آیت الله سید احمد خمینی در نگاه دیگران

حاج احمد آقا نظر خودش را در مقام رابط امام و امت و مسؤولین هیچ دخالتی نمی داد و این از دو جهت نمود خوبی داشت یکی اینکه ایشان در ملاقات دادن به مسؤولین و امت, علیرغم شایعاتی که از دوستان و دشمنان وجود داشت هیچ فرقی قائل نمی شد و تا حد امکان تمام مسؤولین را از هر گروه و حزبی که بودند, در تماس با امام قرار می داد حتی اگر افراد و گروههای مخالف هم از امام ملاقات می خواستند در صورت عدم وجود مشکل امنیتی به آنها کمک می کرد تا با امام دیدار کنند »

«در شرایط بحرانی سالهای ۶۶ و ۶۷ یکبار خدمت حضرت امام رسیدم و به امام عرض کردم ما نمی‌خواهیم به طور حضوری برای شما زحمت ایجاد کنیم. وقتی می‌خواهیم مطالبی را به طور شفاهی به شما برسانیم چگونه عمل کنیم که تکلیف از ما ساقط شود. امام در جواب گفتند اگر می‌خواهید پیام شفاهی به من برسانید به احمد بگویید چون او هم حرف شما را خوب می‌فهمد و هم مطالب را خوب و سالم می‌رساند. هر حرفی را به احمد زدید بدانید که به من گفته‌اید. اگر نامه داشتید و خواستید همان روز به من برسد فقط به احمد بدهید اگر خواستید روز بعد به من برسد به هر کدام از اعضای دفتر که بدهید به من می‌رسانند. باز در اینجا تکیه کلام امام به فرزند گرامی خود بود.» «پس از پیروزی انقلاب اسلامی که حزب جمهوری اسلامی تشکیل شد روزی با اعضای جمعیت مؤتلفه اسلامی خدمت امام بودیم. به ایشان عرض شد ما براساس وظیفه به حزب ملحق شده‌ایم اما می‌خواهیم به عنوان مجموعه مؤتلفه اسلامی رابطه با شما داشته باشیم. امام در جواب فرمودند از حالا به بعد سعی کنید جلساتی را با احمد داشته باشید. این جلسه طولانی مدت تا سال گذشته با مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سیداحمد خمینی ادامه داشت.»

ـ حبیب‌الله عسکراولادی

«حاج احمد آقا نظر خودش را در مقام رابط امام و امت و مسؤولین هیچ دخالتی نمی‌داد. و این از دو جهت نمود خوبی داشت. یکی اینکه ایشان در ملاقات دادن به مسؤولین و امت، علیرغم شایعاتی که از دوستان و دشمنان وجود داشت هیچ فرقی قائل نمی‌شد و تا حد امکان تمام مسؤولین را از هر گروه و حزبی که بودند، در تماس با امام قرار می‌داد حتی اگر افراد و گروههای مخالف هم از امام ملاقات می‌خواستند در صورت عدم وجود مشکل امنیتی به آنها کمک می‌کرد تا با امام دیدار کنند.»

ـ موسوی‌تبریزی

«با اطمینان می‌توانم بگویم که حتی من خودم که رابطه صمیمی بیش از دو برادر هم با حاج احمد آقا داشتم، ایشان اصلاً بین من و فرد دیگری که از لحاظ گرایشات سیاسی نقطه مقابل من بود. در تنظیم رابطه ما با امام فرقی نمی‌گذاشت و چه بسا من می‌رنجیدم. مثلاً اگر ملاقات می‌خواستند سعی نمی‌کرد یک گروه بیشتر وقت ملاقات بگیرد یا از یک گروه پیش امام زیاد تعریف کند تا توجه امام را به آنها بیشتر جلب کند.»

ـ آیت الله موسوی خوئینی‌ها

«حکمت متعالیه و متنی که با حاج احمدآقا مورد بحث قرار دادیم حکمت منظومهٔ سبزواری علیه‌الرحمه بود. این بزرگوار در مباحثه «یکاد زیتها یضی ولو لم تمسه نار» آن چنان ذهن نقاد و عقل روشنی داشت که مطلب از دهان من بیرون نیامده، تو گویی چندین بار این مطلب را مباحثه کرده است. بلافاصله آن را تلقی می‌فرمودند. از مطلب به آسانی نمی‌گذشت و اگر پیش مطالعه‌ای در آن بحث کرده بود اسباب زحمت برای من می‌شدند و اگر مطلب درست ادا نمی‌شد آن را پیگیری می‌کرد. سخت کوش بود و قضیه را تعقیب می‌کرد.«...یادم می‌آید یکی از آن شب‌ها که ایشان تشریف آوردند، من مشغول ترجمه مقاله قوه و فعل علامه طباطبائی بودم که حضرت علامه می‌فرمایند: قوه و فعل، سنگین‌ترین مقاله من است. کاغذهای من روی میز پخش بود، به ایشان گفتم: علامه درباره تنازل و تصاعد حرکت عبارتی دارند، من در آن خیلی دقت کرده‌ام و آن را برایش گفتم، ایشان مداد را برداشت و آن امر عقلی را بطور محسوس رقم کرد، آنچنان سهل و ممتنع، به صورت یک مثلثی ترسیم کردند که می‌توانیم ضلعین مثلث را امتداد بدهیم و راست به بالا ببریم، که قضیه برای من قابل لمس شد. در صورتی که تا آن روز چنین حرکت جدیدی را نخوانده بودیم.»

ـ آیت‌الله محمدی گیلانی

«حاج احمدآقا انسان فوق‌العاده با هوش و با استعدادی بودند ایشان حتی دروس حوزوی را نیز سریعتر از حد معمول می‌گذراندند. به‌طوری که سطح را در زمان خیلی کمتر از حد معمول تمام کردند و وقتی اواخر سال ۵۵ به عتبات مشرف شدند و تا سال ۵۷ در آنجا بودند، هم دروس خارج را فرا می‌گرفتند و هم به طلبه‌ای فاضل معروف شده بودند. ضمن اینکه کفایه را که از دروس مهم سطح است به طلاب نجف تدریس می‌کردند.

ـ دکتر بروجردی

«در مسائل علمی ایشان مافوق متوسط بودند، مخصوصاً با آن استعداد قوی که در او وجود داشت که اگر یک چندسالی دیگر ادامه می‌دادند، جداً یکی از علماء مبرز شناخته می‌شدند.»

ـ آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی

«وقتی در پاریس خدمت امام رسیدم، در آنجا حضرت امام بیانی در مورد حاج احمد آقا کردند برای من بسیار مهم بود با این که آن موقع ایشان در سن جوانی بودند و با مرحوم شهید مصطفی خمینی فاصله سنی زیادی داشتند امام فرمودند: همانطور که قبلاً درباره مصطفی با شما صحبت کردم به همان صورت در مورد احمد نگاه کنید. هر چه را که خواستید بدون کم و زیاد به من برسد به احمد برسانید.»

ـ موسوی خوئینی‌ها

«مرحوم حاج احمدآقا را که فرمایش امام بود، حتی اگر خودشان باتوجه به اینکه متفکر بزرگی بودند و بر روی بعضی از مسائل نظر خاصی داشتند و در درون با آن موافقت نداشتند نظر خودشان را اعمال نمی‌کردند. حتی در مراکز حساسی مثل شورای امنیت ملی که احتمال هرگونه برداشت غلط برای افراد دیگر پیش می‌آمد، عین کلمات امام را می‌خواندند و به عبارتی ایشان واسطهٔ امینی بودند.»

ـ سیدحسین موسوی‌تبریزی

«در طول هشت سال خدمت اینجانب یک ارتباط دائمی بین اینجانب و مرحوم حاج احمد آقا وجود داشت. او در اغلب ملاقاتهایی که با حضرت امام داشتم ایشان نیز حضور داشتند و کاملاً محسوس بود که مورداعتماد و وثوق حضرت امام قرار دارند.ایشان یک مشاور امین و وفادار برای حضرت امام بودند و فراتر از نکته مهم بالا، گوناگونی فراوان وظایف دفتر رهبری و جنبه‌های متنوع سیاسی و فرهنگی این وظایف، شرایط استثنایی کشور به هنگام اوایل انقلاب و نیز در طول جنگ، کاملاً نشان دهنده نقش استثنایی مرحوم حاج سیداحمد آقا در طول انقلاب است.ایشان می‌بایست در کوران بحران‌ها و مشکلات و در میان گرایش‌های مختلف سیاسی بین گروهها و فراوانی اطلاعاتی که به سوی دفتر رهبر کبیر انقلاب روان بود شرایط مناسبی را برای تصمیم‌گیریهای رهبر به وجود آورد و این همه، ایجاب می‌کرد که فردی بسیار جسور، خلاق و مورداعتماد در کنار حضرت امام حضور داشته باشد.»

مهندس میرحسین موسوی

حمیدرضا قائدامینی