تفاوت های خبرنویسی در رسانه های جمعی

بخش خبریِ رسانه های جمعی از پرطرفدارترین بخشهای مطبوعات و برنامه های رادیو و تلویزیون است به شرط آن که ویژگیهای تنظیم و تدوین اخبار در این رسانه ها رعایت شود خبرگزاریها نیز از این قاعده مسنثنی نیستند

بخش خبریِ رسانه‌های جمعی از پرطرفدارترین بخشهای مطبوعات و برنامه های رادیو و تلویزیون است به شرط آن که ویژگیهای تنظیم و تدوین اخبار در این رسانه ها رعایت شود. خبرگزاریها نیز از این قاعده مسنثنی نیستند.

این وسیلهٔ ارتباطی نیز برای جذب مشتری و افزایش آبونمان (اشتراک) باید در ارسال اخبار شرایط و ویژگی هایی را رعایت کند تا دریافت کنندگان اخبار را راضی و اقناع سازد.

به همین دلیل باید ویژگیهای رسانه های جمعی را شناخت و در واقع امتیازات و محدودیتهای آنها را مد نظر قرار داد تا با توجه به آنها، به تنظیم مناسب خبر برای هر یک از رسانه های جمعی دست یافت.

● رسانه ها نوشتاری (مطبوعات)

آن دسته از رسانه های همگانی که برای پخش و انتشار اخبار، اطلاعات، آگاهیها و ایجاد ارتباط میان مردم و انتقال ارزشها از زبان و بیان مکتوب استفاده می کنند، رسانه های نوشتاری (مطبوعات) نام می گیرند که در عین حالی که دارای امتیازات و امکاناتی هستند، محدودیتهای نیز شامل آنها می شود.

▪ امتیازات یا ویژگیها

- رسانهٔ نوشتاری ویژة نخبگان است، به دلیل آن که مخاطب آن باید سواد داشته باشد؛

- رسانه های نوشتاری درمقایسه با رادیو وتلویزیون از ابزار و امکانات قابل دسترس تر برای تولید و انتشار خبر – در شکل ابتدایی آن – استفاده می کنند و در نتیجه هر پیام می تواند به شیوه های گوناگون – که رایج ترین آن تکثیر است- چاپ و در تیراژ بالا منتشر شود، لذا تنوع مطبوعات همواره بیشتر از تنوع دیگر انواع رسانه ها ست؛

- برای ایجاد سیستم و دستگاه فرستنده و گیرنده رادیو و تلویزیون امکانات فنّی متعدد و نسبتاً پیچیده ای مورد نیاز است که هزینه های هنگفت را دربر دارند وهمچنین در اکثر جوامع موانع قانونی و سیاسی در راه ایجاد و تأسیس این گونه رسانه ها وجود دارد. لذا در عمل، رسانة نوشتاری بیشتر از دو رسانه دیگر نقش مردمی کسب می کند و در شکل و محتوا تنوع بیشتری نسبت به سایر رسانه ها دارد؛

- ویژگی مکتوب بودن رسانه های نوشتاری، آنها را به عنوان سند جلوه گر می کند و به مخاطبان فرصت انتخاب می دهد وآنان را در زمان محدود نمی کند.

▪ محدویتها

- در رسانه های نوشتاری، خبرها همواره به طور کامل انتشار نمی یابند، و این امر به دلیل کمبود وقت نیز صفحه های محدود و معدود است، هر چند که برخی از مطبوعات بالاترین تعداد صفحه ها را دارا باشند؛

- رسانه های نوشتاری از مشکل زمانی رنج می برند، این رسانه ها عمر کوتاهی دارند که به ۲۴ ساعت هم نمی رسد (روزنامه ها) و از سوی دیگر مدت زمان لازم برای تولید یک روزنامه از ۵ تا ۸ ساعت است، به همین دلیل امکان بهره گیری از تمام رویدادها را ندارند؛

- محدودیت مکانی، یعنی مشکل توزیع همزمان در همه نفاط یک کشور یا حتی یک شهر بزرگ نیز شامل آنها می شود.

● رسانه ها ی گفتاری (رادیو، کاست و صفحه)

رسانه های گفتاری (شنیداری) آن دسته از وسایل ارتباط جمعی اند که مهمترین عنصر ارتباطی آنها صوت، بیان و کلام است. زبان مکتوب یا تصویری در این گونه رسان ها جایی ندارد.

▪ امتیازات یا ویژگیها

- سریع ترین وفراگیر ترین وسیلة ارتباطی هستند؛

- کاربرد سیاسی رادیو ونمایش قدرت به وسیله آن یکی از مهمترین ویژ گیهای این رسانه درجامعه است؛

- نقش رادیو درمبارزه با بی سوادی با پخش برنامه های ویژه برای سواد آموزی وآموزش بزرگسالان تردید ناپذیر است. در واقع می توان گفت رادیو کاربرد آموزشی دارد؛

- نداشتن محدویت زمانی و مکانی یعنی پخش ۲۴ ساعتة برنامه های گوناگون وهمچنین رساندن صوت به تمام جهان؛

- پیشرفت فرستنده ها واستفاده از ماهواره این وسیلة ارتباطی را به وسیله ای بدون مرز تبدیل کرده است؛

- ارزانی بهای گیرندهٔ رادیو، امکان خرید ومصرف بیشتر آن را فراهم کرده است؛

- به زبانها و لهجه های مختلف برنامه پخش می کند؛

- نیاز به توجه و خواندن همچون مطبوعات وتلویزیون را ندارد. درحین هر کاری می توان به آن گوش داد و ازآن استفاده کرد؛

- رادیو های ترانزیستوری، حمل و نقل این وسیله را آسان کرده است.

▪ محدویتها

- به دلیل فرّار بودن مطالب نمی توان آن را به عقب برگرداند یا دوباره گوش کرد؛

- نمی تواند به عنوان سند باقی بماند (مگر درصورت ضبط که برای همگان میسّر نیست)؛

- به خاطر فرّار بودن کلام، ایجاد ارتباط دشوار است ونیاز به صوت گیرا دارد که بتواند شنونده را مجذوب کند ومطمئن باشد که شنونده به برنامه ها توجه دارد.

● رسانه های تصویری (تلویزیون، سینما، ویدئو)

رسانه های تصویری برای انتقال اخبار و آگاهیها از پخش تصویر و صوت توأمان استفاده می کنند. تلویزیون نشانة کامل وبرجستة تصویر به عنوان یک وسیله ارتباط جمعی است.

▪ امتیازات یا ویژگیها

- تلویزیون کاملترین وسیلة ارتباطی از نظر برخورد با حواس پنجگانه انسان است؛

- همزمان می تواند از بیان تصویری، نوشتاری وگفتاری بهره بگیرد؛

- تلویزیون حتی با گرفتن محتوا و پیام همچنان می تواند به عنوان یک وسیلة ارتباطی قوی باقی بماند. به بیان دیگر آنچه تلویزیون را از دیگر وسایل ارتباط جمعی متمایز می کند، محتوای آن نیست، بلکه مکانیسم وعملکرد آن به عنوان یک وسیلة تصویری است؛

- استفاده از تلویزیون به عنوان یک وسیله آموزشی؛

- تلویزیون به دلیل قدرت ایجاد انگیزه وتحرک، دارای قوة جذب استثنایی و فوق العادة مخاطب است؛

- قدرت تحریک و تهییج احساسات وایجاد ارتباط سریعتر با بهره گیری از تصویر وصوت توأمان – که رنگ نیز به این قدرت می افزاید – یک امتیاز دیگر تلویزیون است؛

- فراگیری با توجه به توسعة فنی و تکنولوژیک ماهواره ها.

▪ محدویت ها

- امکان استفاده در هر زمان از تلویزیون وجود ندارد؛

- مخاطب به کار دیگری نمی تواند بپردازد و باید همة حواس خود را متوجه تلویزیون کند تا از آن بهره گیرد؛

- مطالبی که در تلویزیون بیان می شوند، فرّار هستند؛

- عدم امکان حمل ونقل آسان برخلاف سهولتی که در کار حمل ونقل رادیو ومطبوعات وجود دارد؛

- از بُعد فرهنگی یک برنامه تلویزیونی به طور یکسان از سوی مخاطبان دریافت نمی شود.

● خبر گزاریها

خبرگزاری یک سازمان خبری – مطبوعاتی است که وظیفه و مأموریت آن جست وجو، تحقیق، جمع آوری و تنظیم اطلاعات و پیامهایی است که ضرورتاً باید آنها را در مرکزی انباشت نماید و سپس این اخبار را به مشتریان خود (روزنامه ها؛رادیوها و تلویزیونها؛مراکز اقتصادی، سیاسی، سفارتخانه ها و... ) ارسال کند.

▪ امتیازات یا ویژگیها

- سرعت عمل؛

- وابستگی رادیو و تلویزیون و مطبوعات به خبرگزاریها از لجاظ تهیة اخبار، زیرا که هیچ یک از آنها قادر نیستند به تنهایی شبکة اطلاعاتی وسیعی را در سطح جهان برای انجام کارهای خبری خود تأسیس کنند. مهمترین مانع این کار هزینه سرسام آور تأمین چنین شبکه هایی است؛

- خبرگزاریها فروشندگان عمدة اخبار و پیامهای مطبوعاتی اند؛

- خبرگزاریها سبب رشد اقتصادی و عامل صرفه جویی در سازمانها ی مطبوعاتی به شمار می روند (در ازای آبونمان که دریافت می کنند.)

▪ محدویت ها

- مخاطبان (استفاده کنندگان مستقیم) پیامهای خبرگزاری ها معدودند؛

- همه اخبار و پیامهای خبرگزاریها قابل انتشار نیستند؛

- پیامهای خبرگزاری ها عیناً به مردم عرضه نمی شوند. مطبوعات، رادیو و تلوزیون؛ اخبار، گزارشهای، پیامها و اطلاعاتی را که خبرگزاریها در اختیارشان قرار می دهند با توجه به سیاست و هدف مشخص خود به صورت یک محصول نهایی تولید و عرضه می کنند.

حسین قندی

جامعه مجازی متخصصین علوم ارتباطات