مرگ آفرینان

روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی

● اندیشه ناجوانمردانه

قدمت اندیشه بشر در استفاده از عوامل شیمیایی و میکروبی در جنگ ها، به دوران پیش از میلاد مسیح باز می گردد. از همان هنگام، فرماندهان جنگ ها، برای تخریب روحیه دشمن و شکست سریعتر آنان، انواع روش ها را ابداع می کردند و از هر وسیله ممکن، مطابق با دانش و پیشرفت فنون عصر خویش، سود می جستند. برای نمونه، یونانیان در جنگ های داخلی و خارجی بر ضد همسایگان خود، به ویژه ایران، از نوعی مواد آتشزا، با اشتعال ناقص گوگرد و زغال استفاده می کردند که به مسمومیت سربازان دشمن می انجامید. یا در جنگ های پیش از میلاد، رومیان لاشه متعفن حیوانات و نیز اجساد قربانیان جنگ را که ناقل انواع بیماری ها، چون طاعون و تیفوس بودند، با منجنیق به میان اردوگاه ارتش مقابل خود پرتاب می کردند یا آنها را در چاه ها، رودخانه ها و سرچشمه های مورد استفاده دشمن می انداختند.

● تعریف

عوامل شیمیایی، به ترکیب هایی گفته می شود که در صورت کاربرد مؤثر بر ضد انسان، حیوان یا گیاه، به مرگ یا ضایعات قابل توجه دائمی یا موقّتی در ساختار اندامی آنها می انجامد. جنگ افزار شیمیایی، عوامل شیمیایی هستند که به صورت جامد، مایع و گاز تهیه می شوند و در صورت انتشار در صحنه نبرد، منجر به بروز آثار کشنده، آسیب رساننده یا ناتوان کننده در موجودات زنده می گردند.

کاربرد سلاح های شیمیایی، آثار فجیعی به دنبال دارد: از سوختگی های شدید، تاول های دردناک، از دست دادن بینایی، تهوّع، سرفه های شدید، عدم تعادل در راه رفتن و مشکلات تنفسی گرفته، تا مرگ های دردناک.

● جنگ عراق و ایران

ناکامی ارتش تا بُن دندان مسلح عراق در تأمین اهداف سردمداران رژیم بعثی، فرماندهان این ارتش را برآن داشت تا پس از مشورت با کارشناسان عالی رتبه دولت های استکباری، به ویژه کارشناسان شیمیایی شوروی سابق، استفاده از سلاح های شیمیایی را نیز در کنار دیگر سلاح های جنگیِ مرگبار خویش مورد توجه قرار دهند. آنان برای اولین بار در تاریخ ۲۳ دی ماه ۱۳۵۹، به کاربرد، آزمایش و سنجش تأثیر این بمب ها بر رزمندگان اسلام در محورهای "هلاله" و "نی خزر" مبادرت ورزیدند و سپس در سال ۱۳۶۰، دامنه کاربرد این سلاح ها را در جبهه های هویزه، تپه های اللّه اکبر، جسر نادری و خرمشهر نیز به صورت پراکنده آزمودند.

● عملکرد مجامع بین الملل

وسعت کاربرد عوامل شیمیایی از سوی عراق در جنگ علیه ایران، مسؤولان سازمان ملل را بر آن داشت تا به رغم بی تفاوتی و کم توجهی های قبلی، نسبت به اعزام گروه کارشناسان خود به مناطق جنگی آلوده به عوامل شیمیایی اقدام نماید. این گروه تحقیق، پس از بررسی و نمونه برداری عوامل پایدار شیمیایی و مشاهده مجروحان و مصدومان شیمیایی و اجساد مطّهر شهیدان، کاربرد گازهای شیمیایی را تأیید کرد؛ ولی با وجود این، از اعلام رسمی کاربرد عوامل شیمیایی به وسیله عراق طفره رفته و به کلی گویی پرداخت و این امر، خود تشویقی بر ادامه کاربرد این عوامل از سوی رژیم حاکم عراق شد. مقامات عراق که از پشتیبانی استکبار جهانی در اعمال غیر قانونی خود برخوردار بودند، از تهدید برای به کارگیری سلاح های شیمیایی یا حتی اقرار به کاربرد آن هیچ واهمه ای نداشتند.

● منابع تأمین کننده

منابع تأمین کننده تسلیحات شیمیایی برای عراق، به طور عمده دو کشور انگلستان و آلمان غربی بودند. افزون بر این، دلایل زیادی برای ارسال تسلیحات شیمیایی از کشورهای شوروی سابق، آمریکا، یوگسلاوی سابق، بلژیک، ایتالیا، اسپانیا، چین، آفریقای جنوبی و شیلی به عراق وجود دارد.

● نتایج جنگ

در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، از سوی نیروهای عراقی، انواع سلاح های شیمیایی برضد رزمندگان، مردم غیر نظامی و حتی شهروندان عراقی به کار گرفته شد. بسیاری بر اثر حملات شیمیایی به شهادت رسیدند و پس از گذشت سال ها از پایان جنگ، هنوز آثار و جراحات ناشی از سلاح های شیمیایی، بر تن و جان جانبازان باقی مانده است. در کنفرانس خلع سلاح شیمیایی که دی ماه ۱۳۶۷ در پاریس برگزار شد، از سوی کشور ایران اسنادی ارائه گردید که تعداد حمله های شیمیایی عراق را از دی ماه ۱۳۵۹ تا اسفند ۱۳۶۶، ۲۴۲ مورد با ۴۴ هزار قربانی معرفی می کرد. با همه این تلاش ها و ارائه سندهای محکم و قوی، این کنفرانس فقط در یک بیانیه شش ماده ای، بدون ذکر نام عراق، از کاربرد سلاح های شیمیایی اظهار نگرانی کرد.

● حلبچه

در ۲۷ اسفند ۱۳۶۶، پس از آن که شهر حلبچه به تصرف نیروهای اسلام درآمد، دولت عراق از جنگ افزارهای شیمیایی در حلبچه استفاده کرد که طی آن، پنج هزار نفر از مردم آن شهر کشته و هزاران نفر مجروح شدند. حلبچه با گازهای سمّی از سوی عراق بمباران شد و به صورت شهری ویرانه و گوری سرگشاده بر جای ماند.

● سکوت

آیا هیچ از خود پرسیده اید چرا بمباران اتمی شهرهای ناکازاکی و هیروشیما و خرابی های گسترده در این دو شهر، جزء حوزه سکوت رسانه های غربی نیست، ولی بمباران شیمیایی شهر کوچکی مثل حلبچه، حوزه سکوت آنها به شمار می آید؟ پاسخ این است که غربی ها، بمباران و کشتار بیش از سیصد هزار ژاپنی را توجیه کرده اند و گفته اند این دو بمب اتمی موجب شکست جبهه فاشیسم و پایان جنگ جهانی شد. ولی اگر ابعاد فاجعه حلبچه، آن طور که رخ داد افشا می شد، این پرسش برای افکار جهانی پیش می آمد که فناوری تولید سلاح های شیمیایی را کدام دولت ها در اختیار صدام دیکتاتور و سفاک قرار داده اند تا شهروندان کشور خود را این گونه قتل عام کند؟ دولت های غربی، هیچ پاسخ قانع کننده ای برای مردم خود نداشتند. از این رو، به اشاره آنها، رسانه های اروپایی و آمریکایی در مقابل این لکّه ننگ تاریخ مدرن سکوت کردند. البته سرانجام آن روز موعود فرا می رسد که مظلومیت قربانیان حلبچه، دامن سیاست مداران به ظاهر صلح طلب مرتبط با ماجرا را بگیرد و آنها را رسوا سازد.

● پیمان های بین المللی

کاربرد گسترده سلاح های شیمیایی توسط نیروهای بعثی، در حالی صورت گرفت که عراق از امضا کنندگان پیمان "ممنوعیت استفاده از گازهای خفه کننده و مسموم کننده و یا دیگر گازها و مواد میکروبی در جنگ" است. در این قرارداد که بیش از ۱۴۰ کشور جهان از جمله ایران آن را امضا کرده اند، به کارگیری سلاح های شیمیایی در جنگ ها، بدون قید و شرط ممنوع اعلام شده است. همچنین عراق از امضا کنندگان کنوانسیون ۱۹۷۲ سازمان ملل است که بر اساس آن، تولید، تکمیل و ذخیره سازی کلیه سلاح های شیمیایی، بیولوژیک و سمّی، منع و انهدام آنها از کشورها درخواست شده است.

● واکنش ایران

جمهوری اسلامی ایران در پی استفاده وسیع رژیم عراق از سلاح های شیمیایی و سکوت مجامع جهانی، بدون هیچ گونه اقدام تلافی جویانه ای، تصمیم گرفت برای افشای این جنایت ضد بشری و روشن شدن اذهان مردم جهان، مجروحان شیمیایی را برای ادامه درمان به کشورهای مختلف اعزام کند. بر اساس آمار موجود، در سال ۱۳۶۲، ۵۸ نفر، سال ۱۳۶۳، ۳ نفر، سال ۱۳۶۴، ۱۹۲ نفر، سال ۱۳۶۵، ۶ نفر، سال ۱۳۶۶، ۴۴ نفر و در سال ۱۳۶۷، ۵۳ نفر از مجروحان شیمیایی که شدت جراحات آنان بیشتر بود، برای درمان به کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، اتریش، هلند، سوئد، سوئیس، بلژیک، اسپانیا و آمریکا فرستاده شدند.

● تولید سلاح های شیمیایی در آمریکا

در حال حاضر، ایالات متحده آمریکا، جدیدترین و خطرناکترین روش تولید و کاربرد مواد شیمیایی را در اختیار دارد. تولید عوامل شیمیایی دوگانه (مضاعف) عصبی، جدیدترین شیوه ای است که با صرف صدها میلیون دلار و در سال ۱۹۸۶، به مرحله تولید و انباشت رسیده است. آمریکا، کشوری است که می کوشد با فریب افکار عمومی، دیگران را عامل شرارت و نقض حقوق بین المللی معرفی کند، ولی می بینیم که خود، زیان بارترین بمب ها و مواد شیمیایی را تولید و در جهان منتشر می کند.

لیلا عبادی مؤید