بفرمایید ختم قرآن

وقتی برای خواندن یک آیه, فضیلت و ثواب یک ختم کامل قرآن عطا می شود

۱) فضیلت و اهمیت قرائت قرآن

رسول خدا (ص) فرمود: برترین عبادت امت من خواندن قرآن است (۱) و در روایتی دیگر فرمود: خداوند متعال سه صوت را دوست دارد: بانگ خروس، بانگ تلاوت‌کننده قرآن و بانگ کسانی که در هنگام سحر طلب آمرزش می‌کنند. (۲) پس اگر می‌خواهیم محبوب درگاه خداوند شویم چه خوب است که از راهش وارد شویم که یکی از این راهها تلاوت قرآن کریم است. در روایتی دیگر از امام صادق (ع) نقل شده است که حضرتش فرمود. بزرگان امت من، قاریان و حافظان قرآن و شب‌ زنده دارانند! (۳)

۲) آداب ظاهری و باطنی قرائت قرآن کریم

الف) پناه بردن به خداوند از شر شیطان رجیم؛ قرآن کریم می‌فرماید: هنگامی که قرآن می‌خوانی، از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببر. (۴)

ب) تلاوت از روی قرآن و نگاه کردن به آن؛ اسحاق بن عمار می‌گوید: به امام صادق (ع) گفتم: فدایت شوم، من قرآن را حفظ هستم، آیا خواندن از حفظ بهتر است یا نگاه کردن به قرآن و از روی آن تلاوت کردن؟ در پاسخ فرمود: قرآن را در حالی‌که در آن می‌نگری بخوان و این بهتر است، آیا نمی‌دانی که نگاه کردن به قرآن عبادت است؟!.(۵)

در روایتی از رسول اکرم (ص) آمده است: نگاه کردن به سه چیز عبادت است: صورت پدر و مادر، قرآن کریم و دریا. (۶) و نیز در روایتی دیگر فرمودند: بهره چشمانتان را از عبادت بدهید. عرض کردند: ای رسول خدا، بهره چشمان از عبادت چیست؟! فرمود: نگاه کردن به قرآن و تفکر در آن و عبرت گرفتن از عجایب آن.(۷)

ج) تلاوت با صدای زیبا؛ رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: هرچیزی را آرایشی است و آرایش قرآن، صوت نیکو است. (۸) در روایتی دیگر از حضرتش پرسیده شد: چه کسی از همه در قرائت قرآن خوش صداتر است؟ فرمود: کسی که وقتی قرائتش را می‌شنوی، تصور کنی که او از خدا خوف و ترس دارد. (۹) حضرت علی (ع) در همین زمینه فرمودند: هرکسی روزی صد آیه از روی قرآن به صورت آهنگین (یعنی صوت و صدای زیبا) و با خشوع و آرامش قرائت کند، خدا به اندازه عمل اهل زمین، پاداش در نامه عمل او می‌نویسد. (۱۰)

د) تلاوت با دهان پاکیزه؛ امام صادق(ع) فرمود: پیامبر (ص) فرمودند: راه قرآن را پاکیزه سازید! چون پرسیدند که ای پیامبر! راه قرآن چیست؟ گفت: دهان‌های شما؛ پرسیدند: با چه پاکیزه کنیم؟ فرمودند به مسواک زدن. (۱۱)

هـ) ترتیل و شمرده خواندن؛ حضرت علی(ع) در توضیح آیه ورتل القرآن ترتیلا فرمود: قرآن را شمرده و روشن بخوان، نه چندان تند بخوان مانند شعر، نه چون ریگ جدا از هم، بلکه با خواندن قرآن، دل‌های سخت شده خود را بکوبید (تکان دهید) و به هنگام خواندن قرآن نباید بخواهید که سوره به پایان برسد که این حالت با تأمل و یادآوری به خود، سازگار نیست.(۱۲)

و) اخلاص در هنگام قرائت آیات: رسول خدا(ص) می‌فرماید: کسی که قرآن را از روی تظاهر و ریا و یا جلب توجه مردم بخواند، در روز قیامت محشور می‌شود در حالی که در صورت او جز استخوان چیزی نیست و قرآن گریبان او را می‌گیرد و کشان کشان به سوی آتش برده و در شعله‌ها رها می‌سازد.(۱۳)

ز) قرائت همراه خشوع و صفای باطن: امام صادق(ع) فرمود: هر کس قرآن بخواند و نسبت به خدا خاضع نباشد و قلبش رقت پیدا نکند و در سرضمیر گرفتار اندوه و بیم نشود، عظمت‌ شأن خدای متعال را سبک شمرده است پس بنگر که چگونه کتاب خدا و منشور ولایت خود را می خوانی و چگونه اوامر و نواهی او را اجابت می‌کنی و از حدود او فرمان می‌بری در آنجا که با وعده و وعید او روبه‌رو می‌شوی درنگ کن و در مَثَل‌ها و پندهای آن بیندیش.(۱۴)

ح) تلاوت همراه با تدبر: قرآن کریم می‌فرماید: آیا در معانی قرآن تدبر و تأمل نمی‌کنند یا بر دل‌های ایشان قفل‌ها زده‌اند؟!(۱۵)

امام صادق(ع) می‌فرماید: قرآن با شتاب‌زدگی خوانده نمی‌شود، بلکه کلمه کلمه و با دقت خوانده می‌شود. پس به هر آیه‌ای می‌رسیم که درباره بهشت است، باید مقداری توقف کنیم و از خدا آن را مسئلت نماییم و همچنین اگر به آیه‌ای رسیدیم که از جهنم سخن می‌گوید، باید به خدا پناه ببریم.(۱۶)

ط) رعایت ادب هنگام تلاوت قرآن: امام جواد(ع) فرمود: هیچ دو مردی به گرد یکدیگر نیامدند جز آنکه بهترینشان نزد خدا، کسی است که مؤدب‌تر است. پرسیدند: ای فرزند رسول خدا، ما معنای ادب را نزد مردم می‌دانیم، اما بیان فرما که ادب نزد خداوند چه معنی دارد؟ فرمود: قرآن را همانگونه که نازل شده است قرائت کنید و سخن ما را همان طور که گفته‌ایم روایت کنید و خداوند را به حالتی که محتاج و نیازمند اویید بخوانید.(۱۷)

۳) آثار قرائت و انس با قرآن:

الف) مورد محبت خدا واقع شدن؛ پیامبر گرامی اسلام به سلمان فرمود: ای سلمان! بعد از آموختن علم، خدا هیچ چیز را بیشتر از قرائت قرآن دوست نمی‌دارد.(۱۸)

ب) کفاره گناهان؛ پیامبر گرامی اسلام به سلمان فرمود: ای سلمان! بر تو باد به خواندن قرآن که خواندن آن کفاره گناهان است و پوششی از آتش و ایمنی از عذاب، چون مؤمن قرآن بخواند، خدا به رحمت، در او نظر می‌کند.(۱۹)

ج۰ آمیخته شدن قرآن با گوشت و خون و همنشین شدن با فرشتگان؛ امام صادق(ع) فرمود: هر که قرآن بخواند و جوان و مؤمن باشد، قرآن با گوشت و خون او آمیخته می‌شود و خدا او را با فرشتگانی بزرگوار که نویسندگان و حاملان قرآنند قرین می‌سازد و قرآن در روز بازپسین، نگاهبان او می‌شود.(۲۰)

د) باعث استجابت دعا. امام صادق(ع) به روایت از پدر بزرگوارش امام محمدباقر(ع) فرمود: دعا کردن را در پنج جا غنیمت بشمارید: هنگام خواندن قرآن، هنگام بانگ برداشتن به اذان، هنگام فرو ریختن باران،هنگام برخورد دو صف (دشمنان و مؤمنان) برای شهادت و هنگام دعا کردن مظلوم که حجاب از عرش برداشته می‌شود.‌(۲۱)

ه) برکت خانه، حضور فرشتگان و بیرون رفتن شیاطین؛ در حدیث است که حضرت علی‌(ع) فرمود: خانه‌ای که در آن قرآن تلاوت شود و ذکر خدا در آن گفته شود، برکتش زیاد می‌گردد و فرشتگان در آن خانه حاضر می‌شوند و شیاطین آن بیت را ترک می‌گویند. خانه‌ای که در آن صدای قرآن بلند است برای اهل آسمان درخشندگی دارد مانند درخشندگی ستارگان برای اهل زمین؛ اما خانه‌ای که از قرآن و ذکر خداوند عزوجل بیگانه باشد، از برکت و حضور فرشتگان محروم و از شیاطین مملو می‌شود.(۲۲)

ز) بالا رفتن درجه در قیامت؛ حضرت علی‌(ع) به فرزندش محمد حنیفه وصیت فرمود که: بر شما باد به قرائت قرآن و عمل به آن... که درجات بهشت به اندازه تعداد آیات قرآن است. هنگامی که قیامت فرا می‌رسد، به قاری قرآن گفته می‌شود: بخوان و بالا برو. هر آیه‌ای که آن قاری می‌خواند یک درجه بالا می‌رود. (۲۴)

ح) تخفیف عذاب پدر و مادر؛

از امام صادق(ع) روایت شده است، هرکس که قرآن را تلاوت نماید از بینایی خود بهره برده است. یعنی از چشم خود به نحو احسن استفاده کرده است و به واسطه تلاوت قرآن در عذاب والدین او تخفیف داده می‌شود هر چند کافر باشند.‌(۲۵)

ط) صفا دهنده دلها؛ در روایت آمده که رسول اکرم‌(ص) فرمود: دلها همانند آهن زنگ می‌زنند. شخصی پرسید: ای رسول خدا، جلای آن به چه چیز است؟ فرمود: تلاوت قرآن و یاد مرگ. (۲۶)

۴) شنیدن تلاوت قرآن.

قرآن کریم می‌فرماید: و هنگامی که قرآن خوانده می‌شود، گوش فرا ‌دهید وخاموش باشید، تا مشمول رحمت خدا شوید. (۲۷)

امام صادق‌(ع) فرمود: هر کس حرفی از کتاب خدا را بدون خواندن شنود، خدا برای او حسنه ای می‌نویسد و از او سیئه‌ای محو می‌کند و درجه‌ای بر درجات او می‌افزاید. (۲۸) و نیز فرمود: چون قرآن در پیش تو خوانده شود، باید خاموش بمانی و گوش فرادهی. (۲۹)

۵) زمان، مکان و مقدار قرائت قرآن.

قرآن کریم می‌فرماید: پس به هر اندازه که برایتان امکان دارد، قرآن تلاوت کنید. (۳۰) رسول گرامی اسلام فرمود: هرکس در هر شب، ده آیه قرآن بخواند از جمله بی‌خبران و غافلان نخواهد بود. (۳۱) و نیز فرمود: هرکس هر روز پنجاه آیه قرآن تلاوت کند، در زمره کسانی است که همیشه به یاد خدا هستند. (۳۲) و نیز فرمود: مسجدها را برای قرآن خواندن ساخته‌اند. (۳۳) و نیز فرمود: هرکس در این ماه یک آیه از قرآن تلاوت کند، ثوابش مثل کسی است که در غیر ماه رمضان یک ختم قرآن کرده است. (۳۴)

شخصی خدمت امام موسی کاظم(ع) عرض کرد: در ماه رمضان چند بار قرآن را ختم می‌کنم، روز عیدفطر که فرا می‌رسد یکی از آنها را به پیامبر(ص) یکی را به حضرت علی(ع) یکی را به حضرت فاطمه و بقیه را به سایر امامان تا این که به شما برسد اهدا می‌کنم. در برابر این عمل چه پاداشی برای من است؟ امام هفتم فرمود: پاداش تو آن است که در روز قیامت با آن بزرگواران خواهی بود. با تعجب عرض کردم الله‌اکبر، آیا چنین پاداشی برای من است؟ حضرت سه مرتبه فرمود: آری. (۳۵)

پی نوشت ها در روزنامه موجود است.