کوچولوها و دروغ‌گویی

بچه‌های سه ساله گاهی آن‌قدر شیرین حرف می‌زنند و یا حرکات جالبی انجام می‌دهند که از کنار دروغ گفتن‌هایشان نیز با خنده عبور می‌کنیم. درست است که فهم تفاوت‌ میان واقعیت و دروغ …

بچه‌های سه ساله گاهی آن‌قدر شیرین حرف می‌زنند و یا حرکات جالبی انجام می‌دهند که از کنار دروغ گفتن‌هایشان نیز با خنده عبور می‌کنیم. درست است که فهم تفاوت‌ میان واقعیت و دروغ در کودکان به زمان نیاز دارد اما می‌توانیم به فرزندمان کمک کنیم تا برحسب سن و سطح فهمش راستگویی را بیاموزد. اجازه بدهید داستانی را در مورد آرین نقل کنم که باعث شد با شما در خصوص دروغ‌گویی صحبت کنم...

دو روز قبل وقتی به دنبال آرین رفتم تا او را از منزل مادرم بیارم، مادرم به من گفت امروز آرین یک کار خوب انجام داده و به خاطر راستگویی‌اش تشویق شده و باید یک کتاب داستان جدید برایش بخرم. من خوشحال شدم و گفتم: «آفرین پسر راستگوی من!» بعد از ظهر برایت کتاب داستان می‌خرم.» یواشکی از مادرم پرسیدم موضوع چیست؟ مادرم توضیح داد که آرین بدون اجازه ظرف شکلات صبحانه را برداشت و آن را شکست. دور دهانش شکلاتی بود و تا رسیدم ابتدا مکث کوتاهی کرد و به جای اینکه بگوید: «من نکردم» (یعنی همان رفتاری که دوست و همبازی‌اش آرش انجام می‌دهد) گفت: «مامانی ببخشید!» من هم فورا گفتم: «از اینکه راستگو بودی خوشحالم و این رفتارت عالی است، ولی برای شکستن شیشه شکلات جریمه‌ات را مامان معلوم می‌کنه. جایزه راستگویی هم کتاب داستانه!» به مادرم گفتم چرا رفتار، آرش را الگو نکرد. او که همواره مشغول تقلید از بازی و کارهای اوست؟ مادرم با خنده گفت چون آن روز که آرش دروغ گفت، به آنها گفتم جریمه دروغگویی از جریمه رفتارهای بد دیگر جداست. آن روز گفتم این که آرش با توپ گلدان را شکسته کار بدی است ولی این که پرسیدم چی شد و آرش به دروغ گفت: «من نبودم و نشکستم» بسیار بدتر است و جریمه مجزایی برای دروغگویی داریم. همان روز آرش را جریمه کردم و از خوردن بیسکوییت مورد علاقه‌‌اش محروم شد و آرین کاملا رفتار و حرف‌های من و آرش را زیر نظر داشت. از مادرم به خاطر این درس بزرگ تشکر کردم و با آرین به خانه آمدیم. از آن روز تلاش می‌کنم مفهوم حقیقت و دروغ را به او بیاموزم و الگوی رفتاری خوبی برای آرین باشم. چون در جایی خواندم دکتر ژان پیاژه، روان‌شناس معروف گفته کودکان تا چهار سالگی بر اساس خشنودی والدین‌شان رفتار می‌کنند. به این معنا که: «هر چیز مامان و بابا رو خوشحال کنه خوبه و هرچه آنها را عصبی کنه بده» بی‌تردید چون شکستن گلدان یا ظرف شکلات مادر را عصبانی می‌کند، ‌راه‌حل واضح آن است که بگوید او این کار را نکرده است. دکتر گفته بود نباید تنبیه آن‌قدر سخت باشد که کودک ترجیح بدهد دروغ بگوید.

الهه رضاییان