چند نکته در مورد کارشناسی ارشد فرش

ترم دوم یا سوم کارشناسی فرش بودم که زمزمه هایی از طرح و تصویب کارشناسی ارشد فرش را شنیدم جدای از این که کلی سوال در ذهنم نقش بست که در این کارشناسی ارشد فرش چه خواهد گذشت و چگونه خواهد بود و دو صد چگونه و چرا دیگر اما خوشحال بودم که شانس ادامه تحصیل در رشته فرش را در مقطع کارشناسی ارشد دارم

ترم دوم یا سوم کارشناسی فرش بودم که زمزمه‌هایی از طرح و تصویب کارشناسی ارشد فرش را شنیدم. جدای از این که کلی سوال در ذهنم نقش بست که در این کارشناسی ارشد فرش چه خواهد گذشت و چگونه خواهد بود و دو صد چگونه و چرا دیگر! اما خوشحال بودم که شانس ادامه تحصیل در رشته فرش را در مقطع کارشناسی ارشد دارم. به هر ترتیبی که بود آبان سال ۹۰ یعنی هنوز دو ترم مانده بود که کارشناسی‌ام تمام شود به صورت جالبی و طی یک عملیات پیچیده و با تکمیل ظرفیت فرش در مقطع کارشناسی ارشد کلید خورد و بسیاری هم خودشان را برای اولین کنکور کارشناسی ارشد فرش آماده می‌نمودند. کنکور به هر شکلی که بود برگزار شد و نتایج اعلام شد و نفرات برگزیده شناخته شدند و راهی دانشگاه‌ها شدند.

به طور رسمی اولین کارشناسان ارشد فرش در سه گرایش سر کلاس‌های درس رفتند. امیدهای زیادی داشتیم و داشتند و دارند و خواهند داشت که از پس این عناوین، کارشناس و کارشناس ارشد چه موجود عجیب و غریبی تحویل جامعه خواهد شد. آن‌هایی که امروز مثل من دانشجوی ارشد فرش هستند به خوبی می‌دانند که چه می‌گویم و از کجا می‌خواهم بگویم. از دردی که درمانش نگفتن است و گفتنش نمک روی زخم پاشیدن. بگذارید از اولین مراحل بگویم.

از این که پذیرش غیر رسمی در سال ۹۰ انجام شده بود و اولین کنکور فرش به چه شکل و در چه سطحی برگزار شد به کل فاکتور می‌گیرم چون ورود به این مبحث دیگر کمی بیات شده. اما از اولین جرقه‌هایی که امیدمان را کمی تا حدودی به یأس تبدیل کرد می‌گویم. بعد از یکی دو ماه گذشتن از ورودمان به دانشگاه و کلاس‌ها متوجه شدیم گویا در سه دانشگاهی که برای اولین بار دانشجوی ارشد فرش گرفته‌اند ناهماهنگی در ارائه سرفصل‌ها وجود دارد. وقتی پیگیر قضیه شدیم تازه کاشف به عمل آمد که دو سر فصل در حال تدریس در سه دانشگاه برای اولین بار است! دقت بفرمایید دو سرفصل در کمتر از یک سال و تنها در بین سه دانشگاه! کمی گیج شدیم که قضیه از چه قرار است از دوستان در دانشگاه‌های دیگر پرس و جو کردیم و متوجه شدیم بله سر فصل‌ها اندکی متفاوت است و دو دانشگاه به شکلی و یکی به شکلی دیگر.

سرتان را درد نیاورم مشخص شد یکی از سرفصل‌ها هنوز تایید نشده ولی دروسش ارائه و در دو دانشگاه تدریس هم شده که به یک باره دروس اضافی در تنها دو سه هفته مانده به پایان ترم حذف شدند و در یک تغییر به دروسی دیگر تبدیل شدند و گویا امتحان هم از همان دروس جدید باشد. وضعیت به حدی بغرنج شده بوده که یکی از دانشگاه‌ها امتحانات خود را در این رشته به تعویق انداخت. این ناهماهنگی مشخص نشد با تقصیر کدام شخص، نهاد و یا گروهی ایجاد شده است ولی حتی در آن دانشگاهی که سر فصل مصوب را از ابتدا ارائه نموده بود هم مشکلاتی بود نظیر این که عنوان دو گرایش آن با عنوان گرایش در سرفصل مصوب متفاوت بود. جالب این که در سرفصل مصوب تاریخ چهاردهم اسفند ۱۳۸۹ درج شده بوده است که ممهور به مهر وزارت علوم نیز بوده و در سایت رسمی وزارت نیز قابل دسترسی بوده است یعنی پس چیزی نبوده که به یک باره نازل شده باشد و مسئولین از آن بی اطلاع بوده باشند.

گاهی اوقات سعی می‌کنم به کل به برخی ضرب المثل‌های ایرانی بی اعتقاد شوم مثل این ضرب المثل که می‌گوید «سالی که نکوست از بهارش پیداست»! ناهماهنگی به این بزرگی و به این مهمی و حساسی لرزه سهمگینی بر باورم در خصوص پایه‌های وجودی اصل برنامه ریزی مدون و محکم چارچوب تعریف شده کارشناسی ارشد فرش انداخت. به نحوی که سعی نمودم در سرفصل‌ها قدری دقیق شوم. این دقت بر سوال‌های ذهنی و عمق دردم افزود.

هر سه گرایش کارشناسی ارشد فرش بلا استثنا ۳۲ واحد اصلی و تخصصی به اضافه ۴ واحد پیش نیاز یا جبرانی دارند و به هیچ وجه هم فرقی نمی‌کند شما فرش خوانده باشید یا کامپیوتر یا تربیت بدنی یا فیزیک هسته‌ای یا شیمی و یا هر چیز دیگری و یا اینکه رتبه یک کنکور باشید یا آخرین نفر. به هر حال این ۴ واحد پیش نیاز اجباری ببخشید جبرانی را باید بگذرانید. در یک گرایش هم که سنگ تمام گذاشته‌اند و ۱۰ واحد جبرانی یا پیش نیاز قرار داده‌اند. در خصوص این گرایش هم باز هیچ فرقی ندارد که شما چه رشته‌ای را در کارشناسی گذرانده‌اید یا رتبه کنکورتان چند است یا چه نمره‌ای را از آن درس اگر فرض کنیم گذرانده‌اید گرفته‌اید به هر حال باید آن را بگذرانید. همه با هم مساوی‌اند. این دروس پیش نیاز یا جبرانی نه در تعداد واحدهای گذرانده شما محاسبه می‌شوند و نه در معدل. آن گرایشی هم که ده واحد پیش نیاز دارد بنا به سرفصل که اعلام می‌دارد دانشجویان در صورت گذراندن ۲۰ واحد مجاز به اخذ واحد پایان نامه هستند عملاً حداقل بیش از ۴ ترم تحصیل در شرایط عادی است. حال حساب کنید مثلاً رتبه یک این گرایش که اجباراً ۵ ترمه شده است و در دوره روزانه هم پذیرش شده باید بنا به قواعد دانشگاه که مقرر می‌کند در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل در بیش از چهار ترم متحمل هزینه و شهریه است چه شرایط ویژه‌ای را رقم خواهد زد!

برای پیگیری موضوع به مسئولین امر مراجعه نمودیم پاسخ‌ها به شکل برنامه ریزی شده و با تفکر قبلی نیست. گویا خودشان به تازگی با این سوالات روبرو شده‌اند. به هر حال چند پاسخ در این بین قابل ردیابی است. یکی این که این دروس لازم هستند. یا رشته شما بین رشته‌ای است. یا چند واحد اضافی به نفع خودتان است چرا سر یکی دو واحد چانه می‌زنید! و ... . بله هرچند پاسخ‌ها می‌تواند منطقی باشد اما سوال اصلی اینجاست که باید در پاسخ به این دست سوالات به آن‌ها اشاره شود و نمی‌شود یعنی بر چه مبنا و اصولی این دروس تعریف شده‌اند و بر چه مبنایی برخی پیش نیاز و جبرانی برای همه و برخی اصلی و تخصصی است. اگر توضیح بر اساس تعریف اولیه سرفصل و منطق آن باشد شاید خیلی از مشکلات رفع شود ولی اینجاست که شائبه ایجاد می‌شود که اصلاً برنامه ریزی خاص و کارشناسانه‌ای پشت این سرفصل نباشد که در این موقع پاسخی درخور وجود ندارد.

صحبتم به درازا می‌کشد اگر بخواهم به تمام آنچه باید باشد و نیست و نباید باشد و هست اشاره کنم اما تیتر وار برخی مشکلات این سرفصل را بگویم و برخی دیگر هم که به ذهن من نمی‌رسد را شما به بنده بگویید. و اگر کلاً اشتباه می‌کنم بسیار خوشحال و خرسند می‌شوم که مرا از این جهل خارج نمایید که هدف اصلی این نوشتار چیزی جز این نیست.

در سرفصل برای هر سه گرایش دو درس زبان تخصصی و روش تحقیق به عنوان درس پیش نیاز گنجانده شده است. استنباط بنده این است که یعنی دانشجوی کارشناسی ارشد فرش باید در این دو درس تسلط داشته باشد که مشخصاً ندارد و با گذراندن دو درس دو واحدی و گرفتن نمره قبولی شرایطش مساعد خواهد شد. این در حالی است که دو درس زبان تخصصی و زبان عمومی در کارشناسی وجود داشت یا درس پژوهش در فرش که همان روش تحقیق باشد در کارشناسی بود که نمره آن‌ها می‌تواند ملاک نسبی در این زمینه باشد اما چگونه بر مسئولین این امر اثبات شده است که اولاً دانشجویان در این دو درس توانایی لازم را ندارند و ثانیاً با گذراندن این چهار واحد توانایی را کسب می‌نمایند و ثالثاً همه هم مشابه هم هستند جای بسی تعجب و تحیر دارد. مثلاً فرض بر این می‌بود که اگر از این دو عنوان درس نمره‌ای کمتر از X گرفته‌اند در کارشناسی یا رتبه‌شان و یا درصد فلان درسشان در کنکور کمتر از مقداری معین باشد باید این دروس را بگذرانند و اگر بالاتر بودند خیر. اما اینگونه نیست و به اجبار همگی شرایط مساعدی در آن دروس ندارند و باید بگذرانند تا شرایط مساعدی پیدا کنند.

گذشته از این برخی دروس که در دوره کارشناسی وجود داشتند و علیرغم اینکه اساتید هم اذعان دارند مطالبی افزون بر آن برای گفتن به دلیل فقر منابع معتبر ندارند در بین دروس اصلی گنجانده شده است. که باید بیاییم و بمانیم و بگذرانیم به کدامین دلیل نمی‌دانیم. به عنوان مثال درسی تحت عنوان سیر تحول تاریخی فرش که همان تاریخ فرش است به شکل گسترده‌تری در دوره کارشناسی تحت دو عنوان تاریخ فرش ایران و جهان وجود داشته ولی در ارشد نیز مجدداً تحت عنوان درس اصلی ارائه می‌شود. یا درس دیگری به عنوان زیبایی شناسی فرش در کارشناسی وجود داشته مجدداً در ارشد تکرار می‌شود و این در حالی است که لزوم وجود برخی دروس تخصصی برای دانشجویان بیشتر حس می‌شود. این موارد وجود دارند و به نظر حقیر جای کار و اصلاح زیادی دارند و می‌طلبد که مسئولین فکری به حال ان بکنند.

به هر ترتیب کارشناسی ارشد فرش در دوره گذار و آزمون و آزمایش است. و عده‌ای از جوانان در این آزمون به بهانه تحصیل مورد آزمایش قرار می‌گیرند. اما امیدواریم پس از این دوره مسائل و مشکلات و ناهماهنگی‌ها با همت و دقت و وظیفه سنجی مسئولین امر مرتفع شود. بیستم بهمن ماه دومین کنکور کارشناسی ارشد فرش برگزار می‌گردد. عده زیادی از جوانان علاقمندانه برای این کنکور مطالعه داشته‌اند و دارند تا انشاالله در این رقابت پیروز شوند که شانس ورود به مرحله و مقطعی بالاتر در تحصیل علم و دانش و هنر و مهارت فرش داشته باشند تا چرخ‌های علمی فرش، این هنر و صنعت گرانمایه ایرانیان را دگرباره به دست توانمند خویش به حرکت درآورند و طلوعی دیگر از هنر و صناعت ایرانیان را به رخ جهانیان بکشانند. برای همه این عزیزان آرزوی موفقیت و توفیــــق دارم و از احوالات ما که به این سوی جوی جهیده‌ایم می‌گویم حال همگی ما خوب است ...

سیدمحمدمهدی میرزاامینی