خواجه زین‌العابدین علی‌بن عبدالمؤمن عبدی بیگ نویدی شیرازی

جنسیت: مرد
تخلص: عبدی
تولد و وفات: (۹۹۸ - ... ) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: مورخ و شاعر
از دبیران و شاعران دربار شاه طهماسب صفوی (۹۳۰ - ۹۴۸ ق) بود. اغلب تذکره‌نویسان …

جنسیت: مرد
تخلص: عبدی
تولد و وفات: (۹۹۸ - ... ) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: مورخ و شاعر
از دبیران و شاعران دربار شاه طهماسب صفوی (۹۳۰ - ۹۴۸ ق) بود. اغلب تذکره‌نویسان مولد وی را شیراز نوشته‌اند ، امّا صاحب تذکرۀ‌ "روز روشن" او را اصفهانی دانسته و نسبت شیرازی وی را به‌جهت کثرت اقامت او در آن شهر می‌داند. عبدی بیگ در جوانی به فراگیری ادب و علم و سیاق و ترسل پرداخت و در این رشته‌ها به‌ویژه ، ‌ سیاق و حساب به‌زودی نام‌آور و عهده‌دار منصب استیفاء شد. نویدی در سرودن مثنوی مهارت بسیار داشت و مثنوی‌های بسیاری پرداخته است. از جمله آثار وی "بوستان خیال" است که به تقلید از "بوستان" سعدی ، به‌همان وزن و به‌نام شاه طهماسب نوشته شده است. از دیگر آثار وی بنا بر گفتۀ‌ سام میرزا ، سه خمسه در جواب "خمسۀ" نظامی است. خمسۀ اول: "مظهر اسرار" ، "جام جمشیدی" ، "مجنون و لیلی" ، "هفت اختر" ، "آئین اسکندری". خمسۀ دوم: "جوهر فرد"؛ "دفتر درد" ، "فردوس‌العارفین" ، "انوار تجلی" ، "خزائن‌الملوک" یا "خزائن‌الملکوت". خمسۀ سوم: "روضهٔالصفات" ، ‌ "دوحهٔ‌الازهار" ، "جنهٔ‌الاثمار" ، "زینهٔ‌الاوراق" ، "صحیفهٔ‌الاخلاص". دکتر صفا منظومۀ "خزائن‌الملکوت" را جدا از "خزائن‌الملوک" دانسته و آن را مثنوی مذهبی متشکل از هفت بخش یا خزانه در برابر "حدیقهٔ‌الحقیقهٔ" سنائی به‌نام "سبعۀ عبدی" ذکر کرده است. سبعۀ مذکور شامل: "صحیفۀ لاریب" ، "لوح مسطور" ، "بحر مسجور" ، "منشور شاهی" ، "مروج‌الاسواق" ، "مهیج‌الاشواق" ، "نهایهٔ‌الاعجاز". عبدی بیگ کتابی در تاریخ عهد خود به‌نام "تکملهٔ‌الخبار" نیز نوشته و آن را در ۹۷۸ ق به‌ ایان رسانده است. کتاب "صریح‌الملک" ، در شرح املاک و عمارت‌ها و بناهای بقعۀ شیخ صفی‌الدین اردبیلی نیز از آثار او است.