سعدی، مردی که به زبان همه سخن می‌گفت

ای گل خوش‌بوی اگر صد سال باز آید بهار / مثل من دیگر نبینی بلبل خوشگوی را... شیخ اجل در چنین روزی «به ارادت، سر بر آستان دوست نهاد» و از جهانی «چشم تماشا بست» که تا همیشه‌ها از «نفس بهاری …

ای گل خوش‌بوی اگر صد سال باز آید بهار / مثل من دیگر نبینی بلبل خوشگوی را... شیخ اجل در چنین روزی «به ارادت، سر بر آستان دوست نهاد» و از جهانی «چشم تماشا بست» که تا همیشه‌ها از «نفس بهاری و دم مسیحایی» اشعار جاودان و شگرف و سیالش «خرم است و همیشه خرم خواهد بود» ۱۸ آذر سال ۶۷۱ خورشیدی جلالی (یعنی ذی‌حجه ۶۹۱ قمری)‌

سالیانی پیشتر، مطلبی از استاد اسلامیندوشن در محافل فرهنگی و بین ایراندوستان «شوری دگر انداخت.» آن مطلب، در اصل گزارشی بود از مجموعه بناهایی که در اطراف آرامگاه شکسپیر ساخته شده است؛ یک شهر فرهنگی... اگر درست بگویم سپس استاد با مقایسه شکسپیر و فردوسی، بنای فعلی آرامگاه این ابرمرد را مثل همه مقبره‌های بزرگان این سرزمین، شایسته قدر او ندانسته بود... اگرچه قرار شد با افتتاح یک حساب، اعتباری فراهم آید تا... مثل مقبره شکسپیر، هر رخداد مهم فرهنگی ایران با نام، حضور روحانی و محوریت مجموعه فردوسی (و نه فقط بنای آرامگاه)‌ باشد... اما... تا به حال که کاری صورت داده نشده است.

سعدی هم مثل فردوسی یا حافظ یا دیگر بزرگان تاریخ بشر متاسفانه در کشورشان تا حدودی غریب مانده اند؛ باما در آرامگاه سعدی که قدم بگذارید «باغ دلگشا»یی است که محل عصرانه و ناهار یا شام خوردن مردمان اطراف یا گردشگرانی‌ است که ترجیح داده‌اند با پرداخت یک ورودی اندک، خود را از مخارج هتل و امثال ذالک معاف دارند.

درباره سعدی گفتن، همین بس که به قول بزرگی: ما در امروز و اکنونمان با زبان سعدی صحبت می‌کنیم نه این که سعدی در زمانه خودش در قرن هفتم به زبان ما سخن‌سرایی کرده باشد!

محلی که اکنون آرامگاه اوست، در گذشته، مکان زندگی شیخ اجل بوده است و برای اولین بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس‌الدین محمد صاحب‌دیوان، وزیر آباقاخان، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی شیرین‌سخن ساخته شد. بعدها سال ۱۱۸۷ ه.ق به دستور کریمخان زند، عمارتی ملوکانه بر فراز مزار شیخ بنا شد تا این که از طرف انجمن آثار ملی در سال ۱۳۳۱ ه.ش ساختمانی طراحی و بنا شد که تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی است و اکنون پذیرای چشمان تماشای ماست؛ اما در سعدیه باید یک شهر فرهنگی برپا می‌شد؛ چیزی که با شأن و موقعیت و مقام این شیخ اجل =( بزرگ‌ترین بزرگان)‌ سازگارا باشد.

علی مظاهری