موسیقی باستانی یهود

قوم یهود برای بقای نسل خود, اسطوره ها و داستان های نبردهایش را به شكل آواز می خوانند یكی از آن سرودها كه هنوز به جا مانده, سرود چاه آب است كه داستان جست وجوی چوپانی است كه به دنبال آب بوده

قوم یهود به خاطر اینكه در میان دو تمدن مصر و بین‌النهرین بود، توانست از موسیقی آن مناطق ریشه گیرد و می‌توان گفت كه دیگر خبری از آن موسیقی و تمدن بین‌النهرین باقی نمانده است، اما موسیقی قوم یهود نه تنها ویژگی‌های خود را حفظ كرده، بلكه سبب تكامل بخشیدن به موسیقی تمدن‌های حاشیه خود شده است.

موسیقی در آیین یهود از اهمیت و ویژگی بالایی برخوردار است، زیرا در آن دوران پیكرتراشی و چهره‌نگاری در مذهب تحریم شده بود؛ به همین علت قوم اسرائیل فرزندان خویش را تشویق به تعلیم موسیقی می‌كرده‌اند.

قوم یهود برای بقای نسل خود، اسطوره‌ها و داستان‌های نبردهایش را به شكل آواز می‌خوانند. یكی از آن سرودها كه هنوز به جا مانده، سرود "چاه آب" است كه داستان جست‌وجوی چوپانی است كه به دنبال آب بوده. همین طور یهودیان در سرزمین اسرائیل این رسم را داشتند كه مرثیه در وصف كشته شدگان و شهدای خود می‌خواندند و سرودی نیز وجود داشت كه به مناسبت پیروزی آن را می‌خواندند كه "Deborah" نام داشت. به نغمه‌ها و سرودهایی كه برای مناسبت‌های مختلف، از جمله ازدواج شاهان، سالگرد تاجگذاری و رفتن و برگشتن از جنگ خوانده می‌شد، "پسالم" گفته می‌شد.

حتی در تورات آمده كه موسیقی نقش عمده‌ای در زندگی یهود به عهده دارد: "وقتی كه خداوند از مردم عبری خواست رویدادهای مخصوصی را به خاطر بسپارند، به حضرت مشه دستور داد كه به مردم آوازی بیاموزد كه به منزله یادبود رویدادهای آنان باشد".

عبریان از سرودهایی به شكل شكوائیه و مرثیه نیز برخوردار بودند. زمانی كه قوم اسرائیل به اسارت بابلیان درآمدند، به خواندن شكوائیه پرداختند كه متن یكی از آنها این است: "ما به كنار بابل نشسته‌ایم و بربط‌های ما به بیدهای ساحل آویخته و بابلی‌ها از ما می‌خواهند برای آنها سرود بخوانیم. چگونه می‌شود در سرزمین بیگانگان سرودهای مقدس خواند".

حضرت داود هم نوازنده بود و هم خواننده، و هم سازنده آهنگ. در كتاب مقدس عاموس نبی او را مخترع آلات موسیقی دانسته‌اند. سرودهای او، "زبور" مخصوص معابد بود. همین طور در عهد جدید هم اشارات زیادی به آن شده است و باید ذكر كرد كه طی قرن‌ها تغییراتی در آنها داده شد كه بعدها الهام‌بخش آوازهای كلیسایی شد و می‌توان به جرأت گفت موسیقی یهود آهنگ‌های مذهبی و رسمی كلیسا را به وجود آورد.

در قرآن كریم به صوت خوش حضرت داود اشاره شده و بعضی مفسران گفته‌اند تا زمان حضرت داود موسیقی و ترانه وجود نداشته و مردم با ترانه خوانی آشنایی نداشته‌اند، تا آنكه خداوند حضرت داود را آوازی داد كه هرگز پیش از او و پس از او هیچ كس را چنان آوازی نبود و او زبور را به ۷۰ آواز و ۷۰ الحان خوانده كه هیچ یك شبیه دیگری نبود و همین طور در سوره نساء آمده است از جمله چیزهایی كه خداوند به او عطا كرده، آواز خوش است و گویند هر گاه زبور می‌خواند، هیچ كس را طاقت نمی‌ماند و مردم دست از كار برمی‌داشتند و به سماع مشغول می‌شدند، به همراه مرغان و چهارپایان.

قدمت مزامیر داود به سه هزار سال می‌رسد و دارای سه موضوع و قسمت است: مزامیر نیایشی، مزامیر استغاثه‌ای و مزامیر شكرگزاری.

مسئله‌ای كه نشان می‌دهد حضرت داود چه ارزشی بر موسیقی مذهبی می‌گذاشت، این بود كه قوم لاوی را به حفاظت و اداره موسیقی مذهبی معبد گمارد كه بعدها لاویان به موسیقیدانان مقدس مبدل شدند. همچنین اجرای مزامیر در آن زمان به این صورت بود كه مزامیر توسط كاهنان یا لاویان (Levites) خوانده می‌شود و جمعیت با گفتن Hallelujah به آن پاسخ می‌دادند.

علاوه بر این موسیقی، موسیقی فرقه‌ای نیز وجود داشت كه متعلق به فرقه‌های مختلف یهودیان بود، مانند طومارهای بحرالمیت که دارای مزامیر شكرگزاری بود كه از آن فرقه راهبان حسیدیم(Esseness) بود.

یهود هنری را كه احساس پاكدامنی و وفاداری را به خدا عرضه می‌داشت، تشویق می‌کرد و هنری را كه احساس پلیدی و بت‌پرستی را در آنها تقویت می‌كرد، مطرود می‌کرد و از بین می‌برد.

رامیار بهزادی، هنرمند کلیمی