دریازدگی

ضرورت رعایت ایمنی و بهداشت در دریا

رعایت بهداشت و سلامیت در دریاها وابسته به رعایت چهار مورد اساسی در کشتی است. اول سالم بودن کشتی در موقع دریانوردی، دوم وجود پرسنل متخصص در امر هدایت و نگهداری آن، سوم داشتن فرمانده‌ای با تجربه و بالاخره توجه به سلامت شخصی توسط تک‌تک افراد مشغول به کار که در واقع به آن هنر توجه به خود و مواظبت از سلامت شخصی گفته می‌شود. برای رسیدن به این قابلیت در رعایت سلامت شخصی، دکتر پیتر گات رعایت ۵ مورد اساسی را در زندگی لازم می‌داند. آن موارد عبارتند از رعایت در استفاده درست از مایعات، غذای سالم، داشتن تهویه مطلوب، جلوگیری از خستگی نابه‌جا و بالاخره انجام فعالیت‌های ورزشی است.

هر نوع کاستی در عدم رعایت هر یکی از این ۵ مورد، باعث ضعف بدنی و ذهنی می‌شود. برای داشتن سلامتی در دریا داشتن غذای سالم و مناسب نیاز است تا انرژی کافی برای انجام فعالیت‌ عمومی بدن که از ضروریات اصلی است، داشته باشیم. آب و مایعات مناسب و پاکیزه، دومین نیاز برای جلوگیری از گرمازدگی و دیگر امراض ناشی از کمبود آب است. دوری از عناصر خطرآفرین چون نور مستقیم خورشید، باد و باران، ذرات آب شور دریا، سرما و گرما، با ثابت نگه‌داشتن حرارت طبیعی بدن که منوط به داشتن سیستم تهویه مطلوب است. داشتن خواب کافی و استراحت به موقع مانع از ایجاد خستگی نابه‌جا می‌شود و بالاخره داشتن امکانات کافی برای انجام ورزش‌های به موقع به نگه‌داشتن سیستم سلامتی بدن، کمک می‌کند و مکمل تمام موارد بالا است تا سلامتی فرد را تضمین کند. قبل از آغاز سفر توجه به این نکات بسیار ضروری است و رعایت آنها حتی اگر وضع جسمی فرد و میزان سلامت او را افزایش ندهد، سلامتی او را در طول سفر پایدار نگاه می‌دارد.

● دریازدگی

دریازدگی در نتیجه عدم تطابق سلول‌های حسی مغز انسان که وضعیت تعادلی فرد را کنترل می‌کنند، به وجود می‌آید. درون کشتی، یا قایق در حال تلاطم، در چشمان افراد هیچ حرکتی مشاهده نمی‌شود اما مایع داخل گوش میانی، به خاطر حرکت‌های کشتی درون گوش جابه‌جا می‌شود. با جابه‌جائی مایع در گوش میانی، پیام‌های مختلفی از وضعیت تعادل شخص به مغز ارسال می‌شود. سلول‌های حس‌گر داخل گردن، عضلات و مفاصل، تغییرات تعادلی و اطلاعات اضافه دیگری را هم به مغز ارسال می‌کنند که بستگی به حرکت شخص و نگه‌داری تعادلش در کشتی دارد. به‌هم خوردگی در ارسال پیام‌های متعدد و هم‌چنین تداخل حس‌گرهای مختلف، موجب می‌شود که حس‌گرهای دیگر بدن که حالت تهوع و استفراغ در انسان به وجود می‌آورند نیز به کار بیفتد.

در صورت عدم درمان دریازدگی، این بیماری باعث ناراحتی‌های بسیار بدنی و افت شدید روحی شخص می‌شود. سلامتی جسمی و روحی او را نیز در معرض خطرات زیادی قرار می‌دهد. برای عادت کردن شخص مریض به وضعیت جدید در کشتی، بیش از ۳ روز وقت لازم است تا به اصطلاح ”پایش در آب محکم شود“. روش‌های مختلف و داروهای خاصی برای مقابله با این ناراحتی در دست است که بیشتر از تحمل خود بیماری و گذراندن طول بیماری برای عادت کردن به آن، نتیجه‌بخش است.

پیشگیری را می‌توان با خوردن مایعات کافی قبل از آغاز سفر و دوری از مصرف الکل آغاز کرد. شب قبل از حرکت استفاده از قرص‌های دریازدگی مثل Bonine, Dramamine و Phenergan توصیه می‌شود. بعد از حرکت نیز استفاده از این قرص‌ها در زما‌ن‌های توصیه شده، باید ادامه یابد. شب قبل از حرکت باید غذائی سبک و کم‌چرب خورد. داروهائی مثل Sudafed, Nodozو ephedrine باعث کم شدن مشکلاتی از قبیل بی‌حالی و خواب‌آلودگی ناشی از قرص‌های ضد دریازدگی می‌شوند. گاهی اطباء استفاده از چسب Transderm - Scop را که باید ۳ ساعت قبل از حرکت به پشت گوش چسبانده شود و اثر آن تا سه روز باقی می‌ماند، توصیه می‌کنند. این چسب باعث می‌شود تا میزان ترشح Scopolamine دریانورد پائین آمده و اثرات دریازدگی را کم کند. درمان‌های جایگزین نیز که ممکن است سودمندتر هم باشد، وجود دارد که از جمله می‌توان به استفاده از کپسول زنجبیل حدود یک‌ گرم هر ۶ تا ۸ ساعت و استفاده از غذاها و شکلات‌های حاوی زنجبیل اشاره داشت. یک مچ‌بند به نام Reliefband نیز در بازار موجود است که یک جریان ضعیف الکتریکی به عصب‌های منطقه تحت پوشش، موقع بستن وارد می‌کند و باعث کاهش علائم دریازدگی می‌شود. پس از بستن صحیح دست‌بند، استفاده کننده یک احساس ضربانی ضعیف در دو انگشتی میانی و کف دست پیدا می‌کند. البته با یک باند کشی و یک تکه پلاستیکی که فشار کمی را به همان ناحیه مچ وارد کند بدون جریان الکتریکی نیز می‌توان همین احساس ضربانی را در دست به وجود آورد. داروها، وسائل، روش‌ها و گیاهان داروئی متنوع بسیار دیگری نیز که معمولاً تأثیرات آنها ممکن است در گروه خاصی از افراد نتیجه دهد و نه در همه افراد، در بازار یافت می‌شود. اگر شما یک روش خاص را برای خود یافتید در استفاده از آن مقیّد باشید چراکه باید بدانید بهترین روش برای علاج شما همان درمان است.

بعد از حرکت کشتی، زمان کمتری را داخل ساختمان و یا پائین‌تر از عرشه بگذرانید. سعی کنید هرچه بیشتر در عرشه اصلی باشید و کمتر به کارهائی از قبیل خواندن و یا تمرکز در امور دریانوردی بپردازید. هر چه بیشتر در هوای آزاد باشید. در مرکز کشتی حرکت‌های کمتری احساس می‌شود. سعی کنید مصرف بیسکویت و آب‌میوه را از یاد نبرید و به افق خیره شوید تا احساس حالت تعادلی شما توسط بدن حس شود. در محلی سرپا بایستید یا نشسته سر را بالا بگیرد و هم‌چنان که کشتی در حرکت است با حرکت‌های آن به روی امواج عادت کنید.

● نشانه‌های بالینی دریازدگی

اولین نشانه دریازدگی سرگیجه و حالت خواب‌آلودگی است که در ادامه مریضی دچار خشکی دهان، سردرد، حالت تهوع و بی‌حالی بسیار می‌شود. بعضی از افراد در آغاز بیماری، معده‌ای آشفته‌، کمی تعرق و حالت سرخ‌شدگی و تب دارند. بعداً صروتی بسیار رنگ‌‌پریده، ضعف و سستی پیدا می‌کنند. حالت تهوع متناوباً رخ می‌دهد و در ادامه استفراغ غیرقابل کنترلی بروز می‌کند. در این موقع بایستی سریعاً به کمک داروهای ضدتهوع درمان را آغاز کرد.

● درمان

وقتی که عوارض دریازدگی پیشرفت می‌کند بیمار باید سعی کند دراز کشیده و بخوابد. در این هنگام استفاده از مقدار کمی مایعات، مقداری بیسکویت و یا شکلات سفت بسیار مفید است. هم‌چنین مریض نمی‌تواند قرص Phenergan استفاده کند اما توصیه می‌شود به دلیل داشتن حالت تهوع، بهتر است آن را از طریق تزریق و یا شیاف استفاده کرد تا مانع تهوع و استفراغ بعدی شود. این قرص‌ها را هر ۶ ساعت یک‌بار باید استفاده کرد تا مانع از خشکی و از دست دادن آب بدن بشود.

با ادامه دادن این درمان‌ها کم‌کم بدن با شرایط موجود خود را وفق داده و حال عمومی بیمار بهتر می‌شود.

مترجم: کاپیتان پرویز طوبائی

سایت: Medicine for Mariners