ملك عبدالله, پادشاهی با ویژگیهای متمایز

اگرچه ملك عبدالله پادشاه جدید عربستان را نمی توان حاكمی جدید برای حكومت كردن در عربستان سعودی تلقی كرد, اما جلوس وی بر تختی كه در سایه بیماری برادرش « فهد » چندان از آن دور نبود, می تواند دوران جدیدی را در عربستان سعودی و همه منطقه رقم زند

شخصیت ملك عبدالله را باید در نوع خود بی نظیر تلقی كنیم كه علاوه بر داشتن همه خصوصیات اسلاف خود ، صراحت لهجه شدید و هوش بالای سیاسی وی ، او را از همه حاكمان سابق متمایز می كند. شاید امید به آینده ای روشن با افقهای باز را می توان از شاخص سهام در بازار بورس این كشور بیرون آورد كه با پادشاه شدن عبدالله ، سیر صعودی به خود گرفت. از سوی دیگر طبقات فقیر عربستان نیز چشم به كارهای پادشاه جدید خود بسته اند. زیرا این مناطق به خوبی به یاد می آورند فردی كه فاصله قصرهای با شكوه را با محله های دور افتاده آنها درنوردید تا به سادگی با مشقت زندگی آنها از نزدیك آشنا شود، همین پادشاه جدید است كه در زمان ولی عهدی اش بر این نكته انگشت گذاشت كه بدون از بین بردن فقر امیدی به مبارزه موفق با تروریسم وجود ندارد.

ملك عبدالله در سال ۱۹۲۴ در شهر ریاض به دنیا آمد. نخستین دانستینهای خویش در علم و سیاست را در كنار پدر خویش آموخت. مدرسه ابتدایی كه پادشاه جدید عربستان در آن درس خواند چیزی فراتر از یك « مكتبخانه » كه با روشهای اسلام سنتی اداره می شد، نبود. او می بایست در خطبه های روحانیون حاضر می شد و در حلقات درس مساجد شركت می كرد. از خصوصیات بارز وی در آن سالها علاقه شدیداش به مطالعه كردن بود. تقریباً بیشتر كتابهای اسلامی را مطالعه كرده بود و در این زمینه تلاش وافری از خود نشان می داد. یكی دیگر از خصوصیات وی دیدارهای همیشگی با مراجع دینی و روحانیون از یك طرف و دیدارهای دائم با شهروندان عادی از طرف دیگر است كه این حالت در دوران ولیعهدی وی به مراتب گسترده شد.

در سال ۱۹۶۴ از سوی ملك «فیصل» ، عبدالله به عنوان رئیس گارد ملی برگزیده شد. در آن سالها، افراد این گارد را« بدویانی » تشكیل می دادند كه اگرچه حامل صفتهای نیك بادیه همچون شجاعت و امانت بودند اما در مقایسه با تشكیلات شبه نظامی عصر خود، كاملاً عقب مانده نشان می دادند. عبدالله به محض دریافت حكم ریاست، برای بازسازی و مدرن ساختن تشكیلات این نیروها لیاقت خود را نشان داد. او مدارس و دانشكده های نظامی را بنا كرد و افراد تحت امر خود را برای فراگیری علوم جدید وارد آنها كرد. این مدارس نظامی بعدها به دانشكده های مهمی تبدیل شد كه معروفترین آن دانشكده افسری ملك خالد بود. در این میان ملك عبدالله شهركهای نظامی ساخت و افراد تحت امر خود و خانواده های آنان را در این شهركها سكنی داد.

وی در سال ۱۹۷۵ از سوی ملك خالد، با حفظ سمت به جانشینی نخست وزیر در هیأت وزیران انتخاب شد و در هنگام پادشاه شدن فهد در سال ۱۹۸۲ عبدالله ولیعهد وی شد. دوران پادشاهی فهد شرایط خاص خود را داشت كه در برابر چالشهای مهمی چون جنگ ایران و عراق ، حمله صدام به كویت ، عملیات توفان صحرا و خارج ساختن نیروهای عراقی از این امیرنشین كوچك قرار داشت. در این باره تصمیم گیریهای مهمی صورت گرفت كه ملك عبدالله یكی از مهمترین پایه های آن بود.

در بعدی دیگر شخصیت ملك عبدالله و اراده فولادین وی جایگاه خاصی به كشور عربستان سعودی در اتحادیه عرب، سازمان كنفرانس كشورهای اسلامی، اتحادیه اروپا ، ایالات متحده آمریكا و كشورهای منطقه بخشید. ملك عبدالله همچنان از مدافعان سرسخت گسترش روابط با ایران به حساب می آید و در این دوران روابط دو كشور به بهترین نقطه ممكن خود رسید. همچنین محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران با سفر به عربستان بالاترین نشان این كشور ( نشان بدر ) را به پاس تقدیر از تلاشهایش برای گسترش روابط میان دو كشور دریافت كرد. در این حال، در سالهای اخیر و با به وخامت گراییدن وضعیت جسمانی ملك فهد تقریباً بیشتر امور كشور عربستان سعودی توسط امیر عبدالله اداره می شد و در این میان و متناسب با شرایط جدید جامعه جهانی و تغییر و تحولات منطقه بعد از سقوط صدام حسین اصلاحات گسترده سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی از سوی امیر عبدالله به اجرا گذاشته شد. در این رابطه مركز گفت وگوی ملی تأسیس شد و زنان عربستان برای اولین بار مشاركت چشمگیری در آن داشتند. تعداد انگشت شمار زندانیان سیاسی كه در این كشور بودند، آزاد شدند و گردش آزاد اطلاعات و انتقاد غیر خشونت آمیز از حكومت به رسمیت شناخته شد. در این مدت مهمترین پدیده ای كه نگرانی مسؤولین عربستانی را برمی انگیخت گسترش رفتارهای تروریستی بود كه هرچند وقت یك بار با انجام عملیاتی خشونت بار تعدادی از شهروندان سعودی را به كام مرگ می فرستاد. در این زمینه تداركات دامنه داری صورت گرفت و مبارزه وسیعی علیه تروریسم آغاز شد. در همین ارتباط در فوریه ۲۰۰۵ كشور عربستان میزبان بزرگترین گردهمایی علیه تروریسم بود كه در پی آن دستورالعملهای جدیدی برای مبارزه با این پدیده شوم تهیه شد.

در ارتباط با قضیه فلسطین پیشنهاد معروف صلح ملك عبدالله در اجلاس سران كشورهای عربی كه در سال ۲۰۰۲ در بیروت برگزار شد، مطرح گردید. این پیشنهاد مطرح می كند كه چنانچه اسرائیل از همه سرزمینهای عربی و اسلامی اشغال شده خارج شود، در آن صورت، كشورهای عربی حاضر خواهند شد روابط خود را با این دولت نوظهور در منطقه برقرار و گسترش دهند. در این میان، چنانچه اسرائیل به خواستهای اعراب پاسخ مثبت دهد واكنش مثبت از سوی جهان عرب تضمین شده خواهد بود. گفتنی است كه در این كنفرانس، همه كشورهای عربی پیشنهاد امیر عبدالله را تأیید كردند. از سوی دیگر برخی تحلیلگران معتقد هستند كه دوستی نزدیك میان ملك عبدالله و جورج بوش رئیس جمهوری فعلی آمریكا موجب شد كه برای اولین بار در تاریخ معاصر، یك رئیس جمهوری از آمریكا سخن از تشكیل یك دولت مستقل فلسطینی براند و برای تحقق آن تعهداتی بسپارد.

همچنین برای كمك به انتفاضه فلسطین و خانواده های قربانیانی كه به دست نیروهای اسرائیلی كشته می شدند، پیشنهاد تشكیل صندوقی با سرمایه ۲ میلیارد دلار از سوی ملك عبدالله مطرح شد و بلافاصله مراحل عملی آن پیگیری شد. در اقدامی دیگر و در حمایت و حفاظت از هویت عربی و اسلامی «مسجد الاقصی»، تأسیس صندوقی با سرمایه ۸۰۰ میلیون دلار با پیشنهاد ملك عبدالله ارائه شد و تاكنون كمك شایانی به فلسطینیها در این راه شده است.

بدون شك اكنون با پادشاه شدن ملك عبدالله ملت عربستان امیدوار است كه اصلاحات اقتصادی و سیاسی به شكل مؤثر و مثبت شتاب گیرد و آن بخش از جامعه عربستان كه در سالیان گذشته قربانی محرومیتهای مختلف بوده اند از این نارساییها خلاص شوند. از سوی دیگر این اراده در پادشاه جدید شكل گرفته است كه بطوراساسی با پدیده فقر مبارزه نماید و بطور جدی مایل است دیگر شاهزادگان عربستان سعودی را تشویق كند در این راه سرمایه گذاری كنند. بیشتر تحلیل گران معتقد هستند كه ملك عبدالله تنها كسی است كه می تواند از عهده این كار برآید.

حسن هاشمیان