روحانیون دوم خردادی

تحلیلی بر مواضع اخیر مجمع روحانیون مبارز

در پی انحلال حزب جمهوری اسلامیبا خروج‌ سه‌ تن‌ از اعضای‌ شورای‌ مرکزی‌ ‌جامعه روحانیت مبارز تهران‌ (آقایان‌ کروبی‌، جلالی‌ خمینی‌ سیدمحمود دعایی‌) در سال۱۳۶۶ ‌ تشکلی سیاسی تحت‌ عنوان‌ «مجمع‌ روحانیون‌ مبارز» اعلام‌ موجودیت‌ کرد. اعضای‌ شورای‌ مرکزی‌ مجمع‌ را عمدتا روحانیون‌ جوان‌ و شهرستانی‌ تشکیل‌ می‌دادند که‌ عبارتند از: سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها، محمدرضا توسلی‌، مهدی‌ کروبی‌، حسن‌ صانعی‌، امام‌ جمارانی‌، جلال‌ خمینی‌، سیدمحمد خاتمی‌، صادق‌ خلخالی‌، رسول‌ منتجب‌نیا، اسدالله‌ بیات‌، سیدمحمد هاشمی‌، محمدعلی‌ انصاری‌، محمد صدوقی‌، محمدعلی‌ رحمانی‌، سیدسراج‌الدین‌ موسوی‌، عبدالواحد موسوی‌لاری‌، علی‌اکبر آشتیانی‌، محمدعلی‌ نظام‌زاده‌، سیدمحمدعلی‌ ابطحی‌، هادی‌ غفاری‌، اسدالله‌ کیان‌ارثی‌، سیدحمید روحانی‌، سیدمحمود دعایی‌، سیدتقی‌ درچه‌ای‌، مجید انصاری‌، عیسی‌ ولایی و ..

این مجمع در سال ۸۴ خود شاهد یک انشعاب دیگر بود ویکی از وزنه های اصلی خود یعنی مهدی کروبی را از دست داد .‌

برخی بر این اعتقادند که مجمع پس از جدایی مهدی کروبی هنوز در بحران هویتی به سر می برد و نتوانسته جایگاه در خور خود را بین سایر گروههای دوم خردادی بیابد.

جایگاه مجمع روحانیون مبارز در مسیر ائتلاف گروه‌های دوم خردادی کجاست.آیامسئولیت موسوی لاری در صدر ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان درانتخابات مجلس هشتم به معنای حضور پررنگ اعضای شورای مرکزی مجمع در لیست انتخاباتی گروه‌های دوم خردادی است؟

مجمع روحانیون مبارز پس از انشعاب از جامعه روحانیت مبارز در سال۱۳۶۶ تا کنون فراز ونشیب‌های فراوانی را پشت سرگذاشته وبا جدا شدن حجت الاسلام کروبی در سال۸۵ از این مجمع عملا با یک بحران هویتی روبه‌رو شده است. وزن کروبی در مجمع روحانیون به گونه‌ای بود که دیگر اعضا را تحت الشعاع قرار می‌داد. اما درآستانه انتخابات مجلس هشتم ریاست یکی از اعضای شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز بر ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان بار دیگر نگاه‌ها را به نقش این مجمع در مسیر ائتلاف گروه‌های دوم خردادی برای انتخابات مجلس هشتم جلب کرده است. این درحالی است که مجید انصاری هفته گذشته این موضوع را به معنای پدرسالاری مجمع روحانیون در جبهه اصلاح‌طلبان ندانست. وی در خصوص عدم حضور حزب اعتماد ملی در لیست ائتلاف اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس هشتم بیان داشت :سیاستی که از سوی آقای کروبی اعلام شده به عقیده آنان صحیح است آنها قصد دارند با پرچم ونام حزب خود فهرست انتخاباتی ارائه کنند واین اقدام به معنای درگیری با دیگران نیست.

اگر چه نمی‌توان این اظهارات را به معنای رضایت قلبی مجمع روحانیون از مخالف‌خوانی‌های حزب اعتمادملی وکروبی تعبیرکرد اما حداقل نسبت به سایرگروه‌های دوم خردادی رویکرد مجمع روحانیون عاقلانه‌تر است . محمدرضا خاتمی از حزب مشارکت پیش ازاین در اظهارنظری حزب اعتمادملی را یک جریان فرعی اصلاح‌طلب قلمداد کرده بود . وی احتمال لیدر شدن سید محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران را بین سایر گروه‌های دوم خردادی بیش از سایرافراد می‌داند .با این تفاسیر به نظر می‌رسد که مجمع روحانیون سعی دارد در یک رویکرد نسبتا عاقلانه همزیستی مسالمت آمیزی با حزب اعتمادملی به زعامت کروبی برقرار کند . اما در عین حال نمی‌تواند درچینش لیست انتخاباتی گروه‌های دوم خردادی این گرایش خود را به منصه ظهور برساند. به هر حال کروبی در مجمع حق آب وگل دارد و شاید همین موضوع به برخی انتظارات اعتماد ملی ازستاد ائتلاف دامن بزند هر چند کروبی ویارانش به صراحت اعلام کرده‌اند که باپرچم خود درانتخابات مجلس شرکت خواهندکرد.اما در اینکه مسئولیت موسوی لاری در ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان وسیله‌ای برای تقویت جایگاه اعضای مجمع در تدوین لیست انتخاباتی دوم خردادی‌هاست بحث‌ها وگفتگوهای فراوانی وجود دارد .با توجه به سابقه اجرایی موسوی لاری در وزارت کشور وگرایشات ویژه وی به نظر نمی‌رسد بتواند از این قابلیت درپر رنگ کردن وزن اعضای مجمع در لیست دوم خردادی‌ها بهره ببرد. شاید حضور اعضای مجمع تنها به چند چهره خاص محدود شود .

تناقضات درونی جبهه دوم خرداد مهمترین عامل در توزین نامتناسب سیاسی بین گروه‌های مختلف دوم خردادی است. از آنجا که اعضای مجمع به نسبت سایر گروه‌های دوم خردادی التزام تئوریک وعملی خود را به چارچوب‌های قانون اساسی بارها وبه مراتب بیشتر اعلام کرده‌اند حضور موسوی لاری در راس ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان گام شایسته‌ای تلقی می‌شوداما همین موضوع افراطیون دوم خردادی را برآشفته است. اعضای مجمع روحانیون مبارز تا کنون نتوانسته‌اند خود را در جایگاه پدر روحانی گروه‌های دوم خردادی قرار دهند هر چند بخشی از این موضوع به قابلیت‌های شخصیتی اعضای مجمع برمی‌گردد . اما به هر حال مجمع روحانیون نه تنها پدرسالار جریان اصلاحات نیست بلکه با انشعاب کروبی حتی نتوانسته جایگاه متناسبی در عرض سایر گروه‌های دوم خردادی برای خود دست وپا کند.

مجمع روحانیون خود را یک تشکل روحانی و درخدمت کشور و جریان‌های سیاسی خط امام (ره )معرفی می‌کند اما تا کنون تعریف دقیقی از گروه‌های خط امام (ره) که این تشکل خود را حامی آنها معرفی می‌کند ارائه نداده است.

انشعاب کروبی از مجمع و اظهارات اخیر وی علیه برخی گروه‌های دوم خردادی که خود را همه کاره جریان اصلاحات می‌‌دانند عملا خط ممیزی بر سیاست‌های وی و افراطیون دوم خردادی بود. کروبی مسیرش را از ملغمه سیاسی گروه‌های دوم خردادی جدا کرد.

اما امروز موضع‌گیری‌های مجمع روحانیون مبارز در جمع با اظهارات و مواضع سایر گروه‌های دوم خردادی این جریان سنجیده می‌شود. جریانی که هنوز نتوانسته است مرز افراط و اعتدال را در درون خود مشخص کند.

اگر دو سوی افراط و اعتدال جریان دوم خرداد مورد واکاوی قرار گیرد در یک طرف زیر پا گذاشتن منافع ملی و در طرف دیگر احترام به چارچوب‌های قانون اساسی و نگرش اصلاح‌طلبانه و دلسوزانه به موضوعات کشور مشهود است. مانیفست مجمع روحانیون مبارز در فعالیت‌های سیاسی کشور مشخص است اما جریان عمومی اصلاحات هنوز بر هیچ قدر متیقن و مشترکی ملتزم نشده است. در این بین مواضع اعضای مجمع نیز همسو با سایر گروه‌های دوم خردادی در افکار عمومی کشور مورد مداقه و مطالعه قرار می‌گیرد.

در نهایت باید گفت مجمع روحانیون مبارز یا باید با ارتقای جایگاه سیاسی خود در جریان دوم خرداد نقش پدر معنوی و راهنمایی این جریان را بازی کند و یا حداقل فصل ممیزی بین مواضع خود و افراطیون دوم خردادی ایجاد کند تا در افکار عمومی قضاوت منصفانه‌ای درباره مجمع صورت بگیرد.

مضاف بر اینکه مجمع روحانیون می‌تواند با بهره‌گیری از جایگاه موسوی لاری درصدر ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان موجبات ارائه یک لیست انتخاباتی معتدل را فراهم کند. اگر لیست دوم خردادی‌ها عاری از چهره‌های افراطی باشد مسلما این موفقیت‌ به پای تلاش‌های مجمع روحانیون در هدایت کلی این جریان نوشته خواهد شد. از سویی مجمع روحانیون می‌تواند در هدایت گروه‌های دوم خردادی مبنی بر تدوین و طراحی یک مانیفست قابل قبول که در جامعه نیز سمپاتی داشته باشد به طور موثر وارد عمل شود. این تلاش تئوریک شاید بهترین ارمغان عقبه روحانی جریان دوم خرداد برای پیشقراولان سیاسی باشد.

امیر علی وصال شیرازی