اصول سیاست و حکومت

منافات و تزاحم دو حکم فطری، سیر به سوی مدنیت و اختلاف، پدیده‌ای به نام قانون را می‌طلبد که ضامن رفع اختلاف بوده، هر کسی را ملزم به رعایت حق نموده تا هر حق‌داری به حق خویش برسد. …

منافات و تزاحم دو حکم فطری، سیر به سوی مدنیت و اختلاف، پدیده‌ای به نام قانون را می‌طلبد که ضامن رفع اختلاف بوده، هر کسی را ملزم به رعایت حق نموده تا هر حق‌داری به حق خویش برسد. اما این‌که تبیین‌کننده قانون کیست؟ مسئله‌ای است که منشأ بسیاری از اختلاف‌ها در طول تاریخ بوده و عمده اختلاف حکومت‌ها و دولت‌ها نیز از همین مسئله ناشی می‌شود. این‌که این قانون را چه کسی اجرا کند؟ و نیز این‌که ضامن اجرای قانون کیست؟ دو پرسش اساسی است که بیان‌کننده نیاز جامعه به «دستگاهی» که در برگیرنده عقیده، قانون، دولت و سازمان‌های وابسته باشد که در اصطلاح عام به آن نظام سیاسی، دولت یا حکومت گویند اما این دستگاه نیازمند «تدبیر»، «اخذ تصمیم» و «اقدام‌هایی» است که چگونگی روابط مابین انسان‌ها را در زمان‌های مختلف و مکان‌های متفاوت براساس قانون معین نماید. این تدبیر و اخذ تصمیم و اقدام را در اصطلاح «سیاست» نامند.

تحقیق حاضر تلاشی در جهت کالبدشکافی سیاست است و در پی آن است تا زوایای مختلف آن به صورت کلی تبیین شود و به این اعتبار مؤلف این کتاب مباحث تحقیقی خود را در چهار فصل سامان بخشیده است.

فصل اول به مفاهیم مربوط به سیاست و حکومت اختصاص یافته است تا به خوبی مفهوم مورد نظر هر یک از مکاتب مختلف سیاسی از واژه‌های مربوط به این رشته مورد مقایسه قرار گیرد.

فصل دوم به تشریح نظریه‌های مربوط به منشأ و مبدأ و هدف از ایجاد حکومت در جامعه‌های انسانی می‌پردازد و در این راستا روشن می‌نماید که اندیشمندان مختلف در مورد مبدأ و منشأ حکومت چگونه دارای افکار و عقاید گوناگونی هستند که البته با توجه به اختلافات می‌توان آنها را به پنج دسته مشخص تقسیم کرد.

فصل سوم قبل از تشریح انواع حکومت‌ها، در چارچوب یک نظریه مطرح در مبانی سیاست یعنی عناصر لازمه وجود حکومت، بسیاری از مسائل مربوط به سیاست و حکومت مورد تبیین قرار گرفته است زیرا عناصر لازمه وجود حکومت به ما می‌آموزد که برای تشکیل یک حکومت چه مقوله‌هایی باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا یک حکومت تشکیل شود. علاوه بر این که به خواننده می‌آموزد که چه چیزهایی باعث تضعیف پایه‌های یک حکومت می‌شود.

در نهایت در فصل چهارم انواع نظام‌های سیاسی با مشخصات اختصاصی و زمینه تاریخی مربوط، مورد ارزیابی و تشریح قرار گرفته‌اند و در نهایت تفاوت اساسی نظام سیاسی اسلام با دیگر نظام‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که برای درک واقعیات سیاسی در جهان امروز بسیار لازم و ضروری است.

در واقع مخاطب این اثر تحقیقی می‌تواند تصویری منسجم، راهگشا و نسبتاً روشن از مطالب پایه‌ای «سیاست» حاصل کند.