بررسی مقایسه ای اثرات پروبیوتیک و آنزیم بعنوان جایگزین آنتی بیوتیک ها در جیره طیور

امروزه معرف بی رویه آنتی بیوتیکهای محرک رشد, مشکلاتی را از قبیل مقاومت باکتریابی به وجود آورده اما در عمق حال به لحاظ نقش ارزنده در افزایش بهره وری و تولیدات دام و طیور, در اکثر موارد استفاده از آنها اجتناب ناپذیر است اما متخصصین سعی بر پیدا کردن جانشین برای آنها افتادند, پروبیوتیکها استفاده از آنزیم نیز چندین سال است که مرسوم شده است تا طیور از جیوه بهتر استفاده کنند

بخش اول: پروبیوتیک ها (میکروارگانسیم ها)

۱-تعریف و تاریخچه: واژه پروبیوتیک یک کلمه یونانی و به معنای برای زندگی می‌باشد. در مقابل آنتی بیوتیکها (مواد پادزبیست) به اینها مواد زیست یار گفته می‌شود. فولر (۱۹۸۹) پروبیوتیکها را مکملهای غذایی میکروبی دانست که از طریق بهبود تعادل میکروبی روده، تأثیرات سودمند بر روی میزبان دارند. این تعریف جامع و جدید بر ماهیت زنده پروبیوتیکها تأکید دارد. سومیریان در ۲۵۰۰ سال ق.م از شیرهای تخمیر شده که یک نوع مکمل غذایی میکروبی می باشد، استفاده می کردند. در آغاز قرن ۲۰ (۱۹۰۷)، آقای مچنیک با این موضوع پایه واساس علمی بخشید. که می گفت بسیاری از میکروبها بخصوص باسیلهای لاکتیکی (ماست) برای سلامتی مفید دانست. سپس تحقیقات در دهه ۱۹۲۰ با آمریکا منتقل یافت. فهمیدندکه اثر اینها درارتباط نزدیک با دستگاه گوارش است (اسهال و ...) امروز یک دیگری اینها در جیوه پذیرفته شده و تنها ویژگی که می تواند مشکل تر را ایجاد کند ماهیت زنده پروبیوتیک‌ها می باشد. در آینده به کمک مهندس ژنتیک می توان باکتریها را به شکل تغییر داد که صفات ژنی مطلوب مثل سنتز مواد ضد میکروبی آنزیمهای گوارش به همراه داشته باشد.

۲-ترکیب و اجزای فرآورده های پروبیوتیکی: تاکنون سویه های زیادی جهت استفاده در تغذیه دام و طور، به عنوان پروبیوتیک معرفی شده است. بطور کلی پروبیوتیکلها از لحاظ نوع میکروبی مؤثرشان به سه گروه تقسیم می شوند: باکتریایی، قارچی، مخمری. باکتریهای تولید کننده اسیدلاکتیک از قبیل لاکتوباسیلها، استرپتوکوک ها و بیفیدوباکترها، بیشترین ارگانیسم های هستند که درتهیه پروبیوتیکها بکار می روند. این باکتریها در روده حیوانات سالم یافت شده و هیچ گونه مشکل را نیز برای حیوان بوجود نمی آورند. باکتریها مختلف نشانه پدیوکوکوس، پرلاپیونی باکترکتریوم، لوکونوستوک و پاسیلوسن (سوتبیلیس، لیشن فرمیس، متویوثر ...)، مخمرها (ساکارومیس سروزیزیه، ساکارومیس بولاردی و کاندیداینتولایس) و قارچها (آسپرژیلوس اریزا و آسپرژیلوس نیگر). پروبیوتیکها ممکن است حاوی یک یا تعداد بیشتری (تا ۹) سوبا میکرو ارگانیسمی باشند و می توانند به شکل پودر، قرص، کپسول، گرانول و یا خمیر به کار روند، آنها همچنین می توانند به صورت مستقیم از طریق دهان با همراه با آب و غذا مصرف شوند.

خصوصیات یک پروبیوتیک ایده آل: ۱- زنده و پایدار باشد. ۲- بیماریزا رسمی نباشد. ۳- میکروارگانیسم های تشکیل دهنده گرم + واز سویه مشخص باشند. ۴- حداقل شامل ۱۰۹?۳ واحد تشکیل دهنده کلونر (Cfa). ۵- قدرت زنده ماندن بالا داشته باشد. ۶-قدرت تشکیل کلونی و زنده ماندن در شرایط روده. ۷-قابلیت تکثیر و تولید در مقیاس صنعتی. ۸- مقاوم بودن در مقابل موادمترشحه و دفع شده از Coli. E ۹- هنگام ذخیره سازی و انبار در شرایط مرز که پایدار باشد. ۱۰-توانایی تحریک سیستم ایمنی بدن. ۱۱- توانایی تولید آنزیمهای مؤثر بر هضم مواد غذایی. ۱۲- توان رقابت با میکروبهای بیماریزا در روده بر سر تصاحب جایگاه و مواد غذایی مورد نیاز.

۴- فواید استفاده از مکملهای پروبیوتیکی در دامهای اهلی: تأثیرات سودمندی عنوان شده (هر چند شواهد مربوط به آزمایشات همواره قابل اعتماد نیستند) ۱- بهبود رشد دامها: عمدتاً بخاطر عفونت تحت درمانگاهی ناشی ازمیکروارگانیسمهای کاهش دهنده رشد حاصل می گردد. مثلاً در طیور، انتروکوکوس هیدرا میکروارگانیسم عامل محدود کننده رشداست. ۲- بهبود بکارگیری غذا: مثلاً انتروکوکوسن فاسیوم در طیور، آنها را قادر می سازد تا سلولز را نیز هضم کنند. ۳- افزایش تولید شیر درگ و های شیری. ۴- بهبود تولید تخم مرغ. ۵- بهبود وضعیت سلامتی: ناشی از افزایش مقاومت در برابر این شرایط نهایتاً موسین در سطح پرزهای روده کوچک کاهش می یابد و تعداد میکروارگانیسم مفید مانندی کتوباسیلها و نتیجتاً انواع مضر نظیر کل فرمها افزایش می یابد. پایه و اساس خواص مورد ادعا برای پروبیوتیکها، تأثیر میکروفلور دستگاه گوارش است، چه روی ترکیب آن و چه روی فعالیتهای متابولسمی مربوطه، می‌باشد.

۵-مکانیسم عمل پروبیوتیکها:

هنوز نحوه عمل پروبیوتیکها به درستی مشخص نشده ولی موارد ذیل در این باره پیشنهاده شده است: ۱- حفظ جمعیت میکروبی مفید دردستگاه گوارش. ۲- افزایش میز باز دریافت مواد غذایی و بهبود هضم غذا. ۳- تغییر در متابولیسم باکتری. ۴- تویک سیستم ایمنی. ۵- خنثی کردن تولیفهای باکتریایی روده:

۶- زمان و موارد مصرف مکمل های پروبیوتیکی در طیور:

با توجه به تأثیر اینها، بهتر است که در زمانی خروج از تخم، هنگام درمان با آنتی بیوتیکها و پس از پایان دوره درمان و در مواقعی که گله تحت شرایط استرس زا قرار دارد. زمان مصرف از این مکملها در جوجه های گوشتی و پولتها از ۴-۰ هفتگی، بطور مستمر و از طریق خوراک یا آب آشامیدنی است. علت استفاده اینها در جوجه های یک روزه، استقرار سریعتر میکروارگانیسم های مفید در روده و درنتیجه محدود نمودن رشد سایرین است. در طیور، ارگانیسم های موجود در پروبیوتیک را نمی توان ۷ روز پس از مصرف، در دستگاه گوارش یافت و توصیه می شود که در کل دوره استفاده شود.

۷- تأثیر بر طیور گوشتی: تعداد گزارشات مربوط به تجویز خوراکی پروبیوتیکها درطیور گوشت که تأثیر قابل توجه و تکرار پذی بر افزایش وزن، بهبود ضریب تبدیل غذایی و سایر پارامترهای تغذیه ای می گذارد، نسبتاً کم است.

شعیب و همکاران در سال ۱۹۹۷ (تأثیر پرونیفر یک پروبیوتیک تجاری حاوی باکتریها زنده مولد اسیولاکیک و آنزیمها) فریتس و همکاران از ۲۰۰۰ سیمیلجانیک و همکاران ۲۰۰۰۱ عبدالهی و همکاران ۱۳۸۰، امام وحدید صانعی در سال ۱۳۸۱، مسائلی و میاحی در سال ۱۳۸۲، ... .

گزارش اندکی یا فاقد اثر:

(ارز و همکاران ۱۹۹۹ ) هیچ اختلاف معنی داری را در افزایش وزن تبدیل و از مصرف مشاهده نگردند.

۸- تأثیر بر طیور تخم گذار:

( گروگر و همکاران ۱۹۷۷ ) تأثیر مثبت روی تخم مرغ، ضریب تبدیل و میز میزان تلفات.

(کوکس ۱۹۹۲ ) مثبت (جهت پیشگیری از سالمند).

۹- پروبیوتیکها به عنوان جایگزینی برای آنتی بیوتیکها:

از اواسط دهه ۱۹۵۰ یا بعد، استفاده از آنتی بیوتیکها در تغذیه طیور معمول گردید. هنوز مکانسیم دقیق اثرات سودمند اینها ناشناخته مانده است اما با توجه به تحقیقات، آنتی بیوتیکهای محرک رشد تأثیر خود را از راههای زیر اعمال می کنند:

۱-کاهش تعداد میکروارگانسیم های روده که الزاماً بیماریزا نیستند اما می توانند موجب در جا تی کاهش رشد شوند و امکان جذب مواد مغذی (به این دلیل اوایل صنعت شدن پرورش طیور در جیوه استفاده شد).

۲-کاهش ضخامت دیواره روده: سهولت جذب مواد.

۳- از بین بردن میکروارگانسیم ها مضر که سبب تحریک ایمن می شوند به اینها بجای محرک رشد، اجازه دهنده رشد نام بردند.

۴-جلوگیری از بروز نشانه های کمبود مفقر برخی مواد معندی مثل Pr اما امروزه بدلیل مصرف زیاد در سطح پایین (سطح درمانی) بدنبال سبب مقاومت میکروبی ایجاد باقی مانده آنها در فرآورده های دامن شده است. کارشناسان برای جایگزین اینها، پروبیوتیکها را معرفی کردند (مهمترین دستاورد) به سه دلیل هوز نمی توتان آنتی بیوتیک هاز از جیوه حذف کرد:

۱-وجود بیماری های روده ای : فراوانترین بیماری متعاقب حذف درمان پیشگیرانه آنتی بیوتیکی و انتریت لکتروتیک (NE) است.

۲-کاهش با میکروبی لاشه جهت ایجاد امنیت غذایی. ۳-صرفه اقتضای زیرا در بسیاری مواد: هزینه افت کار این لاشه بیشتر از هزینه داره است. در بخش سوم بامقایسه بین پروبیوتیک، آنتی بیوتیک و آنزیم می پردازیم.

---