زندگینامه پروفسور ساموئل رهبر

پروفسور رهبر در ۱۲ می ۱۹۲۹ در شهر همدان به دنیا آمد. وی دوره‌ی عمومی پزشکی خود را در سال ۱۹۵۳ در دانشگاه تهران به پایان رساند و در سال ۱۹۶۳ دکترای تخصصی ایمنی شناسی را ازهمین دانشگاه …

پروفسور رهبر در ۱۲ می ۱۹۲۹ در شهر همدان به دنیا آمد. وی دوره‌ی عمومی پزشکی خود را در سال ۱۹۵۳ در دانشگاه تهران به پایان رساند و در سال ۱۹۶۳ دکترای تخصصی ایمنی شناسی را ازهمین دانشگاه دریافت کرد.

پروفسور رهبر از سال ۱۹۵۲ تا ۱۹۶۰ در شهرهای آبادان و تهران به فعالیت های پزشکی بالینی پرداخت اما در سال ۱۹۵۹ به زندگی دانشگاهی بازگشت و پس از دریافت درجه‌ی دکترا در بخش ایمنی شناسی دانشگاه تهران مشغول کار شد.

ساموئل رهبر از ۱۹۶۸ تا ۱۹۶۹ به عنوان فرصت مطالعاتی در کالج پزشکی آلبرت انیشتین در نیویورک به فعالیت‌های پژوهشی مشغول شد. این مدرسه‌ی پزشکی در واقع جایگاه خلاقیت و پویایی فوق العاده‌ای بود و در همان جا بود که او همکاری پژوهشی خود را با چهره‌های شاخص پزشکی به خصوص پروفسور هلن ام. رانی آغاز کرد.

پروفسور رهبر پس از بازگشت به تهران در سال ۱۹۷۰ درجه‌ی استاد تمام( پروفسوری) را دریافت کرد و به عنوان مدیر بخش زیست شناسی کاربردی دانشگاه علوم پزشکی تهران به فعالیت های خود ادامه داد.

پروفسور رهبر پس از انقلاب به امریکا مهاجرت کرد و در بخش هماتولوژی و پیوند مغز استخوان شهر هوپ در ایالت کالیفرنیا به عنوان همکار پژوهشی مشغول فعالت شد و از سال ۱۹۷۹ مدیرت آزمایشگاه تحقیقاتی هموگلوبین را برعهده گرفت.

پرفسور رهبر سه دختر دارد که همه با درجه ممتاز از دانشگاه‌های امریکا فارغ التحصیل شده اند. رویا، دختر بزرگ او، پژوهشگر زیست شناسی مولکولی است؛ گیتا، دختر دوم، پزشک است و فیروزه، جوان ترین دختر او، دندان پزشک است.

دستاوردهای علمی

پروفسور رهبر دستاوردهای علمی متعددی داشته و جوایز و افتخارات زیادی دریافت کرده است. مهم‌ترین دستاورد علمی ایشان کشف هموگلوبین گلیکوزیله است. در سال ۱۹۵۸، آلن و همکارانش مقاله ای منتشر کردند و از هتروجنیسیته ( غیر یکدست بودن) هموگلوبین A خبر دادند. هموگلوبین پروتئینی است که درون گلبول‌های قرمز خون وجود دارد و به جا به جایی گازهای تنفسی کمک می کند.

آلن انتظار داشت وقتی نمونه ای از هموگلوبین A را در دستگاه جدا کننده‌ی پروتئین ها ( دستگاه الکتروفورز) قرار می‌دهد، همه‌ی مولکول‌های هموگلوبین در یک جا جمع شوند . اما هموگلوبین‌ها در چهار منطقه نواری شکل از هم تفکیک شدند: . A۱a, A۱b, A۱c, A۱d

تا مدت‌ها برای این یافته تفسیری وجود نداشت و برخی حتی آن را نتیجه‌ی آلوده بودن مولکول‌های هموگلوبین به مولکول‌های دیگر می دانستند. وقتی پروفسور رهبر نتیجه برسی نمونه هموگلوبین ۱۲۰۰ بیمار بیمارستانی را گزارش کرد و خاطر نشان کرد دو نفر بیمار دیابتی هموگلوبینی داشتند که در ژل نشاسته ای دستگاه الکتروفورز خیلی سریع جا به جا می شد، همه چییز تغییر کرد. به علاوه ، وی گزارش کرد در ۴۷ بیمار دیابتی از جمله ۱۱ کودک دیابتی نیز این نوع هموگلوبین را پیدا کرده است. اندکی بعد مشخص شد این هموگلوبین خاص ،که فقط در بیماران دیابتی به مقدار قابل ملاحظه ای یافت می شود، همان هموگلوبین نوار A۱c است.

بعدها مشخص شد هموگلوبین (HbA۱c) A۱c ۴ تا ۶ درصد کل هموگلوبین را در فرد سالم تشکیل می دهد و مقدار آن در افراد دیابتی که قند خونشان به خوبی تحت نظارت نباشد ، به شدت افزایش می یابد و به ۱۷ درصد نیز می‌رسد. در واقع، افزایش قند خون باعث می شود تعدادی مولکول قند به هموگلوبین‌ها متصل شوند و هموگلوبین قند دار( هموگلوبین گلیکوزیله) تشکیل شود که همان HbA۱c است.

امروزه با تعیین مقدار HbA۱c در نمونه خون بیمار دیابتی مشخص می شود که آیا بر مقدار قند خون خود نظارت خوبی داشته و به توصیه های پزشک توجه داشته است یا نه. به عبارت دیگر مقدار HbA۱c نشان دهنده‌ی وضعیت سلامتی فرد دیابتی است.

بنابراین، کشف پروفسور رهبر، یعنی افزایش مقدار HbA۱c در افراد دیابتی، امروزه چراغ راه میلیون ها پزشک و بیمار دیابتنی است. پروفسور این کشف اتفاقی را هدیه خداوند می داند ؛ هدیه ای که خداوند از طریق ایشان به همه بیماران دیابتی عطا کرده است.

نویسنده: حسن سالاری