سبزوار, شهر سربداران

سبزوار یکی از شهرهای بزرگ خراسان رضوی است که به دلیل سبز و خرم بودن, به این نام مشهور شده است یکی از جذابیت های شهرها به افرادی است که در آن بوم زندگی کرده اند

سبزوار یکی از شهرهای بزرگ خراسان رضوی است که به دلیل سبز و خرم بودن، به این نام مشهور شده است. یکی از جذابیت‌های شهرها به افرادی است‌ که در آن بوم زندگی کرده‌اند.

سبز‌وار از آن شهرهایی است که بچه‌های بسیاری را به ایران معرفی کرده است. سبزوار شهری است ادب پرور و تاریخی که مردان بزرگی همچون حکیم سبزواری و ابوالفضل بیهقی، دکتر علی شریعتی و... را پرورش داده است.

این شهر همچنین آب و هوایی کوهستانی و معتدل دارد که البته در فصل گرما، گرم و خشک می‌شود. وجود کوه‌هایی که دور تا دور شهر را در بر‌گرفته بر آب و هوای شهر تاثیر گذاشته و هوای آن معتدل است.

جاذبه‌های تاریخی این شهر نیز جذابیت‌های فراوانی دارد.

آتشکده آذربرزین مهر: این آتشکده در نزدیکی روستایی به نام ریوند قرار دارد که بنایی است به‌جا مانده از دوره ساسانی. این بنا از نوع چهار طاقی‌های مشهور این دوره است.

مسجد جامع سبزوار: این مسجد از بناهای دوره ایلخانی است که در خیابان بیهقی قرار گرفته است. تزئیناتی که در این مسجد به کار رفته، کاشیکاری با کاشی‌های هفت رنگ و کاشیکاری خشتی است. در بالای محراب کتیبه‌ای به تاریخ ۱۲۹۲ به چشم می‌خورد.

مناره‌های مسجد نمایی آجری و ساده دارند. شبستان‌های آن دارای طاق‌های ضربی است که نمای زیبایی به داخل مسجد بخشیده است. ایوان بلند این مسجد نیز سراسر از تزئینات کاشیکاری پوشیده‌ که مربوط به دوره ساخت بنا نیست و در دوره‌ای جدیدتر روی بدنه آن کار شده است. کتیبه‌های سنگی از دوره صفوی نیز در دالان شرقی مسجد به چشم می‌خورد که در مورد دستوراتی است که شاه طهماسب صفوی به مردم منطقه ابلاغ کرده بود.

مسجد پامنار: مسجد پامنار اما از مسجد جامع در این شهر قدمت بیشتری دارد و بر پایه بررسی‌های انجام شده، قدمت آن به سده‌های نخستین اسلام می‌رسد. این مسجد نیز در خیابان بیهقی قرار دارد. این مسجد از یک شبستان ستون‌دار، ایوان، تک‌منار و صحنی که در بخش جنوبی است تشکیل شده، البته با بررسی و تحقیق آن را الحاقی اعلام کردند. به دلیل وجود این تک منار به بلندای ۲۰ متر درست در کنار ایوان، به مسجد پامنار شهرت پیدا کرده است. این منار به وسیله آجر چینی‌های زیبا تزئین شده و بر بدنه آن کتیبه‌ای دیده می‌شود که به صورت نواری پهن دور تا دور ساقه مناره را فراگرفته است. در زیر این کتیبه آجرهای لعابدار بسیار کوچک لاجوردی رنگ کار شده است.

بر پایه کتاب‌های تاریخی این مسجد در سال ۳۱۷ هجری ساخته شده و ساخت منار را هم به سال ۴۲۰ هجری منتسب کرده‌اند.

مناره خسروگرد: این مناره در نزدیکی روستای خسروگرد قرار دارد که برای راهیابی به کار می‌رفته است که به آن میل راهیابی می‌گفتند. این مناره دارای کتیبه‌ای است که سال ۵۰۵ هجری در آن نوشته شده که به دوره سلجوقی برمی‌گردد.

امامزاده یحیی: بنای گنبددار و روحانی امامزاده در تقاطع خیابان‌های اسرار و بیهقی است. گنبد بنا و مناره‌ها با کاشی‌های فیروزه ایشان از دور نمایان است و جلوه‌ای خاص به این محل داده است. گنبد بنا از نوع گنبدهای ساقه‌دار بوده که ساقه آن بلند است. گنبد خانه قدیمی‌ترین بخش امامزاده است.

کاروانسرای فرامرزخان: به این کاروانسرا رباط کانون نیز گفته می‌شود که در بخش غربی میدان کارگر شهر قرار دارد. این بنا از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که توسط حاج فرامرزخان سبزواری برای زائران حرم امام رضا(ع) وقف شده بود.

صحن کاروانسرا باز است و بجز چهار ایوان در چهار جهت اصلی، غرفه‌هایی نیز روبه‌روی صحن دیده می‌شود. امروزه این بنا را به موزه مردم‌شناسی تبدیل کرده‌اند. ‌از دیگر بناهای دیدنی شهر می‌توان به مصلای سبزوار، آرامگاه حاج ملاهادی سبزواری، آرامگاه ملاحسین کاشی، آرامگاه اسطوره‌ای سهراب، مدرسه فصیحه، امامزاده شعیب بن موسی بن جعفر، باغ اسکویی، بازار، ارگ سبزوار، چهار تاقی ریوند، مقبره خانوادگی و آرامگاه میرزا امین الدین مشهدی و یخدان‌های سبزوار (مشهور به شیش یخدونا) اشاره کرد. پناهگاه و منطقه حفاظت شده شیر احمد و منطقه شکار ممنوع پروند هم از مناطق طبیعی هستند که در نزدیکی شهر سبزوار قرار دارند.

روزهای تعطیل مردم از گوشه و کنار این شهر و روستاهای اطراف برای گردش و تفریح به آنجا می‌روند. در این مناطق گیاهان دارویی بسیاری رشد می‌کند.در هر دو منطقه شکار جانوران و پرندگان ممنوع است و این به حیات‌ وحش منطقه کمک می‌کند تا به دور از آسیب‌های انسانی پابرجا بمانند.

راحله رجبی