فوت کوزه گری روزنامه نگاری

نگاهی به کتاب «روزنامه نگاری در عمل»

هرکاری فوت کوزه‌گری خاص خود را دارد که نوآموزان آن کار عطش دانستن آن را دارند. اگر چه به واقع نمی‌توان ظرایف یک کار حرفه‌ای را به تمامی در یک کتاب گنجاند اما گاهی، بعضی کتابها می‌کوشند تا در حد توان این ظرایف را به مخاطب آموزش دهند. در زمینه تئوری و دانش یک حرفه این اقدام چندان دشوار نیست اما اگر کسی بخواهد ظرایف عملی یک حرفه را از طریق کتاب منتقل کند مسلما باید تجربه‌ای بیشتر و توانی مضاعف داشته باشد.الن سیسونز در کتاب «روزنامه‌نگاری در عمل» به هر دو جنبه عملی و تئوری روزنامه‌نگاری پرداخته و با مثال‌هایی که از تجربیات شخصی خود ارائه داده، مسائل عنوان شده را برای مخاطب ملموس‌تر و قابل فهم‌تر کرده است.

در این کتاب که در عمل سال ۸۹ با ترجمه محمد تقی‌زاده مطلق از سوی انتشارات همشهری به بازار کتاب‌ ایران عرضه شد ۱۲ فصل تدوین شده است، مباحثی چون روزنامه‌نگار، خبرچیست؟، شیوه ارائه خبر، تنظیم ساختار خبر،خبرنویسی برای پخش از رادیو و تلویزیون، روزنامه‌نگاری‌آنلاین،مصاحبه اثربخش، یافتن خبر، تهیه خبر از دولت محلی، تهیه خبر از دادگاه‌ها، هزارتوی اخلاقیات، شیوه‌نامه فعالیت سردبیران آمده است.

به نوشته مولف، کتاب «روزنامه‌نگاری در عمل؛چگونه خبر بنویسیم» روزنامه‌نگار نوآموز را با مهارت‌های مورد نیاز برای تبدیل شدن به یک روزنامه‌نگار آشنا می‌کند.

همانگونه که پیش از این اشاره شد یکی از محسنات این اثر مثال‌هایی است که در سراسر کتاب آمده است. اگر چه این مثال‌ها مربوط به کشوری با فضای فکری و خبری خاص خود است که با فضای کار روزنامه‌نگاری در ایران تفاوت دارد،اما کلیت آموزه‌ها یکی‌است و مسلما تجربیات ذکر شده در این نمونه‌ها می‌تواند به کار هر روزنامه‌نگاری کمک کند. علاوه بر این، ذکر این مثال‌ها که بیشتر خاطره گون هستند باعث خوش خوانی و جذابیت کتاب شده است.مولف کتاب سعی کرده است ضمن بهره‌گیری از برخی کتاب‌ها و مطالب پیشینیان در این زمینه‌،با مصاحبه با برخی از روزنامه‌نگاران موفق حوزه‌های مختلف، دیدگاه‌های ‌آنها در زمینه کار خبری و ژورنالیستی را در کتاب و لابه‌لای مثال‌ها بیاورد.

سیسونز درباره کتاب خود می‌نویسد: «من با این کتاب در قالب اثری که به درد خبرنگاران می‌خورد، برخورد کردم. صرف‌نظر از اینکه آنها دوست داشته باشند با چه رسانه یا رسانه‌هایی کار کنند. قصد آن بود که خواندن و درک آن آسان باشد. فصل‌های کتاب مستقل هستند و می‌توان آنها را از هم جدا خواند. بنابراین خوانندگان می‌توانند از هر جایی‌ که خواستند خواندن را شروع کنند. این کتاب از مصاحبه با ده‌ها روزنامه‌نگار شاغل به کار بهره گرفته است. بسیاری از این افراد همکاران سابق من هستند که سخاوتمندانه وقت خود را در اختیار من قرار دادند و من با پررویی تمام بهترین عبارات و ایده‌ها را از آنها ربودم. از آنها از صمیم قلب سپاسگزارم.»

این کتاب ۳۴۶ صفحه‌ای بیشتر به درد کسانی می‌خورد که در حرفه روزنامه‌نگاری یا دانش تئوریک خوبی دارند ولی فاقد تجربه لازم در تحریریه‌های حرفه‌ای هستند یا اینکه سال‌ها در نشریات مختلف کار کرده اما از تئوری روزنامه‌نگاری چیز چندانی نمی‌دانند.

کتاب در ۱۱ فصل تهیه و تنظیم شده است. فصل یک آن به «روزنامه‌نگار» اختصاص دارد. نویسنده یک روزنامه‌نگار خوب را مردم آمیز، پرسشگر، پیگیر در تعیین صحت و سقم اخبار، شجاع، اخلاق‌گرا و... می‌داند و معتقد است یک روزنامه‌نگار بدون پشت کار هرگز نخواهد توانست به چیزی جز ماجراهای پیش پا افتاده دست یابد.

یکی از خاطرات درج شده در کتاب، چنین است: «هنگامی که دوره کارآموزی را می‌گذراندم، ماجرای خبرنگار جوانی را شنیدم که در روزنامه‌ای کار می‌کرد. او پس از استراحت ناهار به اداره‌اش بازگشت و دید که هیجان زیادی در اداره روزنامه موج می‌زد. به او گفتند دزدان به بانکی که بسیار نزدیک روزنامه است حمله کردند و آنها مشغول تلفن زدن به این و آن هستند تا از ماجرا اطلاع بیشتری کسب کنند.

کارآموز به آنها گفت که ماجرای سرقت بانک را می‌داند زیرا هنگامی که این ماجرا روی داده وی در بانک بوده است. هنگامی که از او پرسیدند چرا فورا ماجرارا به روزنامه اطلاع نداده گفت که فکر نمی‌کرده این ماجرا مهم باشد. عجیب نیست که او پس از این ماجرا از روزنامه اخراج شد. او به اشتباه فکر می‌کرد چون حوزه کارش اقتصاد است دیگر حوزه‌های خبری نظیر حوادث از اهمیت برخوردار نیستند...» یکی از نکات مثبت این کتاب این است که اصطلاح‌نامه‌ای چند صفحه‌ای از رایج‌ترین مفاهیم و واژگان مرتبط با روزنامه‌نگاری که از ابتکارات ناشر و مترجم است نیز در انتهای کتاب آمده است. این اصطلاح‌نامه معادل فارسی برخی از مهم‌ترین واژگان عرصه مطبوعات و روزنامه‌نگاری را با توضیحات مختصر و مفید برای خواننده فارسی زبان کاربردی کرده است.

کتاب «روزنامه‌نگاری در عمل؛ چگونه خبر بنویسیم» نوشته هلن سیسونز و با ترجمه محمد تقی‌زاده مطلق که از سوی انتشارات همشهری به بازار کتاب عرضه شد، در نمایشگاه مطبوعات ۹۰ عنوان بهترین ترجمه سال در حوزه مطبوعات را از‌ آن مترجم و ناشر کرد.

سیامک دشت‌آرا