ازدواج موقت

ازدواج قانونی بهترین روش برای هدایت غرایز ذاتی و فطری در انسان می باشد که با توجه به مسئولیت و محدودیت دائمی که ازدواج دائمی برای زوجین ایجاد می نماید و با عنایت به اینکه در وضعیت فعلی به دلیل طولانی شدن دوران تحصیلات و مشکلات ناشی از افزایش جمعیت , رکود اقتصادی و بی کاری حاصل از آن سن ازدواج بالا رفته است و کمتر جوانی قادر است در حساسترین دوران فعالیت غریزه جنسی و بحرانی ترین دوره غرور جنسی , دست به ازدواج دائمی بزنند و در پاره ای از زمانها , مکانها و شرایط مختلف برای برخی ازدواج دائمی میسر نبوده و غیر ممکن می نماید

غریزه جنسی یکی از نیرومندترین و در عین حال اصیل ترین غرایزی است که در صورت عدم کنترل ، قادر است تمام غرایز دیگر انسانی را تحت الشعاع خویش قرار داده و کمالات انسانی را تا مرحله حزین حیوانی نزول دهد.این حقیقت قابل انکار نیست که غرایز جنسی را نمی توان معدوم ساخت و در صورت فرض بر توانایی از بین بردن غرایز طبیعی و اضمحلال قوای جنسی این عمل را بایستی به عنوان مبارزه علنی با قانون خلقت و آفرینش تلقی نمود و نفس قبول وجود غرایز طبیعی در انسان و اینکه هدایت بشر به سوی کمالات انسانی از اهداف خلقت احدی می باشد وا می دارد تا غرایز طبیعی کنترل گردیده و به صورت صحیحی به تحریکات و عکس العمل های آن پاسخ گفته شود تا اشباع آن متوجه طرق انحرافی نشده و در مسیر درست عقلانی به دور از آسیبهای جنسی و روابط نا مشروع قرار گیرد .

ازدواج قانونی بهترین روش برای هدایت غرایز ذاتی و فطری در انسان می باشد که با توجه به مسئولیت و محدودیت دائمی که ازدواج دائمی برای زوجین ایجاد می نماید و با عنایت به اینکه در وضعیت فعلی به دلیل طولانی شدن دوران تحصیلات و مشکلات ناشی از افزایش جمعیت ، رکود اقتصادی و بی کاری حاصل از آن سن ازدواج بالا رفته است و کمتر جوانی قادر است در حساسترین دوران فعالیت غریزه جنسی و بحرانی ترین دوره غرور جنسی ، دست به ازدواج دائمی بزنند و در پاره ای از زمانها ، مکانها و شرایط مختلف برای برخی ازدواج دائمی میسر نبوده و غیر ممکن می نماید مانند زندگی های موقت و طولانی در خارج از وطن برای نظامیان ، دانشجویان ، طلاب ، بازرگانان و کارمندان در مأموریتهای طولانی و بیشتر جوانانی که تا زمان یافتن شغلی مناسب قادر به ازدواج دائمی نمی باشند نوعی زناشوئی موقت در اسلام به نام متعه توصیه گردیده است چنانکه در آیه سوره ۲۴ سوره نساء صراحتاً بدان اشاره شده و مرویست امام محمد باقر (ع) در پاسخ به سوال عبدالله ابن عمیر در مورد متعه فرمودند:« خداوند آن را در قرآن و بر زبان پیامبرش حلال کرده است و آن تا روز قیامت حلال می باشد »(۱) سوالی که ممکن است برای برخی پیش آید اینست که فلسفه ازدواج موقت چیست؟ بـررسـی و مـطالعه ای دقیق در اطراف مسائل حقوقی اسلام ، این حقیقت را روشن می سازد که قوانین اسلام بر پایه نیازمندیهای انسان در تمام شوون مختلف زندگی وضع شده است و تناسب مستقیم با احتیاجات بشر دارد.احـکـام درخشان اسلام در عین اصالت و درستی، جوابگوی خواسته های طبیعی و فطری بشردر ادوار زندگی است . امـا چـون ازدواج دائم در عـیـن حال که در جلوگیری ازآلودگیها و نگهداری عفت انسان نقش موثری به عهده دارد در تمام شرایط نمی تواندپاسخگوی تمایلات جنسی انسان باشد .از ایـن رو در اسلام قانون ازدواج موقت تشریع شده است تا با استفاده از آن به خواسته های جنسی در تمام شرایط پاسخ مثبت داده شود .

عبداللّه بن مسعود می گوید : در یکی از جنگها هـمـراه پیغمبر (ص ) بودیم و چون زنان همراه ما نبودند و از جهت غریزه جنسی در فشار بودیم از آن گـرامی پرسیدیم آیا برای ما جایز است کاری کنیم که غریزه جنسی در وجود ما به کلی از بین برود ؟آن حضرت ما را از این کار بازداشت و اجـازه داد کـه ازدواج موقت کنیم وآیه یا ایها الذین آمنوا لا تحرموا طیبات ما احل اللّه لـکـم و لا تـعـتـدواان اللّه لا یـحـب المعتدین یعنی : ای گرویدگان به اسلام کارهای پـاکـیـزه ای کـه خـدا بـرای شـمـا حـلال کـرده بـر خـودحـرام نـکـنید و تجاوز ننمایید که خدا تجاوزکنندگان را دوست نمی دارد . متأسفانه در طول تاریخ این سنت نبوی چندان جدی گرفته نشده و عدم لحاظ آن انحرافات و آلودگی های خفیه ای را در زندگی اجتمائی سبب ساز گردیده است چنانچه امیر مومنان علی (ع) کراراً می فرمودند : « اگر عمر بن الخطاب از ازدواج موقت موقت نهی نمی کرد هیچکس جز افراد فاسد آلوده به زنا نمی شدند »(۲) با نگاهی به شیوه زندگی و قوانین کشورهای غربی چنین به نظر می رسد که جوانان این گونه از کشورها که در سالهای بلوغ و بحرانی فعالیتهای جنسی قرار دارند و در عین حال شرایطی که ذکر گردید آنها را نیز شامل می گردد دو راه در پیش روی خود دارند یکی اینکه به کلیسا بروند و در آن کشیش یا راهبه شوند و با ریاضت ، رهبانیت و خوردن داروهای بخصوص با غرایز جنسی خود مبارزه کنند و یا با آزادی عمل پذیرفته شده در غرب تحت عنوان آزادی جنسی بین دختر و پسر و نیز همجنس بازی همراهی نموده و غرایز شهوانی خویش را از این طریق ارضاء و اشباع نمایند .

ولی اسلام نه مبارزه با غرایز جنسی را می پذیرد و نه به هرج و مرج و فساد بشر رضا می دهد و از آنجائیکه اسلام دین اعتدال و میانه روی بوده و افراط و تفریط را در هیچیک از اشکال آن نمی تابد لذا ازدواج موقت را به عنوان یکی از سنتهای نیکو و بازدارنده قرار داده تا جوانان را از انحراف و فساد بازداشته و جسم و روحشان را آرامش بخشد و از این طریق جوان بتواند با آسودگی خاطر دوران تحصیلی خود را با موفقیت به پایان برساند. این سنت حسنه اسلام از دوران رنسانس به بعد مورد توجه غربیان نیز قرار گرفته و توانسته است توجه بیشتر دانشمندان و اندیشمندان غربی را به سوی خود جلب کند چنانکه برتراند راسل فیلسوف شهیر انگلیسی ،ازدواج موقت را تحت عنوان « زناشوئی آزمایشی »(۳) و « زناشویی دوستانه » معرفی کرده و شرایطی را که برای آن شمرده است با ویژگی های متعه در اسلام مشابهت های عدیده ای دارد آنجائیکه می گوید : « اینگونه از جوانان باید قادر باشند در یک زناشویی جدید وارد شوند که با زناشوئی های معمولی از سه جهت تفاوت دارد ، نخست اینکه طرفین قصد بچه دار شدن نداشته باشند ، از این رو باید بهترین طرق پیشگیری از بارداری را به آنها بیاموزند ، دیگر اینکه جدایی آنها به آسانی صورت پذیرفته و سوم اینکه پس از طلاق ، زن هیچگونه حق نفقه نداشته باشد ». راسل بعد از ذکر این پیشنهاد می گوید : « من تصور می کنم اگر چنین امری به تصویب قانونی برسد گروه کثیری از جوانان از جمله دانشجویان دانشگاهها تن به ازدواج موقت بدهند و در یک زندگی مشترک موقتی پای بگذارند ، زندگی که متضمن آزادی است و رها از بسیاری از نابسامانی ها و روابط جنسی پر هرج و مرج فعلی می باشد»(۴). چنانچه گفته شد طرح پیشنهادی راسل شباهتهای زیادی با سنت متعه دارد سنتی که یکی از علمای اهل تسنن وجود آن را یکی از افتخارات مکتب تشیع می شمرد ولی متأسفانه چنانچه در مطلع سخن نیز یادآوری گردید این سنت در طول زمانهای مختلف مورد کم لطفی و بی توجهی و گاه مورد تعرض و مخالفت برخی ناآگاهان به امور فقهی و دینی قرار گرفته است چنانچه برخی بدون توجه به محتوا ، نفس عمل و حکمتهای خفی در ورای آن به اظهار نظرهای مختلف پرداخته و فهم ها و استنباط های گوناگونی را در جامعه برانگیخته اند. متاسفانه عده ای تمامی جوانب مسئله را درنظر نمی گیرند و بدون توجه به مصالح امت اسلامی راضی می شوند تا جوانان در گناه و بی عفتیها فرو روند اما اجازه نمی دهند که از قانون عـالـی ازدواج مـوقـت اسـتـفاده کنند به یقین قضاوتهای بیجاو ایرادهایی هم که کرده اند از آنجا سـرچـشـمه می گیرد که این مساله مهم ( ازدواج موقت ) را از دیدگاه مذهب مطالعه ننموده و آنچنانکه باید و شاید از نظر حقوق واجتماعی آنرا ارزیابی نکرده اند .

وحید کاظم زاده

---