درخشندگی ایران در طول قرون و اعصار

از قرن هفتم میلادی به این سو با اسلام اوردن ایرانیان در چهار چوب مدنیت و تمدن اسلام سبک ویژه یی در ادبیات و هنر پدید امد و بسرعت جهانگیر و گسترده شد٠ در شهرها و مناطقی مثل اصفهان …

از قرن هفتم میلادی به این سو با اسلام اوردن ایرانیان در چهار چوب مدنیت و تمدن اسلام سبک ویژه یی در ادبیات و هنر پدید امد و بسرعت جهانگیر و گسترده شد٠ در شهرها و مناطقی مثل اصفهان ، شیراز ، مشهد و تبریز و بسیاری از دیگر شهر های ایران بازارها وتیمچه های بسیار طولانی ووسیع و مسقف و سرپوشیده با ردیف های متعدد دکانها و مغازه ها یادگاری از عهد کهن بوده ، جاذبه و انگیزه های فراوانی دارد٠ در این قبیل بازارها از دکانهای طلا فروشی ، طلا سازی ، مسگری و اهنگری گرفته تا مغازه های میوه فروشی ، پارچه فروشیو دست فروشان دوره گرد سرپایی متعدد و گوناگونی دیده می شوند٠علاوه بر اینها چلوکبابی ها وعرضه کننده سایر غذا ها وشربت الات به صورت روباز به انجام خدمات مشغولند٠ در جوار این بازار ها ، کاروانسراها دایر شده بودند٠کاروانسرا جایی بود با حیاط وسیع وبزرگکه دور تا دور ان اتاقها وحجره های فراوانی بنا گردیده ، تمات مجموعه توسط یک دیوار سرتاسری و قطور محصور شده بود٠ تعداد کاروانسرا ها نسبتا زیاد و در تمام طول جاده های پر رفت و امد کاروانها دیده می شدند٠این کاروانها در مسیر تردد خود برای معاملات مال التجاره های خود متنوع خویش را در این کاروانسرا ها به استراحت و تمدید قوا پرداخته ، گاهی رایگان و گاهی با پرداخت حق استراحت مجددا به راه خود ادامه می دادند٠ هر شهر اسلامی دارای مساجد و هر مسجد دارای مناره های رفیع بود٠ از طریق این مناره ها پنج بار مسلمانان به نماز فراخوانده می شدند٠ از دیگر ویژگی های بلاد اسلامی مدارس یا دانشگاه های دروس اسلامی برای تعلیم دادن به مومنان ، قصر امیر یا سلطان و بنا های دیگر حکومتی بود٠

این ساختمانها کلا چنان با استحکام ساخته می شدند که عمر بسیار طولانی داشتند٠ یکی از شهر هایی که از نظر داشتن مساجد زیبا و مدارس علمیه شهرت دارد شهر اصفهان است٠ این بنا ها که اغلب جنبه تاریخی داشته گویای هنر ظریف و بی مانند معماری سبک ویژه ایرانی هستند، بسیار باسلیقه و دقت ، نقش دار ، دارای سطوح صاف ، تزیین شده و فوق العاده با مهارت درست شده اند٠ وجود انها تاییدی است بر دست ها و فکر های صاحب ذوق ومبتکر هنرمندان ایران٠از قرن یازدهم به بعد رفته رفته نقش و نگار گلها و ریحانها که تا ان زمان مورد توجه خاص هنرمندان ایرانی در تزیین کردن بناها وساختمانها بود تدریجا منسوخ و کار خود را به اینه کاری و استفاده از قطعات ریز و درشت در اشکال گوناگون داد٠ از ان به بعد تقریبا تمام ستونها ، پایه ها ، افتابکیر ها و زوایای مختلف ابنیه و عمارات دولتی ، مساجد و مدارس با ایینه دارای نقش وبریدگی های بسیار دلفریب و زیبا شدند٠

اوج این هنر ظریف و به یاد ماندنی در قرن ١٦ و١٧ میلادی به وجود امد٠ در نیمه اول قرن یازدهم سلجوقیان فاتح سرزمین ایران شدند٠سلجوقیان یکی از اقوام بیابان نشین ترک بودند که در دسته ها و گروههای مختلف ار اسیای مرکزی گرفته تا نواحی غربی به تاخت وتاز می پرداختند و قسمتهایی از این نواحی را به زیر سلطه خویش دراوردند٠ ایران نیز جز متصرفات انها در امد٠ در پایان قرن مذکور حوزه فرمانروایی ووسعت تحت سلطه سلطان سلجوقی بسیار گسترش یافته، از دریای مدیترانه تا ایالات کنونی سین کیانگدر چین توسعه یافت٠

این اقوام ترک همچون عربهای پیش از خود فقط جنگجویان و شجاعان خوبی بودند٠ لیکن هیچ بهره ای از فنون اداره مملکت نداشتند و از ایرانی ها بسیار چیزها یاد گرفتند٠ سلجوقیان تابع و شیفته فرهنگ و تمدن ایران شده ، حتی در یادگرفتن زبان فارسی بسیار کوشیدند و اغلب این زبان را اموخته و بدان تکلم می کردند٠ در دوران حکومت سلجوقیان زبان و ادبیات فارسی رونق بسزایی یافت٠ کتابها، رسالات و مقالات فراوانی در رشته های فلسفی ،ریاضی و تاریخ نوشته شدند

٠ هنر شعر فارسی مالامال از عقاید ونکته ها با ویژگی های خاصی رشد کرده، مجموعه ها ونمونه هایی بسیار زیبا پدید اورده شدند٠یکی از سبکهای شعر ایرانی به نام رباعی ، اشعار چهار سطری بودند که سه سطر انها هماهنگ بود وچهارمی مفردو خارج از ریتم انها ، پایان بخش یک معنی و گفته بود٠ چند اثر فوق العاده و بیاد ماندنی و زیبا از مقایسه بین انسان و سایر موجودات، سبک شعری که مورد علاقه شاعران توانای ان دوره بود ، به جا مانده است٠ مثلا شعری است در مقابله انسان با گل در دست یک کوزه گر٠ این مقابله شیوا وپند اموز حاوی فنا پذیری انسان و انچه بدست وی پدید می اید است٠ شاعر نامی عمر خیام که در سال ١١٣١ دیده به جهان گشود ٠ نه تنها در هنر شاعری بلکه در ریاضیات و ستاره شناسی از مشاهیر جادویی این دوره بوده است٠ تقویمی که وی در سال ١٠٧٩ تنظیم و عرضه کرد با وجود دقت وصحت ان معمول نگشت٠ به هر حال شهرت خیام بیشتر از هر هنر او مدیون رباعیات بی همتا و پر معنی اوست٠ یک مجموعه نفیس و جاودانه که توسط ادواردفیتز جرالد در سال ١٨٥٩به زبان انگلیسی تجمه شده ، شهرت جهانی به خیام داد٠ در جای جای این رباعیات با مقابله انسان و چیز های خاکی و زمینی برخورد می کنیم، که همه انها حاکی از بازگشت بی چون وچرا به اصل خویش و به رمین است٠ تا چند اسیر رنگ و بو خواهی شد / چند از پی هر زشت ونکو خواهد شد- گرچشمه زمزمی و گر اب حیات/ اخر به دل خاک فرو خواهی شد ٠ انگاه پس از گذشت بیش از دو قرن حافظ ظهور کرد٠

شاهکار وی نام او را جاودانه ساخت و به ان عنوان یکی از پر اهمیت ترین و پرمعنی ترین اثار شعری تاریخ تعلق گرفت٠ اثار حافظ در مجموعه ای به نام دیوان گرد اوری شده٠ گوته شدیدا یحی یاثیر ان قرار گرفته بود٠ دیوان حافظ در جنب اثار معروف وبامعنی سایر ایرانیان و دیگر اثار مشرق زمینی ها عنوان دیوان شرقی - غربی ، متعلق به همه انسانها را به خود اختصاص داد٠