روایتگری که غوغا آفرید

نگاهی به سرگذشت محدث نوری

مرحوم محدث نوری در سال ۱۲۹۲ قمری کتابی در مورد تاریخ تدوین قرآن کریم و اخبار مربوط به آن را با نام «فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب» به نگارش درآورد که غوغایی در میان شیعیان و علما بر پا کرد.

ایشان در این کتاب ۱۲ دلیل از اخبار ضعیف و غیرقابل اعتماد برای اثبات تحریف و نقصان در قرآن کریم ارائه می کند. این کتاب سبب اعتراض عمومی جهان تشیع و نوشتن کتب و مقالات فراوانی در رد آن شد تا سرانجام منجر به پشیمانی مرحوم محدث نوری شد.

او در اواخر عمر از نوشتن این کتاب به شدت پشیمان می شود چنانچه مرحوم آقابزرگ تهرانی از شاگردان ایشان می نویسد؛ «استاد ما در اواخر عمر خویش می گفت؛ اینجانب در نامگذاری کتابم اشتباه کردم و سزاوار بود نام آن را «فصل الخطاب فی عدم تحریف الکتاب» بگذارم، چرا که در آن ثابت می کنم قرآن شریف موجود بین دو جلد که در همه عالم منتشر شده است با تمامی سور و آیات و جملاتش وحی الهی است که هیچ گونه تغییر یا تبدیل و زیاده و نقصان از هنگام جمع آوری آن تا به امروز در آن واقع نشده است.»

● از نور تا نجف

میرزا حسین نوری در هجدهم شوال سال ۱۲۵۴ هجری قمری یعنی ۷۰ سال قبل از انقلاب مشروطه در یکی از روستاهای شهرستان نور مازندران به دنیا آمد.

محدث نوری از کودکی و نوجوانی مشغول تعلیم علوم دینی شد و در ۱۵ سالگی بود که با استاد خود آیت الله محمدعلی محلاتی آشنا شد و در تهران از محضر این استاد فرهیخته کمال استفاده را کرد.

در سال ۱۲۷۳ قمری بود که به همراه استاد عازم عراق و نجف اشرف شد و تقریباً چهار سال در آنجا از استادان بنام آن زمان بهره برد و به ایران بازگشت ولی طولی نکشید که باز به نجف اشرف مشرف شد و همچنین به کربلا و کاظمین نیز عزیمت کرد و دو سالی در این دیار ماند و از استادان این شهرها نیز کمال استفاده را کرد.

برخی از استادان ایشان عبارتند از؛ شیخ عبدالحسین تهرانی معروف به شیخ العراقین، مرحوم شیخ انصاری، ملامحمدعلی محلاتی، شیخ عبدالرحیم بروجردی، ملافتحعلی سلطان آبادی، ملاشیخ علی خلیلی، معز الدین سیدمهدی قزوینی، میرزا محمدهاشم خوانساری، حاج ملاعلی کنی و بسیاری از بزرگان دیگر.

● شاگردان

محدث نوری در طول عمر خود دارای شاگردان بسیاری بوده است که برخی از آنان عبارتند از؛ میرزا جوادآقا ملکی بریزی، حاج میرزاابوالفضل تهرانی معروف به کلانتری نوری، شیخ جعفر نوری جمی، سیدعلم الهدی نقوی کابلی، شیخ آقابزرگ تهرانی، حاج شیخ عباس قمی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی، حاج میرزامحمد ارباب قمی، شیخ علی اکبر همدانی، شیخ فضل الله نوری، شیخ محمدتقی بافقی، شیخ اسماعیل اصفهانی، شیخ مرتضی بن محمد عاملی، سیدجمال الدین عاملی اصفهانی، حاج شیخ محمدباقر بیرجندی، حاج شیخ علی اکبر نهاوندی، حاج شیخ علی زاهدقمی، حاج شیخ محمدتقی قمی، آقا میرزامحمد تهرانی، شیخ مهدی نوری، شیخ محمدحسن آل به، حاج میرزا علی اکبر همدانی و بسیاری بزرگان دیگر.

● تالیفات

محدث نوری آثار فراوانی دارد که تا حال مورد استفاده محققان دینی قرار گرفته است. برخی از آنها عبارتند از؛

مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، معتبرترین مجموعه مفصل روایی که پس از وسائل الشیعه نوشته شده است، لؤلؤ و مرجان در رد خرافات ساخته و پرداخته شده درباره حماسه عاشورا، نجم الثاقب،

کشف الاستار، صحیفه ثانیه علویه، صحیفه رابعه سجادیه، حاشیه بر منتهی المقال، ظلمات الهاویه در معایب معاویه، موالید الائمه، شاخه طوبی، دیوان شعر محدث نوری، مواقع النجوم، نفس الرحمن فی فضائل سیدنا سلمان، دارالسلام درباره خواب و تعبیر خواب، فصل الخطاب، معالم العبر، میزان السماء، کلمه طیبه، جنه الماوی که تصنیفی است در باب حضرت مهدی (عج)، فیض القدسی، بدر مشعسع در شرح حال فرزندان موسی مبرقع، تقریرات بحث استادش شیخ العراقین، تقریرات درس استاد دیگرش میرزای بزرگ، اجوبه المسائل، حواشی بر رجال ابی علی و بسیاری کتب دیگر.

● همراه میرزای بزرگ

یکی از استادان محدث نوری در نجف، میرزای شیرازی- کسی که فتوای تحریم تنباکو را داد- بود. زمانی که میرزا به سامرا هجرت کرد محدث نوری نیز همراه دامادش شیخ فضل الله نوری به دنبال میرزا به سامرا هجرت کردند و در آنجا به او پیوستند.

علامه نوری از بزرگ ترین و قدیمی ترین نزدیکان میرزای شیرازی بود به طوری که میرزا کارهای بااهمیت را به او ارجاع می داد. نامه هایی که از شهرها و نقاط مختلف جهان به خانه مرجعیت سرازیر شد، غالباً توسط محدث نوری به دست میرزا می رسید و بیشتر جواب نامه ها به وسیله او و به قلم او نوشته می شد و حتی ترتیب و تشکیل مجالس عزاداری به یاد امام حسین بن علی(ع) و بسیاری از کارهای دیگر نیز به دست این مرد بزرگ صورت می گرفت.

● وفات

سرانجام ایشان در بیست و هفتم جمادی الثانی سال ۱۳۲۰ هجری قمری در ۶۶ سالگی بعد از مدتی بیماری در نجف اشرف از دنیا رفت و پیکرش در ایوان حرم حضرت علی بن ابیطالب(ع) به خاک سپرده شد.

سیدمحمد ناظم زاده قمی

منابع؛

۱- نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی

۲- کیهان اندیشه، شماره چهل و پنجم

۳- نور علم، شماره دوازدهم.