دیابت و آسیب‌های ‌جنین

شیوع دیابت روز به روز بیشتر می‌شود و اکنون تعداد خانم‌های بارداری که دچار دیابت هستند، چند برابر گذشته شده است. بجز شایع شدن چاقی و به دنبال آن دیابت در بین خانم‌ها که در افزایش …

شیوع دیابت روز به روز بیشتر می‌شود و اکنون تعداد خانم‌های بارداری که دچار دیابت هستند، چند برابر گذشته شده است. بجز شایع شدن چاقی و به دنبال آن دیابت در بین خانم‌ها که در افزایش شیوع دیابت در بارداری تاثیر دارد، افزایش سن ازدواج و موارد بارداری در سنین بالاتر از ۳۵ سال نیز بر این عوامل افزوده شده و درصد بالایی از حاملگی‌ها اکنون با مشکل دیابت همراه شده‌اند. ‌اما دیابت چه تاثیری بر روند حاملگی دارد. مهم‌ترین مشکل، زمانی پدید می‌آید که مادر باردار از وجود دیابت خودش مطلع نباشد و زمانی که جنین تازه تشکیل شده است و روزهای اول زندگی جنینی را می‌گذراند، در معرض قند بالا قرار گیرد.

احتمال وقوع ناهنجاری‌های مادرزادی در چنین جنین‌هایی چند برابر جنین‌های معمولی است و این احتمال به بیشتر از ۱۰ درصد می‌رسد. واضح است که راه مقابله با چنین مشکلی این است که خانم‌ها زمانی که تصمیم به باردار شدن می‌گیرند یا حتی زمانی که از راه‌های خیلی قطعی برای جلوگیری از بارداری استفاده نمی‌کنند، سالانه قند خونشان را کنترل کنند و در صورتی که قند خون ناشتای آنها بالاتر از۱۰۰ بود، بدانند که در معرض دیابت هستند و البته در مقادیر بالاتر از ۱۲۶ با تشخیص دیابت تحت درمان قرار گیرند. به این ترتیب می‌توان از ابتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی به میزان زیادی پیشگیری کرد. این تمهیدات بخصوص در خانم‌هایی که احتمال ابتلای به دیابت در آنان بیشتر بوده مهم‌تر است. ‌خانم‌هایی که اضافه وزن دارند، خانم‌هایی که سابقه زایمان نوزادانی با وزن بالاتر از ۴ کیلوگرم دارند، افرادی که در بستگان نزدیکشان دیابت نوع ۲ وجود دارد و آنان که سابقه دیابت در زمان بارداری دارند در زمره این خانم‌های پر خطر هستند و باید با جدیت بیشتری احتمال وجود دیابت را در نظر داشت.

گاهی مادر باردار در ابتدای بارداری قند خون طبیعی دارد، ولی در اواسط بارداری به دلیل تغییراتی که حاملگی روی فیزیولوژی مادر ایجاد می‌کند دچار افزایش قند خون می‌شود. البته باید دانست که در دوران بارداری حتی قند ناشتای معادل ۹۵ نیز بالاتر از طبیعی تلقی می‌شود. در صورتی که تشخیص دیابت بارداری برای مادر داده شود، ابتدا باید با رژیم مناسب که حاوی نشاسته و قند کم است در کنار ورزش منظم مورد درمان قرار گیرد ومادر باردار با دستگاه سنجش قند روزانه چند نوبت قند خون خود را بررسی کند. در صورتی که با این تمهیدات قند خون کنترل نشد داروهایی که مهم‌ترین آنها انسولین است، باید شروع شود تا سطح قند خون ناشتا در حد کمتر از ۹۵ و قند خون بعد از غذا کمتر از ۱۲۰ حفظ شود. ‌ در این صورت می‌توان امیدوار بود که عوارض دیابت بارداری که شامل بزرگ شدن جنین و خطر گیر کردن در کانال زایمان است به حداقل برسد.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی