جمعه, ۲۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 17 May, 2024
نگاهی به جغرافیای تاریخی اردبیل
شهر اردبیل در قسمت علیای رودخانه ای که حمد الله مستوفی آن را «اندر آباد» نامیده است واقع شده است. این رود خانه کمی پایین تر با رود اهر که از سمت چپ به رود خانه اردبیل می پیوندد ملحق شده و اندکی پایین تر از پل خدا آفرین به رود ارس می ریزد.
رود خانه اردبیل و رود خانه اهر اولی از دامنه شرقی و دومی از دامنه غربی کوه سبلان که کوه عظیمی است و مشرف بر اردبیل است سرچشمه می گیرند و از دامنه جنوبی آن کوه رود خانه سراو یا سراب سرازیر می شود و به سمت غربی جاری گردیده به دریاچه ارومیه می ریزد.
ابن حوقل جغرافیدان بزرگ مسلمان در قرن چهارم هجری اشتباها کوه سبلان را از کوه دماوند که در چند فرسخی شمال تهران و مرتفع ترین قله ایران است بزرگ تر شمرده است.
دامنه های کوه سبلان از درخت پوشیده شده و دهکده ها و آبادی های متعدد آنجا را حمد الله مستوفی نام برده وی در این باره می گوید: خود کوه از پنجاه فرسخی دیده می شود و تابستان و زمستان همواره پوشیده از برف است و نزدیک قله آن چشمه ای است که همیشه سطح آن یخ بسته است و در حوالی کوه سبلان دو قله دیگر است: یکی کوه سراهند در شمال اهر و دیگری سیاه کوه که مشرف بر کلانتر است، و کلانتر شهری کوچک است واقع در میان درختان و رود خانه ای کشتزار های آن را مشروب می سازد.
اردبیل در قرن چهارم هجری قمری کرسی (پایتخت) آذربایجان بوده است. اصطخری در این باره می گوید: گرد شهر بارویی است که طول هر جانب آن دو سوم فرسخ است، خانه ها بیشتر از آجر و گل ساخته شده و ساخلویی در آن شهر مستقر است. حول و حوش آن بسیار حاصلخیز و عسل آن مشهور است و وی از قلعه اردبیل سخن رانده است و در این باره گفته است: بازار اردبیل به شکل صلیب در چهار راسته است و مسجد در وسط چهار بازار واقع شده است و در بیرون شهر حومهٔ بسیار بزرگی وجود دارد. در سال ۶۱۷ هجری قمری اردبیل به باد غارت مغول ها رفت و خراب شد در صورتی که اندکی پیش از آن تاریخ که یاقوت حموی آنجا را دیده بود شهری آباد و پر جمعیت بوده است.
اردبیل را ایرانیان قدیم «باذان فیروز» می نامیدند و در قرن هشتم، که حمد الله مستوفی کتاب خود را می نوشت، اگر چه اردبیل دیگر شهر عمده و کرسی آذربایجان نبوده است ولی بسیاری از عظمت گذشته خود را باز یافته بود و در قرن دهم یعنی درست در آغاز حکومت صفویه پیش از تبریز و اصفهان و چندی پایتخت تمام کشور بوده است.
اهر در یک صد و پنجاه میلی باختر اردبیل برکنار رود اهر واقع است و در کتاب های جغرافی نویسان قدیم عرب اسم آن ذکر شده و یاقوت حموی آن را شهری خوش ساخت وصف کرده که در شمال آن کوه سراهند واقع است. اطراف شهر اهر شهر های کوچک بسیاری در دامنه کوه وجود داشته است که آنها را هم یاقوت حموی و هم حمد الله مستوفی نام برده اند ولی تشخیص این نام نیز تعیین مکان هر یک دشوار است و ناحیه ای که این شهر در آن واقع بود «پیشکین» (به تلفظ امروز «مشکین») نام داشت و از نام خاندانی که در قرن هشتم در آنجا حکومت داشته بودند مأخوذ بود. شهر پیشکین در یک منزلی اهر و اصلا «وراوی» نام داشته است.
ساناز علیمحمدی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
اسرائیل رئیس جمهور دولت سیزدهم مازندران سیدابراهیم رئیسی توماج صالحی دولت مجلس شورای اسلامی رئیسی مجلس تعطیلی شنبه ها وزیر کشور
سیل مشهد سیل مشهد هواشناسی تهران خراسان رضوی پلیس فضای مجازی سازمان هواشناسی بارش باران قوه قضاییه شهرداری تهران
خودرو مالیات قیمت خودرو چین قیمت طلا قیمت دلار مسکن بازار خودرو ایران خودرو دلار تعطیلی شنبه بانک مرکزی
لیلا حاتمی زری خوشکام علی حاتمی نمایشگاه کتاب نمایشگاه کتاب تهران سینمای ایران کتاب رسانه تلویزیون سریال سینما موسیقی
رژیم صهیونیستی غزه روسیه فلسطین آمریکا حماس جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان ترکیه یمن لبنان
فوتبال ایران پرسپولیس استقلال تراکتور بارسلونا لیگ برتر سپاهان جام حذفی لیگ برتر انگلیس بازی باشگاه استقلال
هوش مصنوعی مغز گوگل آیفون اپل باتری سونی سرعت اینترنت تبلیغات عیسی زارع پور
بارداری پوست سازمان غذا و دارو دیابت کاهش وزن آلزایمر