک و اجتناب از کار پلید و زشت و دوری از آنهاست. در حقیقت تنها با فعل خود که چیزی جز ترک فعل نیست، نه فعل حقیقی و واقعی، بستری را برای بروز و ظهور فعل الهی فراهم می آورد تا هدایت انجام گیرد. هرچه انسان دراین مسیر بیشتر گام بردارد، درهای بیشتر و بزرگتری بر روی او گشوده می شود. از این رو در آیات قرآنی، تقوا یعنی ترک، پرهیز، اجتناب و دوری از زشتی ها و پلیدی ها را دری به سوی شناخت و معرفت، قدرت و توانایی تشخیص حق از باطل، یافتن علم و افزایش آن و بهره مندی از فضل، منت، رحمت و هدایت الهی، خروج از مشکلات زندگی و نیز رهایی از مصیبت های جهل و بسیاری از امور دیگر دانسته است. (انفال، آیه ۲۹؛بقره، آیه ۲۸۲، طلاق، آیه ۲ و آیات دیگر)
بنابراین، اگر اراده و مشیت الهی نبود، هیچ انسانی تزکیه نمی شدو پاکیزگی را در نمی یافت (نور/ ۲۱)
بنابراین، فضل و رحمت خداوند و مشیت اوست که دوستداران خود را از میان خلق برمی گزیند و دلهایشان را تزکیه و قلوب ایشان را به حب الهی فروزان و وجودشان را به اسلام و ایمان می آراید. آرایه های زیبای اسلام تنها بر وجودهای برگزیده الهی است که پوشیده می شود.
خداوند به صراحت در آیه ۷ سوره حجرات، خود را محبب معرفی می کند و فعل تحبیب را به خود نسبت می دهد. در حقیقت این صفت فعلی خداوند به معنای دوست گردانیدن فعل خداوند در حق مؤمنان است. چنان که تزیین ایمان و مزین کردن مؤمنان به اسلام و ایمان نیز فعل الهی است.
● عشق واقعی در تقواست
به سخن دیگر، پیش از اینکه مؤمن معنای عشق و محبت را دریابد و پیش از اینکه با خدا عشق ورزی کند، این خداست که بنده اش را معشوق و محبوب خود قرار می دهد و به او عشق می ورزد. هر انسانی که میان فجور و تقوا، تقوا پیشه گیرد و از پلیدی پرهیز کند، خداوند او را به عنوان مصطفی و محبوب خویش برمی گزیند و کاری می کند تا این بنده نیز معنا و مفهوم عشق و محبت را بچشد و با خدایش عشق ورزی کند. حب و دوستی و عشق، جلوه ای از رحمت و فضل الهی به بندگان متقی خود است.
اگر تحبیب الهی و دوست گردانیدن خداوندی در حق انسان نبود، انسان، مفهوم و معنای عشق و محبت را نمی فهمید و تنها زمانی این امر را می فهمد که تقوا پیشه کند. دراین صورت است که خداوند مشیت و اراده اش را به این تعلق می دهد که این بنده را با عشق و محبت و دوستی آشنا سازد و دل بنده را برباید. عشق واقعی را می بایست در تقوا جست. پس آنچه دربی تقوایی و پلیدی جست و جو می شود، چیزی جز عشق و محبت کاذب نیست همانند فجر کاذب که آدمی را می فریبد و از حقیقت فجر صادق بازمی دارد.
از این رو عشق و محبت با خاستگاه بی تقوایی را جز ذلت و خواری و نماد دروغین عشق و محبت ندانسته اند؛ چرا که عشق و محبت واقعی تنها در سایه تقوا به دست می آید.
حقیقت حب انسانی را می بایست در تحبیب الهی جست و هر آنچه به نام حب انسانی گفته اند ولی بی ریشه تقوای الهی باشد، چون تحبیب الهی درآن نیست، حب شیطانی است نه انسانی و الهی.
علیرضا شعاعی
انتخابات ریاست جمهوری مسعود پزشکیان انتخابات انتخابات ریاست جمهوری 1403 ایران مجلس شورای اسلامی انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم قالیباف محمدباقر قالیباف انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ انتخابات 1403 ریاست جمهوری
قتل تهران شهرداری تهران هواشناسی آموزش و پرورش بازنشستگان پلیس سازمان هواشناسی خانواده سیل بارش باران محیط زیست
دولت سیزدهم دلار نمایشگاه الکامپ قیمت دلار قیمت خودرو خودرو قیمت طلا حقوق بازنشستگان بازار خودرو بورس قیمت سکه بانک مرکزی
تلویزیون سینما تخت جمشید سینمای ایران علیرضا قربانی دفاع مقدس رسانه ملی کتاب موسیقی بازیگر سریال شهید
هوش مصنوعی وزیر علوم دانش بنیان ماهواره باتری تراشه
رژیم صهیونیستی ترکیه غزه اسرائیل جو بایدن فلسطین آمریکا روسیه جنگ غزه دونالد ترامپ لبنان ترامپ
پرسپولیس استقلال یورو 2024 فوتبال لیگ برتر باشگاه پرسپولیس علیرضا بیرانوند باشگاه استقلال بازی آلمان نقل و انتقالات سپاهان
الکامپ ربات موبایل وزیر ارتباطات عیسی زارع پور گوگل اینترنت فناوری فیبر نوری
سرطان سکته مغزی ویتامین قند خون فشار خون